Od klinca iz Akrona do najboljeg strijelca u istoriji NBA lige

Juna 1984. godine Majkl Džordan je na NBA draftu izabran kao treći pik od strane Čikago Bulsa. Šest mjeseci kasnije u gradu Akronu, nedaleko od Klivlenda, rodio se dječak koji mu sada predstavlja najveću konkurenciju u debati za najvećeg igrača svih vremena.

Počeci legende o „Kralju“

„Sports ilustrejted“, jedan od najpriznatijih američkih sportskih magazina je 2002. godine odlučio da na naslovnu stranu, prvi put u istoriji, postavi srednjoškolskog sportistu koji nije na završnoj (senior) godini školovanja.

Sa zlatnom loptom u jednoj ruci, dok drugom „grabi“ ka čitaocu stoji 17-godišnji Lebron. Naslov priče glasi „Odabrani“ (The Chosen One), dok u podnaslovu stoji rečenica koja najbolje opisuje očekivanja koja je mladi Džejms morao da opravda kroz godine koje dolaze:

„Junior iz Ohaja, Lebron Džejms je toliko dobar da se već pominje kao Džordanov nasljednik“.

Godinu i osam mjeseci nakon tog famoznog februarskog izdanja, „odabrani“ je na debitantskoj utakmici za svoj „domaći“ tim Klivlend Kavalirse, koji ga je u junu 2003. birao kao prvog pika na draftu, ubacio 25 poena uz šest skokova i devet asistencija čime je najavio blistavu karijeru. Nagrada „novajlija godine“ u konkurenciji Karmela Entonija, Dvejna Vejda i Krisa Boša je otišla njemu u ruke. Lebronova „ruki“ sezona će se takođe pamtiti po tome što je bila prva i posljednja na kojoj nije izabran kao ol-star.

Individualna dominacija bez timskog uspjeha

Džejms je narednih sezona postao svjetska senzacija, lice lige, rame uz rame sa velikim Kobijem Brajantom. Redom su padali mnogi rekordi stari nekoliko decenija, a igra na parketu je bila nešto nesvakidašnje. Spektakularna zakucavanja, koševi iz nemogućih pozicija, dodavanja u stilu najboljih plejmejkera lige...

U sezoni 2005/2006. Kavalirsi su se kvalifikovali za plej-of prvi put još od 1998. Prepreku do druge runde su im predstavljali Vašington Vizardsi predvođeni Gilbertom Arenasom. Na svom postsezonskom debiju Lebron je zabilježio tripl-dabl učinak, a u trećoj i petoj utakmici serije je postigao koš za pobjedu. Nakon što su savladali Vizardse u šest mečeva, prošlogodišnji finalisti Detroti Pistonsi i njihova granitna odbrana su bili preveliki zalogaj tim iz Ohaja.

Već sljedeće sezone Džejms i saigrači su imali priliku da se osvete ekipi iz „motornog“ grada. U finalu Istočne konferencije „konjanici“ su u šest utakmica bili bolji od Pistonsa, a „kraljeva“ partija u petom meču je univerzalno gledana jedna od najboljih u istoriji plej-ofa. Lebron je postigao 48 poena uz devet skokova i sedam asistencija, uključujući 29 od posljednih 30 poena svog tima i polaganje na dvije sekunde prije kraja kojim je rješio pitanje pobjednika.

Pobjedom u finalu Istoka Klivlend je dospio u veliko Finale NBA lige prvi put u istoriji. Nažalost po njih, bili su nedorasli San Antonio Sparsima koji su bez većih problema „počistili” Kavalirse i osvojili trofej.

Naredne godine su u drugoj rundi pružili odličan otpor budućim šampionima Seltiksima, ali su eliminisani u sedmoj utakmici.

Sljedeće dvije sezone su Lebronu donijele prve dvije nagrade za najkorisnijeg igrača lige, uz timski uspjeh u regularnoj sezoni. Međutim u plej-ofu ekipa nije mogla dalje od finala, odnosno polufinala konferencije. Konsenzus je bio da uprava tima iz Ohaja nije uspjela u zadatku da Džejmsa okruži boljim igračima i da mu olakša teret koji je nosio na leđima. Nesporazumi sa predsjednikom kluba i generalno nezadovoljstvo je navelo Lebrona da ljeta 2010. uzdrma košarkaški svijet i promijeni poziciju igrača u NBA ligi zauvijek.

Odluka

U posebno organizovanom segmentu na ESPN-u, Džejms je pred višemilionskom publikom izjavio da će njegov tim naredne četiri sezone biti Majami Hit. U timu sa Floride je već igrao njegov prijatelj i kolega sa drafta Dvejn Vejd, a pridružio im se još jedan ol-star igrač Kris Boš čime je formiran prvi „super-tim“.

Medijski narativ oko Lebrona se ubrzo promijenio, pa je tako od jednog od najvoljenijih igrača u ligi postao jedan od najomraženijih. Tu sezonu su obilježila gostovanja Majamija i doček navijača koji su uz zviždanje i uvredljive povike dočekivali košarkaše „vreline“. Eksperti su ih često tokom sezone optuživali da su uništili košarku i da nema poente da se liga uopšte igra, uzimajući u obzir sastav ekipe.

Poglavlje u Saut Biču

Prema očekivanjima, Majami je uz manje probleme došao do finala 2011. gdje su se sastali sa Dalas Maveriksima. Ta serija je po Lebronovom sopstvenom priznanju bila najgori trenutak u njegovoj karijeri. Tim sa Floride je poražen 4-2, a Džejms je od medija pretrpio strahovite kritike nakon slabog izdanja u finalu gdje nije ličio na sebe.

Odlučan da se vrati bolji nego ikada, u produženom ljetu zbog NBA lok-auta, „kralj“ je radio na svojoj igri i odlučio da ostavi prošlost i kritike iza sebe. To je rezultiralo trećom MVP nagradom i novom prilikom za pravljenje istorije protiv talentovanih Tandera iz Oklahome.

Put do vrha nije bio bez poteškoća. U finalu Istoka nasuprot Hita su stajali isusni „kelti“ koji su takođe imali šampionske ambicije. U šestoj utakmici pri vođstvu Bostona u seriji 3-2 Lebron je ubacio 45 poena uz 15 skokova u performansu za koji su mediji rekli da mu je definisao dosadašnju karijeru.

U samom finalu Majami je bio previše jak za mlade superstarove tima iz savezne države u središnjem dijelu SAD-a. Durent, Vestbruk i Harden su „ukrali“ jednu utakmicu, ali od toga nisu mogli više. Džejms je osvojio svoj prvi prsten i uz to ponio laskavu nagradu za najkorisnijeg igrača finala.

„Vrelina“ i Lebron nisu namjeravali da stanu nakon titule, pa su se i naredne godine kvalifikovali u samu završnicu, a klinac iz Akrona je osvojio svoju četvrtu MVP nagradu. Ovaj put protivnik su bili San Antonio Sparsi, čiju su okosnicu činili Tim Dankan, Toni Parker i Manu Đinobili.

Gledaoci su tada imali priliku da uživaju u sjajnoj košarci gdje je Majami ipak uzeo svu slavu. Posebno se pamti trojka Reja Alena u šestom meču koja je utakmicu odvela u produžetke gdje su Lebron i saigrači slavili i time slomili volju „mamuza“. „Kralj Džejms“ je drugu godinu zaredom bio šampion, uz drugu MVP nagradu u finalu.

Revanš između ove dvije ekipe smo gledali 2014. kada su se Sparsi osvetili i u pet utakmica sjajnom timskom igrom lako otarasili tada već umornih i zasićenih Lebrona, Vejda i Boša.

Povratak u Klivlend i razbijanje prokletstva

Četiri godine u Saut Biču su Džejmsu donijele dvije titule i ostvarenje dječačkih snova, ali se u njemu nalazila praznina koju je jedino mogao ispuniti povratkom u rodni kraj, pa je tako 2014. godine udružio snage sa Kajrijem Irvingom i Kevinom Lavom u Ohaju.

Trio je igrao sjajno i nagrada je bilo finale lige gdje su se sa druge strane nalazio zahuktali Golden Stejt. Kavalirsi su poveli 2-1, ali su u prve tri utakmice ostali bez Irvinga i Lava koji su usljed povreda bili otpisani do kraja serije. Lebron nije mogao sam protiv rafalne paljbe Karija i Tompsona pa su Voriorsi titulu odnijeli u Kaliforniju.

„Ratnici“ su sljedeće sezone postavili rekord po broju pobjeda u sezoni sa 73 i očekivano došli ponovo do najveće pozornice. Tu su ih čekali zdravi „konjanici“ koji su bili spremni za vendetu.

Daleko od toga da je išlo idealno. Golden Stejt je uzeo brejk u Ohaju i u petu utakmicu ušao u pol poziciji sa vođstvom od 3-1. Tada su Džejms i Irving preuzeli stvari u svoje ruke i izborili sedmu utakmicu u Ouklendu.

U odlučujućoj utakmici nijedna ekipa nije uspjevala da se odlijepi. U zadnjih pet minuta su ušli sa neriješenim rezultatom. Nakon više neiskorištenih napada sa obje strane, domaćinima se otvorila polu-kontra u kojoj je izgledalo gotovo sigurno da će Andre Igudala poentirati i dovesti „ratnike“ na korak od trijumfa. Međutim, „Kralj“ je imao drugačijih planova. Pretrčao je cijeli teren i izblokirao Igudalu sa leđa u jednom od sada najčuvenijih defanzivnih poteza u istoriji lige. Nedugo zatim Kajri Irving je pogodio za tri poena iz teške situacije i doveo tim iz Ohaja na prag vječnosti. Lebron je preokret potvrdio jednim slobodnim bacanjem i slavlje je moglo da počne. Ova serija je obilježila jedini put u istoriji NBA finala gdje ekipa koja je imala vođstvo od tri prema jedan, na kraju nije izašla kao pobjednik.

Čekanje dugo 52 godine se napokon završilo. Kavalirsi su postali prvi profesionlani tim iz Klivlenda koji je osvojio pehar u velikim američkim sportskim ligama (NBA, NHL, NFL, MLB) nakon pet decenija. Emotivni Džejms je nakon osvajanja svoje treće titule i nagrade MVP-ja finala glasno uzviknuo „Klivlende ovo je za tebe!“

Kevin Durent je 2016. „izimitirao“ odluku koju je Lebron donio 2010. i prešao iz Oklahome u Golden Stejt. Naredna dva finala između „konjanika“ i „ratnika“ su bila nekonkuretna jer je tim iz Kalifornije jednostavno bio – previše dobar. Toliko dobar da su im „Kralj“ i saigrači u dvije serije uzeli svega jednu utakmicu, čime su istakli kandidaturu i za najbolju ekipu svih vremena.

Prelazak u grad anđela

Tokom 2018. se spekulisalo o potencijalnoj novoj destinaciji u karijeri sada već jednog od najvećih igrača svih vremena a jedan grad je posebno zvučao primamljivo - Los Anđeles. Postavljalo se pitanje između dvije franšize u gradu, ali je „mlađi brat” opet izvisio i Lejkersi su pokupili glavnu nagradu. Nije puno trebalo navijačima „jezeraša” da počnu da sanjaju o novoj tituli, prvoj od 2010.

U godinama između zadnjeg trofeja i Lebronovog dolaska „ljubičasto-zlatni” su prešli put od branioca trofeja do mediokriteta pa do najgoreg tima u ligi. Odlaskom u penziju „Crne mambe” okrenuli su novi list akvizicijama mladih igrača na draftu, pravili su projekat za budućnost. Dolaskom Džejmsa svi planovi su se obrnuli naglavačke i priča o jurišu na novi prsten je počela.

Prva sezona je međutim bila totalni anti-klimaks. Ekipa na okupu je bila „sumnjivog” kvaliteta i hemija unutar svlačionice je bila uzdrmana. Sam Lebron je igrao odličnu košarku, ali je prvi put u karijeri osjetio da se vremenu ipak nemoguće oduprijeti. Povreda prepone ga je odvojila od terena 17 utakmica što je bio najduži niz propuštenih mečeva u njegovoj karijeri do tada. Lejkersi nisu uspjeli da se kvalifikuju za plej-of, te Džejms nije igrao košarku u postsezoni prvi put od 2006. Ovim neuspjehom je prekinut nevjerovatan niz od osam uzastopnih finala u kojima je „kralj” bio akter.

Druga godina u Los Anđelesu je bila puno uspiješnija. Tokom ljeta Frank Vogel je angažovan na mjesto trenera, a generalni menadžer Rob Pelinka je bacio sve karte na sto i trejdovao većinu „mladog jezgra” za Entonija Dejvisa, čime je Lebron dobio legitimnog superstara kao partnera u pohodu na košarkaški Olimp.

Dan prije tragične smrti Kobija Brajanta, Džejms ga je preskočio na listi najboljih strijelaca i izbio na treću poziciju. U martu 2020. godine NBA liga je suspendovana zbog pandemije koronavirusa, a takmičenje se nastavilo tokom ljetnih mjeseci u Orlandu, unutar „babla” gdje su Lejkersi u plej-of ušli sa prve pozicije na Zapadu. Redom su padali Portland, Hjuston i Denver, a protivnik koji je izašao iz Istoka je bio Lebronov bivši tim - Majami.

„Kralj Džejms” je opet pokazao, iako u poznim godinama, da je sa pravom smatran kao jedan od najboljih ikada. Dominantom predstavom „jezeraši” su savladali „vrelinu” u šest utakmica i osvojili 17. prsten, a Lebron svoj četvrti uz sad već neizbježnu nagradu za najkorisnijeg igrača finalne serije.

Nakon titule tim iz Los Anđelesa je htio da ponovi uspjeh, ali su kombinacija povreda i nekompaktnosti ekipe uticali na to da odbranu trofeja završe već u prvoj rundi porazom od Finiks Sansa.

Naredne godine, pojačani Raselom Vestbrukom „ljubičasto-zlatni” su u bizarnoj sezoni ostali bez plej-ofa, ali je Džejms postao prvi igrač u istoriji lige sa 37 hiljada poena i po deset hiljada skokova i asistencija.

U tekućoj sezoni Lejkersi su trenutno opet van plej-of mjesta sa omjerom 25-30. Ekipa iz Kalifornije nikako nije u stanju da pronađe pravu formu, a na Lebronu se sve više vide posljedice igranja sporta na najvišem mogućem nivou već dvije pune decenije.

Više od sportiste

Osim košarkaške karijere, momak iz Ohaja se ostvario i na drugim poljima. Uz potpisan ugovor sa nekim od najvećih kompanija na svijetu uključujući „Najk”, „MekDonalds” i „Koka-kolu”, ima i vlastitu emisiju na HBO-u u kojoj zajedno sa biznismenom Maverikom Karterom i gostima priča o svakodnevnim temama.

Posjeduje udio u fudbalskim klubovima Liverpulu i Milanu, kao i svoju piceriju. Pojavljivao se u holivudskim filmovima, a najznačaniju ulogu je imao u nastavku čuvenog „Spejs Džema” gdje je glumio - sebe.

Politički aktivista i otvoreni podržavaoc Demokratske stranke u SAD-u, Lebron je više puta tokom karijere javno pokazao nezadovljstvo položajem Afroamerikanaca u američkom društvu i policijskim represalijama koje su, nažalost, česta pojava.

Nakon što je voditeljka programa na „Foxu” Laura Ingram izjavila da bi Džejms trebao samo da se drži košarke i što dalje od politike, Lebron je zajedno sa produkcijskom kućom „Šoutajm” napravio dokumentarnu seriju „Šat ap end dribl” (Shut up and dribble), alaudirajući na frazu koja ju je voditeljka iskoristila u svom monologu. Serija se bavi brzo mijenjajućom ulogom sportista u današnjoj političkoj i kulturnoj klimi.

Izgradio je školu za neprivilegovanu djecu u Akronu i čest je donator nevladinih organizacija koje se bave humanitarnim i socijalnim radom.

Pokrenuo je revoluciju u odnosu igrača i franšiza i svojim primjerom omogućio budućim generacijama velikih košarkaša da u karijeri ostvare što veće profite i da spriječe korporativnu eksploataciju.

Nasljedstvo

Sada i zvanično najbolji strijelac u istoriji NBA lige, uz četiri prstena i isto toliko MVP nagrada u regularnoj sezoni i finalu, nekada klinac iz Akrona je postao živa legenda. Na Ol-staru biran 19 puta, 18 puta u Ol-NBA timovima, pet puta u najboljim defanzivnim timovima lige i četvrti najbolji asistent u istoriji sa pozicije krila.

U karijeri na prosjecima od 27.2 poena, 7.5 skokova i 7.3 asistencije jedan je od najraznovrsnijih igrača ikada viđenih. Bez slabe tačke u igri inspirisao je milione svojim shvatanjem košarke i inteligencijom na terenu.

Nakon nevjerovatnog preokreta u finalu 2016. izjavio je da „juri duh iz Čikaga”, jasno ukazujući na to da želi da bude veći čak i od neprikosnovenog „letećeg” Majka. Koliko je uspio u tome je predmet debate, ali jedno je sigurno: niko se nikada Džordanu nije približio kao Lebron.

( Balša Rudović )