Zakon prepreka za trajekte pod stranom zastavom

Iako crnogorske vlasti tvrde da je situacija s alternativom za pružanje usluga trajektnog prevoza putnika i vozila na jedinoj takvoj liniji u državi Kamenari-Lepetane pod kontrolom, te da neće biti problema kada kompanija “Pomorski saobraćaj” prestane da plovi, stvari nisu ni izbliza tako jednostavne.

Vlada je juče i zvanično stavila van snage svoj zaključak iz 2019. godine kojim će nakon 14 godina isključiti kompaniju “Pomorski saobraćaj” iz ovog unosnog posla, a zadužila je Javno preduzeće za upravljanje morskim dobrom da u roku od 45 dana preuzme ovu trajektnu liniju do izbora novog koncesionara. Kompanija “Pomorski saobraćaj” ako bude željela može u ovom poslu ostati narednih 45 dana.

Prema nezvaničnim informacijama “Vijesti” Morsko dobro bi to trebalo da uradi uz pomoć kompanije “Barska plovidba” koja je u većinskom državnom vlasništvu. Naime, na ovoj trajektnoj liniji bi se angažovali zakupljeni trajekti hrvatske kompanije “Jadrolinija” sa kojom Barska plovidba godinama sarađuje zakupljujući tokom ljeta “Jadrolinijin” veliki trajekt “Dubrovnik” za sezonsko održavanje linije Bar-Bari. Međutim, važeći crnogorski propisi ne dozvoljavaju ovakvo rješenje, jer se po članu 182J Zakona o sigurnosti pomorske plovidbe trajektni prevoz u unutrašnjem pomorskom saobraćaju može obavljati samo brodovima registrovanim u Crnoj Gori i koji viju crnogorsku zastavu. Zakon ne dozvoljava tzv. kabotažu (komercijalni prevoz između domaćih luka u teritorijalnom moru Crne Gore) stranim brodovima, što znači da bi trajekti “Jadrolinije” koje bi eventualno zakupila “Barska plovidba” ili bilo koji drugi trajekt iz inostranstva koji bi bio iznajmljen, morali da budu preregistrovani i upisani u crnogorski Registar brodova. To dodatno komplikuje rješavanje ovog potencijalnog problema, posebno u situaciji kada je turistička sezona bukvalno već na pragu.

Sa druge strane, u Crnoj Gori osim šest trajekata koji su vlasništvo kompanije “Pomorski saobraćaj” trenutno postoji još samo jedan trajekt. Riječ je o brodu “Vaslije” hidrograđevinske kompanije Briv Construction iz Kotora, a koji jedini zadovoljava tehničke i administrativno-pravne uslove da bi se eventualno, mogao koristiti kao alternativa za trajekte “Pomorskog soabraćaja”.

”Vasilije” je sagrađen 1978. godine u Kraljevici kao trajekt pod imenom “Borik” za kompaniju “Jadrolinija” iz Rijeke, namjenski za održavanje linije između grada Zadra i mjesta Preko na ostrvu Ugljan. Ovaj 45 metara dugi i 12,4 metra širok brod od 413 bruto-tona može ukrcati 30 vozila i 250 putnika. Svojim tehničkim karakteristikama “Vasilije” odgovara liniji Kamenari-Lepetane koja je je duga nepunu jednu nautičku milju, ali je problem to što ovaj brod može odjednom prevesti samo 30 automobila, što je kapacitet tek malo veći od jednog od tri najmanja i najstarija trajekta koji sada plove u floti “Pomorskog saobraćaja”.

Promet na liniji preko tjesnaca Verige, čak i u zimsko doba godine, je takav da tokom dana plove dva ili čak tri trajekta, dok noću saobraća samo jedan brod sa polascima na svakih pola, odnosno na puni sat. To znači da bi “Vasilije” mogao zadovoljiti tek između jedne trećine i jedne polovine aktuelnih (zimi vrlo smanjenih) potreba građana i privrede za trajektnim prevozom u Boki i to pod pretpostavkom da se brod “ne gasi”, odnosno vozi 24 sata dnevno i da pritom ne dođe do bilo kakvog tehničkog kvara koji bi prouzrokovao ispadanje “Vasilija” iz prometa.

Kompanija Briv Construction ima obučenu i iskusnu posadu za ovaj brod, a “Vasilije” je nedavno dokovan i remontovan u brodogradilištu Adriatic42 u Bijeloj.

Iz Morskog dobra su prije dva dana kazali da bez problema mogu da preuzmu ovu trajektnu liniji dok se ne izabere novi koncesionar na javnom tenderu, jer imaju već ponudu da iznajmi dva trajekta i posadu, kao i da mogu da preuzmu sve radnike “Pomorskog saobraćaja”.

Usvojili informaciju o pokretanju postupka za dodjelu koncesije

Vlada je na predlog Ministarstva kapitalnih investicija (MKI) usvojila i informaciju o pokretanju postupka za dodjelu koncesije za pomenutu liniju.

Državni sekretar u MKI Admir Šahmanović kazao je da će se dodjelom koncesije stvoriti uslovi da država kroz naplatu naknade počne da ostvaruje prihode.

”Pomorski saobraćaj” je privatizovan bez javnog tendera, kupovinom državnih akcija na berzi 2004. godine. Za tu kompaniju je firma “Prohouse” u kojoj su podgorički biznismeni, braća Dejan i Dušan Ban, sarađivala sa Željkom Mihailovićem, državi platila 1,2 miliona eura, od čega samo 680 hiljada eura u kešu, a ostatak u obveznicama stare devizne štednje koje je prethodno kupila po diskontovanim cijenama.

Oni su narednih 14 godina ostvarivali milionske profite koristeći monopol te firme na trajektnu djelatnost u Boki, a Morskom dobru su na ime zakupa obale u Lepetanima i Kamenarima plaćali mjesečnu naknadu u visini od četiri odsto prihoda ostvarenog prodajom usluga “Pomorskog saobraćaja”. Tako je Morsko dobro godišnje dobijalo između 200 i nepunih 300 hiljada eura.

( Siniša Luković )