Spajić između obmana i političkih igara

Državna izborna komisija (DIK) danas će raspravljati o tome šta eventualno može preduzeti povodom navoda Ministarstva unutrašnjih poslova (MUP) Srbije da lider Pokreta Evropa sad (PES) Milojko Spajić, koji je najavio kandidaturu za predsjednika Crne Gore, ima prebivalište u Beogradu.

Iz DIK-a se juče nisu zvanično oglašavali, a pravnici upućeni u rad te institucije s kojima su “Vijesti” razgovarale tvrde da nema uslova da se o tome razgovara, jer Spajić nije ni predao predlog za kandidaturu, ali da se rasprava može očekivati.

Nezvanični sagovornik lista kaže da DIK cijeni ispunjenost uslova za kandidaturu, i da će Spajić, ako pribavi potvrdu od MUP-a da ima prebivalište u Crnoj Gori, formalno-pravno ispunjavati uslove za potvrđivanje kandidature. Tvrdi da lidera PES-a dopis iz Srbije ne diskvalifikuje u tom procesu.

”On može da trpi neku vrstu političkih sankcija zbog toga što je govorio da nema prebivalište u Srbiji. Međutim, za DIK ne postoji pravni osnov da mu odbije proglašenje kandidature zato što je imao prebivalište u Srbiji, ako ispunjava sve ostale uslove”, navodi neformalni sagovornik.

Drugi izvor, međutim, navodi da bi DIK trebalo da se obrati MUP-u, koji bi po službenoj dužnosti trebalo da pokrene proceduru provjere Spajićevog prebivališta.

Šef Direktorata MUP-a za državljanstvo Radovan Popović rekao je da su prvi koraci te institucije da provjeri da li Spajić ima državljanstvo Srbije: “Čim ima prebivalište, vjerovatno ima i državljanstvo,” rekao je on sinoć u emisiji Reflektor TV Vijesti, navodeći da će oni pokrenuti upravni postupak.

U odgovoru MUP-a Srbije Republičkoj izbornoj komisiji (RIK) te zemlje, koji je proslijeđen DIK-u, piše da Spajić ima prijavljeno prebivalište u beogradskoj opštini Zvezdara, u Topalovićevoj br. 4, a da jedan od čelnika Demokratskog fronta (DF) Andrija Mandić, koji je zvanično kandidat za predsjednika, nema prebivalište u Srbiji.

Odgovor je stigao dvije sedmice nakon što se DIK obratio RIK-u sa zahtjevom da li Mandić i Spajić imaju biračko pravo i prebivalište u Srbiji, iako nijedan od njih u tom trenutku nije bio aplicirao za predsjedničku funkciju.

Zahtjev je podnesen na predlog Demokratske partije socijalista (DPS), Socijaldemokrata (SD) i Bošnjačke stranke (BS), a podržao ga je i DF.

Na pitanje urednice “Reflektora” šta je sa Mandićem, Radovan Popović je rekao je da ne postoji sumnja da to lice ima državljanstvo neke druge države.

Na podsjećanje da se lider DF-a hvalio njime prije nekoliko godina, on je kazao da će oni pokrenuti proceduru “za sva lica za koja postoji sumnja da posjeduju državljanstvo druge države”.

”Naša praksa govori da mi do sada niesmo dobijali odgovor na takva pitanja. Ovo je prvi slučaj da je neko eksplicitno dobio odgovor za neko lice da ima prebivalište na teritoriji durge države”, rekao je Popović.

Prema Ustavu i Zakonu o izboru predsjednika, za mjesto šefa države može biti biran crnogorski državljanin koji ima prebivalište u Crnoj Gori najmanje 10 godina.

Spajić je nedavno odgovorio odrično na pitanje novinara ima li prebivalište u Srbiji, rekavši da ne razumije “toliku opsesiju Srbijom”. Saopštio je da je boravio u brojnim državama, ali da nije imao stalno prebivalište u njima, dodajući da je u crnogorskom MUP-u izvadio potvrdu o prebivalištu koja pokazuje da može da se kandiduje za šefa države. Tu potvrdu pokazao je tokom jednog televizijskog gostovanja.

Iz PES-a “Vijestima” nisu odgovorili na pitanja zašto je Spajić obmanjivao javnost da nema prebivalište u Srbiji, od kad ga ima i da li će ga u susret predsjedničkim izborima odjaviti. Ta partija juče se o tome nije ni javno oglašavala.

Neki mediji objavili su krajem 2021. da je Spajić u aprilu te godine osim crnogorskog, posjedovao i srpsko državljanstvo, kao i da je imao dvojno prebivalište - u Beogradu i Podgorici. Spajić je tada tvrdio da nema dvojno državljanstvo.

Ekspert za statusna pitanja i bivši dugogodišnji službenik MUP-a Bojan Bugarin, rekao je “Vijestima” da bi dokument iz Srbije morao da predstavlja automatski alarm za vrh MUP-a, koji bi, prema njegovim riječima, trebalo odmah da pokrene postupak utvrđivanja da li Spajić ima i državljanstvo Srbije.

Ističe da je MUP, prema Zakonu o crnogorskom državljanstvu, obavezan da po službenoj dužnosti pokrene taj postupak nakon iznijetih navoda, i da utvrdi li je Spajić stekao srpsko državljanstvo nakon 3. juna 2006. godine, odnosno nakon proglašenja nezavisnosti Crne Gore.

”Srpski Zakon o prebivalištu gotovo je identičan kao naš, što znači da prebivalište Srbije može imati samo državljanin te zemlje. Prema tome, Spajić gotovo sigurno ima i državljanstvo Srbije. MUP bi morao odmah da pokrene postupak, tokom kog bi pozvao Spajića, kako bi na osnovu nesporne činjenice, zvaničnog podatka da u Beogradu ima prebivalište, utvrdili da li ima i srpsko državljanstvo. Tokom tog postupka bilo bi poznato da li Spajić ima pravo da se nađe na zvaničnoj listi kandidata za predsjednika države”, objasnio je Bugarin.

Zakon o crnogorskom državljanstvu predviđa da je MUP nadležan da kroz postupak utvrdi kad je i na koji način punoljetnom građaninu donijeto rješenje o prijemu u državljanstvo. Crnogorsko državljanstvo gubi se po sili zakona ako je, između ostalog, lice dobrovoljno steklo državljanstvo druge države, te ako se utvrdi da je rješenje o prijemu u crnogorsko državljanstvo donijeto na osnovu lažne izjave ili namjernog prikrivanja činjenica.

Bugarin je “Vijestima” dostavio statistiku prema kojoj je MUP od 2008. do 2021. po službenoj dužnosti pokrenuo preko 1.500 postupaka na osnovu saznanja da neko osim crnogorskog ima i drugo državljanstvo, i da je u tom periodu preko 500 osoba ostalo bez crnogorskog državljanstva.

U martu prošle godine crnogorski MUP je u Srbiji i BiH pokušao da provjeri moguće postojanje lica sa dvojnim državljanstvom, ali su te države, pozivajući se na zaštitu ličnih podataka, odbile da sarađuju s Crnom Gorom po tom pitanju.

Bugarin kaže da je trenutno najveći pritisak na MUP, a ne na DIK. Dodaje da je nesporna činjenica da Spajić ima prebivalište u Beogradu, signal da MUP otvori postupak.

”Tek nakon toga, pritisak će se prenijeti na DIK. Moram istaći i da činjenica da Spajić ima prebivalište u Beogradu, na neki način ima i etičku težinu, jer koliko je pošteno da neko ko želi da bude predsjednički kandidat ima dva prebivališta, dakle i rezervnu adresu na koju može da skloni ili ode”, poručuje Bugarin.

Lider Socijaldemokratske partije (SDP) Raško Konjević, rekao je juče da prebivalište u Srbiji ustavno i zakonski onemogućava Spajića da bude kandidat. “Na stranu što nije govorio istinu i što je obmanjivao javnost duži period. Ovo je i potvrda da je Spajić državljanin Srbije suprotno Ustavu”, napisao je na Tviteru.

Potpredsjednik DPS-a Ivan Vuković, poručio je takođe s Tvitera Spajiću da “može varati neke ljude neko vrijeme, ali da ne može varati sve ljude sve vrijeme”.

Kandidature se mogu podnositi do 26. februara, a DIK će listu onih koji će biti u predsjedničkoj trci objaviti najkasnije do 3. marta.

Prebivalište u stanu beogradske građevinske firme?

Spajić nema nekretnina u vlasništvu u Beogradu, na adresi Topalovićeva 4, u opštini Zvezdara, u kojoj, prema odgovoru MUP Srbije, ima prijavljeno prebivalište.

Prema srpskom katastru, u Topalovićevoj 4 nalazi se stambena zgrada sa 32 stana. Uvidom u spisak vlasnika lako se može utvrditi da među njima nema Spajića.

Najveći broj stanova u ovoj zgradi posjeduje Preduzeće za građevinarstvo i trgovinu “Neimar - V” iz Beograda. Osim deset stanova ove kompanije, u Topalovićevoj 4 stambeni prostor imaju u vlasništvu i Grad Beograd, Infrastruktura Željeznice Srbije AD, Srbija voz AD Beograd, kao i desetak fizičkih lica.

Pretpostavlja se da je Medojević prilikom objave Spajićevog prebivališta, objavljujući kao adresu lidera PES-a u Beogradu Topalovićevu ulicu i broj 4 7, s razmakom između dva broja, zapravo htio da navede kao broj zgrade i stana 4/7, jer u Topalovićevoj ulici ne postoji broj 47. Stan broj 7 na navedenoj adresi je upravo u vlasništvu građevinske firme “Neimar - V”.

Ukrštajući tvrdnje Medojevića i MUP-a Srbije, i pod pretpostavkom da je Medojevićeva informacija pouzdana, Spajić je jedino mogao biti prijavljen na adresi stana koja pripada ovoj beogradskoj firmi.

( Nikola Dragaš, Biljana Nikolić, Vukašin Obradović )