Opasna logistika struke

Kao arhitekta (inženjer) morate uvijek jasno kazati da nećete samo bespogovorno pratiti tuđe želje i uslove, jer vi ste tu da preuzmete odgovornost za postojeću situaciju i preokrenete je u svoju korist. A vaša korist mora biti javno dobro, jer ako arhitekta ne radi za javno dobro - onda sve radi pogrešno

Kada se sagledaju ukupne budvanske prilike, ono od čega se nikako ne smije odustati je pitanje odgovornosti, posebno za osobe čija su zvanja „odgovorni projektant“, ili „nadzorni organ“, ili „izvođač“. Svi oni imaju diplome kao dokaz o stručnoj spremi i licence Inženjerske komore kao dokaz da znaju propise, odgovorne rokove i normative.

1. Međutim, načela odgovornosti u našem društvu još nema ni za lijek, pa je tako prošle godine direktor firme „Biochem industries“ priznao krivicu i zaključio sporazum sa tužilaštvom o „ugradnji“ u iznosu od pet miliona eura za izgradnji PPOV Vještica. Ovo je iznos koji je vođa OKG (Organizovane kriminalne grupe) u Budvi pozajmio od G. K. i na ovaj način vratio dug. Tako se zbog vraćanja privatnog duga vođe OKG od pet miliona eura, Opština se zadužila 58.500.000 eura i napravila aranžman sa WTE. To je već postala paradigma za to kako se kod nas shvata društveno-državni interes.

2. Za sada, na svim plažama Crnogorskog primorja voda je označena sa K1, a samo jedna plaža je kvaliteta K2. Obje oznake se odnose na bezbjedno kupanje. Za račun MD ove analize radi referentna ustanova Zavod za biologiju mora Kotor. Za sada, ovim rezultatima PPOV Vještica nije bitno doprinijela, jer su svi odvodi u Budvi na velikoj udaljenosti i dubini. Da bi se ovakvo stanje održalo, još odavno se brinulo kroz Master plan. Isti je bio sastavni dio Osnovnog ugovora između Opštine Budva i WTE, a njime je precizirana je dinamika izvođenja radova po fazama:

U 2. i 3. fazi, a do 2019. godine se planiralo odstranjivanje kišnice iz kanalizacije, zamjena pojedinih dionica sa cijevima većeg profila, sanacija kanalizacionih okana - šahtova, sanacija postrojenja podmorskih ispusta, sanacija i servisiranje postrojenja crpnih stanica. U 3. fazi, dakle tek od 2019 - 2028. godine se predviđala izgradnja PPOV.

U obrazloženju, između ostalog navedeni su i razlozi: More je veoma zahvalan recipijent, pogotovo sa drugim podmorskim ispustima na dubinama od 40 m. Tu nema opasnosti od zagađenja priobalnog mora. Zahvaljujući tome, nama je i do sada čisto more, ali se to zahvaljujući radovima OKG brzo može promijeniti.

3. OKG-u na čelu sa Šefom, visokom funkcionerom DPS-a, nisu bile bitne stručne reference i realizacija objekata po pravilima i normativima struke. Nažalost, ovoj OKG-u bilo je povjereno rukovođenje Opštinom, a samim tim i komunalnim postrojenjem od neprocjenjivog značaja za jedno turističko mjesto.

Povoljno za OKG, a štetno sa Opštinu i njene stanovnike, projekat za kanalizacioni sistem ustupljen je WTE uz nadzor firme d.o.o. „Proing“. Ove firme su bile logistika OKG, pa su mimo Osnovnog ugovora i suprotno planskom dokumentima izvedeni dosadašnji radovi.

4. U prošlom sazivu SO Budva, kada je na dnevnom redu bio Izvještaj o realizaciji radova na sistemu kanalizacije, na pitanje odbornika iz opozicije zbog čega se ne poštuje Osnovni ugovor i Master plan kao njegov sastavni dio, predstavnik „Proinga“ je odgovorio da je „Master plan prevaziđen i da se sada radi po direktivama EU za kanalizacione sisteme“.

5. A o kakvom „pečobrazluku“ od izjave se tu radi govori i sljedeće:

Direktive EU za kanalizaciju su donesene još 1990, a aneksi 1994. Master plan se direktno „naslanja“ na direktive EU i na terenska istraživanja usvojena 2004, dakle 10 godina nakon posljednjeg aneksa Direktorata EU.

Odbornik koji je postavljao „nezgodna“ pitanja okvalifikovan je da je protiv čistog mora, pa samim tim i neprijatelj države. Naravno, radovi su nastavljeni. A bili su tek počeli. Posljedice su sada jasne.

U štampi je svojevremeno objavljen intervju sa Džejmsom Tejlorom Fosterom, znamenitim piscem, kustosom, arhitektom, predavačem na više prestižnih evropskih univerziteta, glavnim urednikom Evropskog portala za arhitekturu. Neprocjenjivo je značajna njegova izjava da kao arhitekta (inženjer) morate uvijek jasno kazati da nećete samo bespogovorno pratiti tuđe želje i uslove, jer vi ste tu da preuzmete postojeću situaciju i preokrenete je u svoju korist. A vaša korist mora biti javno dobro, jer ako arhitekta ne radi za javno dobro - onda sve radi pogrešno.

A što su radili arhitekti i inženjeri većine planova kod nas - ispunjavali su zahtjeve izvršne vlati i želje „strateških investitora“. Nijesu planirali nego ucrtavali i tako su postali najbolja logistika takozvane vlasti, a zapravo OKG. Zato su navedene riječi definicija i kriterijum koji bi trebalo da se uvijek prepoznaje u Inženjerskoj komori. Odavno je vrijeme da ta institucija reaguje, jer bez logistike struke ne bi se mogla realizovati tako velika pljačka i proizvesti toliko štetnih posljedica naopakom gradnjom kapitalnih infrastrukturnih objekata i upropašćavanjem dragocjenog prostora.

Sada je već teško izračunati vrtoglavi iznos „budvanizacije“, jer na osnovu podataka istraživanja VDT-a, OKG je oštetila budžet Budve za preko 130 miliona eura, i to dodatno, mimo dosadašnjih priznanja krivice.

Autor je član Opštinskog odbora GP URA Budva

( Radosav Tomović )