Gasparian za "Vijesti": Uvijek je zadovoljstvo svirati djela Rahmanjinova

Francuski pijanista crnogorskih korijena Žan Pol Gasparian tokom svoje karijere imao je puno prilika da izvodi Drugi klavirski koncert Sergeja Rahmanjinova. No, u petak veče na velikoj sceni Muzičkog centra Crne Gore prvi put će ga izvesti u pratnji Crnogorskog simfonijskog orkestra kojim će upravljati dirigent Marko Korović.

Drugi klavirski koncert Rahmanjinova je jedna od najizvođenijih kompozicija, ne samo iz opusa poznatog stvaraoca i jednog od najboljih pijanista 20. vijeka, pa je zbog toga čest izvor pijanistima širom svijeta. U pitanju je djelo koje je proslavilo ruskog kompozitora. Komponovan je u najljepšem periodu života Rahmanjinova, od 1900. do 1901. godine, te obiluje bogatstvom muzičkih ideja. Poznate teme iz ove kompozicije bile su inspiracija za nekoliko Sinatrinih pjesama, kao i numere grupe “Muse”.

”Ovaj drugi Rahmanjinov koncert sam dugo svirao, čak i snimio tako da ga znam. Njega sam prvo naučio kad sam imao deset, dvanaest godina i uvijek mi je zadovoljstvo da ga ponovo sviram, naročlito sa Markom i Simfonijskim orkestrom Crne Gore”, kaže u razgovoru za “Vijesti” Žan Pol Gasparian.

Nakon virtuozne kompozicije sa potpisom Rahmanjinova koju će izvesti u prvom dijelu koncerta, tokom nastavka publiku čeka drugačiji repertoar u odnosu na ono na šta su navikli kad je u pitanju MCCG i CSO. Na programu će se naći “Rapsodija u plavom” Džordža Geršvina, kao i “Danson 2” meksičkog kompozitora Artura Markeza.

”Rapsodija u plavom” najpoznatija je Geršvinova kompozicija, nastala 1924. godine, originalno za klavir i džez orkestar, a sadrži elemenate klasične muzike i džez efekata. “Rapsodija” je u originalu bila napisana za dva klavira, a aranžer Ferd Grofe na zahtjev Pola Vajtmena uradio je orkestraciju djela i to tri puta: 1924, 1926, da bi tek 1946. godine napravio i verziju za klavir i simfonijski orkestar, koja se i danas najčešće izvodi. Premijerno je izvedena 12. februara 1924. godine u Njujorku, na koncertu Vajtmena nazvanom “Eksperiment u modernoj muzici”, a upravo je cilj eksperimenta bio da približi ljudima simfonijsku i opersku muziku, kako bi u istoj mogli da uživaju. Tako je “Rapsodija u plavom” postala je jedna od najpopularnijih američkih koncertnih kompozicija.

”Pravo da vam kažem, i ‘Rapsodija’ Geršvina je veoma virtuozno djelo. Što se tiče kompozicije ‘Danson 2’ koju je pisao Markez, ona nije baš klavirski koncert. Više je simfonijsko djelo sa klavirom. Svaka od tri djela koja ćemo svirati u petak je za mene izazov. Nadam se da će i publici biti veoma interesantno da sluša taj spoj klasike, džeza i latino ritmova. Rijetko je da kao solista sviram na tri djela tokom jednog koncerta, ali eto nadam se da ćemo i u budućnosti imati priliku da sviramo još ovaj program”, ne krije svoja očekivanja Gasparian.

Da bi se svirala djela Rahmanjinova pijanista za njih mora imati zrelost, ali i dobru tehniku. No, Žan Pol Gasparian se vrlo rano susreo sa djelima ovog ruskog kompozitora.

”Mnogo sam slušao muziku Rahmanjinova, Prokofijeva, Skrjabina kad sam bio mlad sa roditeljima. Takođe, slušao sam i snimke na kojima upravo Rahmanjinov izvodi svoja djela, tako da je ta muzika dio moje ličnosti odavno. Prošle godine sam snimio svoj prvi kompakt disk sa orkestrom. Kad sam trebao da odlučim šta ću svirati sa orkestrom, bilo je očigledno da će se na njemu naći i taj drugi koncert Rahmanjinova. Uvijek je super svirati ga sa raznim orkestrima i dirigentima”, napominje Gasparijan te dodaje da iako ga je svirao dosta puta, svaki put se trudi da donese nešto novo.

”Pokušavam da ne sviram stalno isto. Čak ako sam svirao 10 ili 20 puta isto djelo, uvijek pri izvođenju imam neke nove ideje, nove boje i naravno, kad se svira sa orkestrom uvijek imate dijalog koji tokom koncerta vodite i sa njima i sa dirigentom, tako da i drugi muzičari daju energiju koja je različita. Sva sreća da nije uvijek isto”, napominje sagovornik “Vijesti”.

Prvi dio koncerta je posvećen klasičnoj muzici, no u drugom dijelu su kompozicije koje mogu da slušaju i oni koji nijesu ljubitelji iste. Gasparijan je mišljenja da je to najbolji način da se klasika približi širem auditorijumu.

”Nemam običaj da sviram takvu vrstu muzike. Tu najprije mislim na Markeza i njegovo djelo ‘Danzon 2’. Međutim, bilo je zanimljivo da vježbam i naučim i tu muziku da sviram. Juče smo probali prvi put i veoma je ritmična, što je čini specifičnom i teškom za izvođenje. A upravo će to biti interesantno i zanimljivo i publici da slušaju latinoameričke ritmove”, ispričao je Gasparijan te dodao da između Rahmanjinova i Geršvina postoji veza.

”Znamo da je Geršvin slušao i volio muziku Rahmanjinova, tako da nijesu to sasvim različite muzike. Može se naći konekcija”, poručuje pijanista.

Markez spada među najpopularnijie meksičke kompozitore savremene klasične muzike, a inspiraciju za “Danzon 2” našao je u muzici Kube i meksičke regije Verakruz.

Iako je Markezovo djelo upravo zbog inspiracije karakteristično po ritmu, Gasparijanu koji vuče korijene sa prostora Balkana nepravilne muzičke podjele nijesu strane, jer ne krije da je upoznat sa tradicionalnom muzikom sa ovih prostora.

”Imam lakoću da sviram te tradicionalne ritmove iz Latinske Amerike, jer sam već usavršio naše ritmove koji su teži. Moja majka je rođena u Beogradu, a vuče korijene iz Crne Gore tako da imam taj ritmički duh Balkana. Sigurno je to bio faktor koji mi je pomogao da i ovaj program, tačnije Markezovu kompoziciju, savladam na pravi način”, zaključuje Gasparijan.

( Marija Vasić )