Funkcioneri i ostali

Socijalna pravda podrazumijeva postojanje jednakih sloboda, prava i mogućnosti za sve građane, nezavisno od njihove rasne, klasne, nacionalne, rodne ili bilo koje druge pripadnosti. Generalna skupština UN je, 2007. godine, 20. februar proglasila za Svjetski dan socijalne pravde, kako bi ujedinila napore država u suočavanju sa siromaštvom, očekujući da svaka od njih svoje blagostanje gradi na temeljima pravičnosti i solidarnosti, uz stalno unapređenje ekonomskih i socijalnih ljudskih prava.

Crna Gora je, po Ustavu, “država socijalne pravde”, ali sve dosadašnje vlade su zapostavile tu ustavnu i ljudsku normu. Trodecenijska vladajuća elita, koja je sprovela tranziciju i privatizaciju naslijeđenih privrednih resursa, ekonomijom države je upravljala na nakaradan način, pretvarajući fabrike u ruševine, a na desetine hiljada radnika i njihovih porodica u obespravljene građane. Time su ubrzano povećani broj penzionera, nezaposlenih, korisnika socijalnih naknada i nezbrinutih građana. Za period od tri decenije crnogorska vlast je uništila skoro sve što je sagrađeno u vrijeme SFRJ (i prije) i mnoge objekte i teritorije na morskoj obali dala na koncesije od 99 godina, čime je buduće generacije djelimično “lišila nasljeđa”, uz dodatno zaduženje od par milijardi eura. S obzirom na to da sada nedovoljan broj zaposlenih ne može da izdržava preko 120.000 penzionera, to je međugeneracijska solidarnost, kao važan segment socijalne pravde, potpuno eliminisana u oba smjera.

Pozitivne učinke programa “Evropa sad” ne samo da je, djelimično, urušila inflacija, nego je pravo na minimalnu zaradu od 450 eura mnogim radnicima uskraćeno. Podaci da imamo preko 200.000 korisnika socijalnih naknada i povremene isplate jednokratne pomoći najugroženijim kategorijama stanovništva, govore u prilog činjenici da smo daleko od “države socijalne pravde”. U utopijski zamišljenoj državi bilo bi manje siromašnih građana, jer bi svi radno sposobni živjeli od svoga rada. Na dan 31. januara 2022. godine, na ZZZCG bilo je 44.849 lica. Ti građani Crne Gore, od kojih polovinu čine visokoobrazovani mladi ljudi, trpe sve društvene nepravde, živeći u riziku od siromaštva, zajedno sa oko 30 odsto mladih do 18 godina i drugim ugroženim grupama.

Državne i lokalne institucije nemaju evidencije o broju građana bez ikakvih primanja, broju podstanara, osoba sa invaliditetom i mnogim ugroženim kategorijama ljudi, što je preduslov da se pristupi rješavanju njihovih problema. Naš javni zdravstveni sistem je u rasulu i nikada nije ostvaren proklamovani, u zakonima zapisani, cilj da “u centru zdravstvenog sistema budu pacijenti”! Zdravstvena zaštita teško je dostupna za stanovnike ruralnih područja, a i građani urbanih sredina veoma otežano ostvaruju to pravo, jer je javno zdravstvo neorganizovano, a dijagnostika i liječenje u PZU enormno skupi. Evidencije o broju oboljelih od pojedinih hroničnih bolesti, poput dijabetesa, ne postoje, pa su strategije i prevencija posljednja briga nadležnih institucija i ustanova. Nadležni se hvale kapacitetima domova za stara lica, a broj građana starijih od 65 godina već je premašio 100.000.

Evidencija o broju raseljenih lica i privremenih ili trajnih iseljenika u druge države ne postoji. Neravnomjernim razvojem regiona i gradova diskriminisan je ogroman broj crnogorskih građana, koji su primorani da napuste svoje domove, ili da žive u trajnom siromaštvu, koje mnogima “uskraćuje” pravo na formiranje porodice.

Umjesto izgradnje proizvodnih i drugih kapaciteta za zapošljavanje mladih ljudi, što je preduslov razvoja države i eliminisanja naprijed pobrojanih socijalnih devijacija, u Crnoj Gori se osnivaju političke partije i “mini opštine”, te enormno uvećavaju državna i lokalne administracije, kako bi se stvarao prostor za gornji sloj stanovništva, blizak ljudima iz vlasti. Broj državnih i lokalnih funkcionera je u stalnom porastu, kao i troškovi, koje podrazumijevaju njihove privilegije.

Bez obzira što svi funkcioneri nijesu bogati, niti su svi bogati funkcioneri, socijalno raslojeno crnogorsko društvo teži ka podjeli na funkcionere i ostale!

( Milojka P. Perović )