Turbinama nema mjesta na Paštrovskoj gori
Šest budvanskih mjesnih zajednica traži brisanje projekta “Vjetroelektrane Brajići” iz Prostornog plana Crne Gore, odnosno izmještanje sa planiranog lokaliteta na neko drugo mjesto
Projektu “Vjetroelektrane Brajići”, kojim je planirana izgradnja 18 turbina, nije mjesto na Brajićima i Paštrovskoj gori.
To piše u zahtjevu koji su vladinoj Komisiji za izradu Prostornog plana Crne Gore posljednjeg dana javne rasprave dostavili predsjednici savjeta mjesnih zajednica “Brajići” Željko Stojanović, “Sveti Stefan” Vladislav Mitrović, “Bečići” Predrag Ivanović, “Reževići” Aleksandar Radović, “Petrovac” Savo Medigović, “Buljarica” Saša Davidović i građanski aktivista Blažo Kažanegra.
Oni zahtijevaju uklanjanje ili premještanje projekta iz Prostornog plana Crne Gore.
”Većina žitelja naših mjesnih zajednica smatra da projektu ‘Vjetroelektrane Brajići’ nije mjesto na Brajićima i Paštrovskoj gori, te je velika većina nas i potpisala peticiju protiv izgradnje tog projekta. Zahtijevamo da se projekat ukloni, odnosno izmjesti sa planiranog lokaliteta na neko drugo mjesto u okviru Prostornog plana Crne Gore do 2040. godine, gdje nema turizma, bogate kulturne baštine, prirodnih ljepota i ljudskih naselja”, piše u prigovoru u koji su “Vijesti” imale uvid.
Napominju da je renomirana evropska organizacija Europa Nostra, koja se bavi zaštitom evropske kulturne baštine, nedavno lokalitet Kulturni pejzaž Paštrovske gore (koji obuhvata i Brajiće) uvrstila na skraćeni spisak od 11 najugroženijih lokaliteta u Evropi za 2023. godinu u okviru programa Most Endangered (Sedam najugroženijih).
”U saopštenju Europe Nostre od 25. 1. 2023. godine se kaže da je ‘selekcija sprovedena na osnovu izuzetnog značaja i kulturne vrijednosti svakog od ovih lokaliteta, kao i na osnovu ozbiljne opasnosti sa kojima se oni danas suočavaju’. O samoj Paštrovskoj gori u saopštenju se navodi da je ‘kulturni i prirodni pejzaž Paštrovske gore ugrožen potencijalno štetnim razvojnim projektima, i to planom da se instalira vjetropark sa 18 turbina, kao i planom da se sagradi motorna cesta sa četiri trake”. Na kraju piše da se Savjetodavni panel programa “7 najugroženijih” Europe Nostre ‘pridružuje zabrinutosti lokalne zajednice i lokalnih eksperata, podvlačeći potrebu za iznalaženjem alternativnih i nedestruktivnih rješenja za buduće razvojne projekte, koja trebaju ozbiljno uzeti u obzir vrijednosti i značaj bogate prirodne i kulturne baštine na Paštrovskoj gori’”, navodi se u dopisu.
Kako naglašavaju, na tom se lokalitetu, zajedno sa Brajićima, radi o bogatoj prirodnoj i kulturnoj baštini. “U neposrednoj blizini lokacija planiranih vjetroturbina nalaze se, u rasponu od 50 do 2000 metara vazdušne linije: desetak prelijepih starih sela (Brajići, Uglješići, Podbabac, Kuljače, Dapkovići, Kažanegre, Vojnići, Rustovo, Čelobrdo, Ograđenica, Slanjina, Krute, Marojevići, Đenaši, Tudorovići i druga), pet aktivnih manastira (Rustovo, Duljevo, Vojnići, Sv. Spiridon, i skit Sv. Đorđa, i manastir Praskvica kao šesti koji je udaljen oko tri kilometra vazdušne linije), oko 25 crkava ukupno, zajedno sa manastirskim crkvama, od čega je osam na Paštrovskoj gori; dva srednjovjekovna groblja gdje su po predanju sahranjeni stari Paštrovići koji su u 14. vijeku poginuli u borbi protiv vojske mađarskog kralja Ludviga; nekoliko odbrambenih kula iz doba Venecije; potom tu je nekoliko austro-ugarskih tvrđava, stari austro-ugarski put koji je sada jedna od najpopularnijih hajking staza za turiste, Jegorov put koji vodi od Praskvice do Čelobrda, puno tumula i gradina iz prethrišćanskog perioda, puno prelijepih dolina, vodopada, planinskih vrhova i mnogo toga. Ukoliko bi se izgradila vjetroelektrana, naša bogata kulturna i prirodna baština bi bila ozbiljno devastirana, kao u vizuelnom smislu, tako i u zvučnom smislu zbog buke”, navode mještani.
Opština traži da to bude zaštićeno prirodno područje
Mještani podsjećaju da je Uprava za zaštitu kulturnih dobara nedavno prihvatila inicijativu MZ “Sveti Stefan” da se brojna kulturna dobra koja bi ušla u kontakt zonu planirane vjetroelektrane Brajići zaštite u kategoriji “kulturni pejzaž”.
”U odgovoru Uprave za zaštitu kulturnih dobara prihvata se inicijativa Mjesne zajednice, pri čemu je, citiramo, ‘preliminarno utvrđeno da se za deset materijalnih dobara, odnosno arhitektonskih objekata i prostora sa atributima kulturnog pejzaža prihvata Inicijativa za uspostavljanje zaštite dobara: Ograđenica sa starom vodom, spomen-obilježjem, crkvom, putnom infrastrukturom, tvrđavom i ostalim graditeljskim nasljeđem; Paštrovska gora sa tumulima, gradinama i crkvama; ... čime su se stekli uslovi za sprovođenje navedenog čl.19 kao I čl. 23 I čl. 24 Zakona o zaštiti kulturnih dobara i Pravilnika o bližim kriterijumima i postupku za utvrđivanje kulturne vrijednosti kulturnog dobra’”, ističu mještani.
Paštrovska gora, kako se ističe u dopisu, ima sve elemente da bude zaštićena kao park prirode.
Opština Budva je nedavno podnijela zahtjev za zaštitu Paštrovske gore kao zaštićenog prirodnog područja.
( Vuk Lajović )