Kod koga je izvještaj FBI?

Ministarstva unutrašnjih poslova i javne uprave (MUP, MJU) tvrde da nemaju izvještaj o sajber napadima koji su, kako je u januaru saopšteno, američki istražitelji uručili Upravi policije (UP). Tada je direktor policije Zoran Brđanin rekao da je analiza proslijeđena svim relevantnim institucijama.

UP je pod ingerencijom Ministarstva unutrašnjih poslova, dok je sa Ministarstvom javne uprave komunicirano tokom izrade izvještaja.

Iz UP 11. januara saopštili su da im je Federalni istražni biro (FBI) Sjedinjenih Američkih Država (SAD) predstavio “Izvještaj o analizi sajber napada u Crnoj Gori”. Sjutradan su iz Instituta alternativa (IA) resorima unutrašnjih poslova i javne uprave uputili zahtjev za slobodan pristup informacijama (SPI) i tražili da im se omogući kopija tog izvještaja.

”Iako su mediji objavili da je FBI predao našim institucijama izvještaj o sprovedenoj analizi sajber napada u Crnoj Gori, MUP tvrdi da nije u posjedu takvog dokumenta, dok MJU tvrdi da niti je u posjedu, niti je uopšte nadležno da sprovodi jednu takvu analizu”, objavili su iz IA na Tviteru, nakon što su i MUP i MJU odbili njihov zahtjev za SPI.

Postupajući po zahtjevu IA, iz MUP-a su u rješenju odgovorili da su od Uprave policije, odnosno Sektora za borbu protiv kriminala, obaviješteni da oni nisu u posjedu traženog dokumenta.

”Niti da su izrađivali dokument pod nazivom ‘Izvještaj o analizi sajber napada u Crnoj Gori’”, piše u odgovoru ministra u tehničkom mandatu Filipa Adžića.

Iz resora javne uprave, na zahtjev za SPI koji su uputili iz IA, odgovorili su da je uvidom u službene evidencije tog organa vlasti i pribavljenog odgovora od nadležne organizacione jedinice Direktorata za infrastrukturu, informacionu bezbjednost, digitalizaciju i elektronske servise utvrđeno da MJU nije u posjedu informacije koju je tražila ta NVO.

”MJU ne sprovodi analizu izvršenog sajber napada u Crnoj Gori, s obzirom na to da važećim zakonskim rješenjima to nije u nadležnosti ovog ministarstva, te shodno navedenom MJU nije u posjedu informacije koja se odnosi na pristup kopiji izvještaja o analizi sajber napada u Crnoj Gori”, navodi se u rješenju resora ministra u teničkom mandatu Maraša Dukaja.

Iz IA podsjećaju da je, prema objavama u medijima, analiza ustupljena svim nadležnim institucijama.

”Prema Zakonu o SPI svakako postoji mogućnost da se zahtjev proslijedi nadležnom organu, pa to ne možemo smatrati opravdanjem za odbijanje uvida u analizu. U odgovorima, naročito MJU, koje smatra da nije nadležno da izvrši analizu sajber napada, vidimo nerazumijevanje sopstvenih nadležnosti, posebno imajući u vidu važnost ovog pitanja, koje je trebalo da bude bolje iskomunicirano. Zakon ne može da predvidi svaku situaciju i svaku analizu, koju bi institucije trebalo da izrade kako bi preduprijedile određene situacije i korigovale svoje funkcionisanje, koje, kada je u pitanju zaštita od sajber napada i saniranje posljedica, očigledno nije bilo na zadovoljavajućem nivou”, kazali su “Vijestima” iz IA.

Dodali su i da se, s obzirom na to da dva ministarstva tvrde da nisu u posjedu analize, postavlja pitanje da li je administracija na pravi način interno iskomunicirala te važne nalaze, kako bi se što bolje pripremila za slične situacije u budućnosti.

Iz MUP-a i MJU nisu odgovorili na pitanja “Vijesti”, pored ostalog, i o eventualnoj tajnosti dokumenta.

U saopštenju koji je UP dostavila medijima 11. januara, piše da je izvještaj “sačinjen na osnovu značajnog obima prikupljenih podataka kroz mrežu MJU i kretanja podataka sa različitih sistema, a nakon što je Cuba ransomware uspješno izveden na značajan broj sistema krajem avgusta prošle godine”.

U saopštenju je navedeno i da se direktor UP Zoran Brđanin sastao toga dana sa predstavnicima FBI i Ambasade SAD povodom uručivanja “Izvještaja FBI-a o analizi sajber napada u Crnoj Gori”.

”Ovaj dokument koji je, osim UP, dostavljen i drugim relevantnim institucijama, značajno će doprinijeti daljoj istrazi sajber napada, ali i pomoći izgradnji i unapređenju infrastrukturnih kapaciteta u ovom domenu. Direktor UP zahvalio je američkim partnerima na podršci koju su pružili ovom prilikom i istakao da Izvještaj predstavlja izuzetno vrijedan materijal za UP, te ukazao na značaj posvećenosti cjelokupnog sistema unapređenju sajber bezbjednosti u Crnoj Gori”, navedeno je u saopštenju UP od 11. januara.

Iz IA smatraju da Vlada treba da “informiše građane i građanke o razmjerama ovog napada i procjeni ranjivosti sistema na slične napade u budućnosti”.

Kazali su i da je u toku i nakon sajber napada komunikacija sa javnošću “svakako bila nezadovoljavajuća”.

”Jer i dalje na jednom mjestu nemamo osnovne informacije o tome koji servisi u potpunosti rade, kada će biti obezbijeđeno njihovo funkcionisanje, i kolika je procjena štete u pogledu odugovlačenja postupaka zbog nepristupačnosti servisa i nemogućnosti elektronske komunikacije između javne uprave i građana i građanki”, rekli su iz IA.

Sajber napadi na Vladinu IT infrastrukturu počeli su 20. avgusta.

( Damira Kalač )