Važan vodič za nove generacije

Kako bi antifašističke vrijednosti aktivirali i učinili prijemčivim i djelotvornim, a novim generacijama probuditi duh ideja antifašizma kao životnog opredjeljenja, a ne samo kao dio ikoničnih oznaka u popularnoj kulturi, Fakultet likovnih umjetnosti, pod pokroviteljstvom Ministarstva kulture realizovao je projekat “Antifašistička mapa Nikšića”, koji je predstavljen nikšićkoj publici.

Projekat obuhvata tri segmenta: promociju mape i artefakata, otvaranje izložbe „Između otpora i sjećanja“ kustoskinje Ljiljane Karadžić i autora: Dejana Batrićevića, Davida Delibašića, Zdravka Delibašića Belog, Srđe Dragovića, Nataše Đurović, Dušice Ivetić, Ane Matić, Teodore Nikčević, Suzane Pajović, Lazara Pejovića, Željka Reljića, Mata Uljarevića, Maje Šofranac, i muzički dio programa, u kojem su učestvovali hor i orkestar „Zahumlje“, pod dirigentskom palicom prof. Predraga Martinovića.

Otvarajući izložbu, ministar kulture Janko Ljumović kazao je da je mapa važan vodič za nove generacije, ali i sve nas, da se podsjetimo “svih ključnih artefakata antifašističke tradicije”.

"Projekat ‘Antifašistička mapa Nikšića’ aktivacijom sjećanja i topografskom revitalizacijom nasljeđa antifašizma donosi jedan novi impuls osnaživanju antifašističke ideje”, kazao je Ljumović.

Prema njegovim riječima Nikšić, kao grad bogate antifašističke tradicije, bio je inspirativan za realizaciju projekta. Podsjetio je da zbog izuzetnih kulturnih vrijednosti i istorijskog značaja 114 spomenika sa teritorije opštine Nikšić ima status kulturnog dobra.

“Kulturna dobra memorijalnog karaktera moraju, koja svjedoče na značajne događaje i ličnosti iz oslobodilačkih ratova moraju biti stalan predmet zaštite i očuvanja jer njihova revitalizacija dodatno simbolizuje slobodarski i antičašistički duh Crne Gore”, poručio je ministar kulture.

Projekti poput “Antifašistička mapa Nikšića” značajni su, kazao je Ljumović, “sužavaju se mogućnosti destabilizacije antifašizma kao preduslova za svaki oblik demokratskog i emancipatorskog uređenja”.

Prof. mr Lazar Pejović kazao je da je mapa zamišljena kao kompleksna informativna forma koja pored “prostorne dispozicije nekog nasljeđa antifašizma u nikšićkoj opštini pokušava i da stvori jedan vrlo kratki i sažeti kontekst cjelokupnog antifašizma” na području pomenute opštine.

“Po prorodi stvari najveći akcenat je stavljen na spomeničko nasljeđe kojeg u nikšićkoj opštini stvarno ima u izobilju, među kojima su i neki spomenici čiji umjetnički i ambijentalni kvaliteti su izuzetni i po mom dubokom uvjerenju posjeduju izvjestan turistički potencijal, tako da se mapa može posmatrati i u tom kontekstu kao nešto što omogućava ili olakšava nekome izvana da to nasleđe otkrije”, kazao je Pejović.

Rad na mapi, prema njegovim riječima, bio je dosta zahtjevan, iako je riječ o maloj grafičkoj formi.

“Uvijek kad imate mali prostor da koncipirate sadržaj to je dosta zahtjevno. Ova mapa nema pretenzije da bude referentna i da bude sveobuhvatna. Ko je god bolje upućen u ovu temu vidjeće da tu dosta stvari nedostaje. Međuim, mislim da smo kroz izbor ovih referenci obuhvatili najvažnije vrednosne kategorije koje se ove teme tiču”, kazao je Pejović i dodao da se nada da će slične projekte, na istu ili sličnu temu, vidjeti uskoro i u drugim gradovima Crne Gore.

Na mapi su radili urednici Lazar Pejović i Petar Lekić, za tehničko oblikovanje bili su zaduženi Ana Matić, Sandra Đurović, Dejan Drašković, Srđa Dragović i Matija Šoškić, dok fotografije potpisuje Lazar Pejović.

Koordinatori projekta su Boris Abramović i Milena Jovićević.

Organizatori promocije, koja je organizovana u galerijama “Nikola I” i “Ilija Šobajić” su javne ustanove "Muzeji i galerije" i „Zahumlje“, u okviru manifestacije „Septembarski dani “.

Trinaest umjetnika, trinaest različitih poetika i strategija

Da antifašizam dobro “leži” umjetnicima, pokazali su autori izložbe “Između otpora i sjećanja”.

“Radovi su namjenski pravljeni za ovu izlozžbu i umjetnici su na osoben način odgovorili na temu antifašizma. Trinaest umjetnika, trinaest različitih poetika, trinaest različitih strategija. Neki od umjetnika su bili inspirisani kolektivnim ili ličnim sjećanjem na slavnu revolucionarnu prošlost Nikšića, drugi su se bavili stanjem spomenka u postranzicionom vremenu, a neki su se bavili opštim antagonizmom između fašizma i antifašizma”, kazala je kustoskinja izložbe Ljiljana Karadžić.

Ono što je interesantno, kako je kazala, je to se pored svakog rada nalazi i komentar umjetnika o tome šta ga je inspirisalo da napravi ovaj rad.

“Rijetke su izložbe na kojima se savremeni umjetnici kroz savremeni izraz bave temom antifašizma, pa nam je to dodatno bila jedna vrsta izazova. Važno je njegovati tu kolektivnu memoriju kroz različite forme, i nikako ne biti samo u tome na jedan popularan način. Mladi ljudi znaju šta je petokraka, vole revolucionarne romantične heroje, ali nije dovoljno samo da ih vole. Treba bolje da se upoznaju sa njima i da žive taj antifašistički duh”, kazala je Karadžić i izrazila nadu da će izložba doprinijeti tom antifašističkom duhu.

( Svetlana Mandić )