Kolašin odavno ostao bez zelenih površina

Ako se izuzme manji prostori oko Trga boraca i Spomen-doma, centar Kolašina je ostao bez parka, ali i veće zelene površine u opštinskom vlasništvu.

Nekadašnji veliki gradski park odavno je privatni i pripada hotelu “Bjanka”, a ukoliko investitori dobiju potrebne dozvole, zbog gradnje turističkih objekata, nestaće na desetine samoniklih stabala jove između tog hotela i rijeke Tare. Ta šuma, prema arhivskim podacima, slovila je za prvi kolašinski park, početkom prošlog vijeka.

Uz odobrenje Uprave za gazdovanje šumama i lovištima, prošle sedmice posječena su 44 stabla na Lugu, koja su takođe na privatanoj parceli u okviru Detaljnog urbanističkog plana Centar. Na toj lokaciji, u neposrednoj blizini škola i vrtića, odnosno sportske hale i terena, jedna podgorička komapnija planira gradnju hotela visoke kategorije.

Iz Incijative Zeleni Kolašina upozoravaju da grad “iz dana u dan ostaje bez zelenih površina, te da je gotov cijelokupno javno zelenilo, izuzev par manjih lokaliteta na samom gradskom trgu, prešlo u ruke privatnika”. Zelenilo na tim površinama, kako tvrde, može biti degradirano svakog trenutka.

”Problem prevelikog pritiska na zelene površine u urbanim sredinama najefikasnije se rješava vođenjem katastra zelenih površina. Iako već neko vrijeme postoji ideja o formiranju takvog katastra za teritoriju opštine Kolašin, on još nije izrađen. S druge strane, postoji Komisija za unapređenje gradskih zelenih površina, međutim, ona se bavi isključivo javnim zelenim površinama. Upravo to i jeste srž problema i razlog zbog kog je došlo do sječe četrdesetak stabala na Lugu - gotovo sve javne zelene površine u centru grada su odavno privatizovane. Zato sada dolazimo u situaciju da Kolašin, koji je nekada bio vazdušna banja, prepoznat kao odlično mjesto za organizovanje sportskih priprema, iz dana u dan, ostaje bez zelenih površina, okovan kubicima betona”, upozoravaju iz Incijative.

Zbog toga je, ističu, važno da budu otvorena pitanja upravljanja postojećim zelenim površinama. Sječa na Lugu, prema njihovim riječima, “podsjeća na to koliko lako i brzo grad može ostati bez zelenila, koje se razvijalo decenijama i koje ne može biti tek tako nadoknađeno”.

”U tome je uloga nadležnih na lokalnom i državnom nivou od velikog značaja. Moramo da zelenilo u gradu sačuvamo, bez obzira na to na čijoj je parceli završilo, nakon svih privatizacija sprovedenih posljednjih godina. Pitanje očuvanja zelenila je od javnog značaja i očekujemo od nadležnih odgovor i plan buduće zaštite postojećih i razvoja novih zelenih površina u Kolašinu”.

Sadnja počela 1879.

Prvo namjenski zasađeno drvo u kolašinskoj varoši bila je jela, zasađena 22. septembra 1879. godine, na gornjem gradskom trgu, podsjeća publicista i lokalni hroničar Branisalav Jeknić. Posađena je, “po blagoslovu Mitrofana Bana, na godišnjicu oslobođenja Kolašina od Turaka, u vrijeme kapetanstva Jevrema Simova Dragovića”.

”Prvi drvoredi u varoši zasađeni su najvjerovatnije 1894. godine, nakon uređenja varoši po planu Sava Ivova Andrića sa Njeguša, iz 1893. godine. Po tom planu izrađeni su i kanali (kunete) za odvod atmosferske vode, nasuta je pjaca i ulice. Stabla su zasađena u Moračkoj ulici (danas 13. jula), Bjelopoljskoj (Sibirska), početku Rovačke ulice (Ulica Boška Rašovića). Stabla su zasađena i oko glavne p’jace (Gornji trg), a u isto vrijeme su zasađena i stabla brijesta oko crkve Svetog Dimitrija”, kaže Jeknić.

Prema arhivskim podacima, ističe Jeknić, opštinske vlasti vodile su računa o održavanju i izgradnji novih drvoreda.

”U dokumentima sačuvanim u Državnom arhivu na Cetinju postoji podatak da je opštinska uprava izdvajala sredstva (kao posebna budžetska stavka) za sadnjue drveća ‘po ulicama varoši i pjaci’. U budžetu za 1901. godinu za tu namjenu izdvojen je iznos od 58,88 kruna, a u budžetu za 1903. godinu iznos od 60 kruna”, objašnjava Jeknić.

Vrlo je zanimljiva, kaže on, i zakonska regulativa vezana za ovu oblast. Tako u Policijskom pravilniku, koji je donesen na Cetinju 25. januara 1907. godine, pored redovnih dužnosti, opštinski žandari kao organi opštinske vlasti, starali su se o tačnom izvršavanju opštinskih naredbi, koje su se odnosile na čistoću i poredak.

”U članu 64. ovog pravilnika pod rednim brojem 15 se navodi ‘da se drva, zasađena po ulicama, drumovima, javnim šetalištima i parkovima, a tako i ograde oko njih, ne sijeku i ne kvare’. Više nego je očigledno da su još te davne 1907. godine vlasti sa Cetinja i lokalna uprava shvatile značaj uređenja varoši i potrebu zaštite i čuvanja zelenilih površina kako bi udovoljili potrebama lokalnog stanovništva. Podatke o prvom kolašinskom parku imamo u dopisu iz 1908. godine Živka Mašanova Nikčevića, sekretara Oblasne uprave iz Kolašina”, kaže on.

Taj park, prema Jeknićevim riječima, upravo je samonikla šuma jove koja se nalazi između hotela “Bjanka” i Tare. Kako kaže, taj prostor i zvanični gradski park pored hotela “Bjanka” “promijenili su namjenu i vlasnika pod čudnim okolnostima i spornim odlukama opštinske administracije”.

”To je svakako tema za druge državne institucije. Prostoru koji je danas u vlasništu jedne podgoričke kompanije i, na kojoj su nedavno posječena stabla, nikad nije bio zvaničan park. Tom dijelu grada, prva stabla su zasađenja 1936. godine kao zaštitni pojas puta Podgorica Kolašin, što se najbolje vidi na fotografiji iz 1939. godine. U toku Drugog svjetskog rata, većina ovih stabala je uništena, a dio stabala je zasađen 1951. godine, a ostalo su uglavnom samonikla stabla”, kaže Jeknić.

Šta nije privatno u okviru DUP-a Centar?

On objašnjava problem aktuelne intenzivne gradnje u Kolašinu “u odnosu gotovo svih investitora prema prostoru i poštovanju zakonskih regulativa”.

Jeknić postavlja i pitanje “čija je nadležnost sječa stabala u zahvatu DUP-a Centar”.

”Pretpostavljam da nijedan Kolašinac nema ništa protiv razvoja Kolašina i izgradnje, pogotovo na lokaciji na Lugu, jer se radi o hotelu sa 4 zvjezdice, a ne kondo hotelu. Podsjećam da se prije sedam godina Uprava za šume ogasila nenadležnom, kada je na susjednoj parceli, na samo 15 metara od nedavne sječe, uklonjeno stablo jele. Uprava je tada odgvornost prebacila na opštinske institucije i sekretarijate. Sva nastojanja lokalnih aktivista da ovaj slučaj riješe, ostala su bez odgovora”, podsjeća Jeknić.

On kaže da se nada da će investitor koji je uklonio 44 stabla sa svoje parcele pokazati društvenu odgovornost i “isto toliko sadnica posaditi na nekoj drugoj lokaciji”.

No, kako ističe Jekenić, treba prvo provjeriti koliko je još ostalo državnog i opštinskog zemljišta u okviru DUP-a Centar.

( Dragana Šćepanović )