Istraživanje DMEN: Najveći broj ispitanika kao primjer devastacije naveo divlje deponije, sječu šuma...

Nikšićani uglavnom nijesu imali priliku da učestvuju u procesima donošenja odluka od važnosti za zaštitu životne sredine u njihovoj opštini.

To je pokazalo istraživanje koje je sprovelo Društvo mladih ekologa Nikšić (DMEN) u sklopu projekta "Podrška participativnom pristupu u izradi Strateškog plana razvoja Opštine Nikšić", koji realizuju u partnerstvu sa nevladinim organizacijama "Agro eko Lukovo" i "Putevima predaka".

"Upitnik je ispunilo 207 građana i građanki i za tri četvrtine njih popunjavanje naše ankete predstavlja prvu priliku za aktivno učešće u konsultativnom procesu", kazao je Dušan Babić iz DMEN-a, predstavljajući rezultate ankete.

Njihovo istraživanje je pokazalo da skoro polovina ispitanika nije koristila ni jedan od formalnih mehanizama za učešće građana u donošenju odluka na lokalnom nivou, dok je među onima koji su dali pozitivan odgovor najveći broj ispitanika potpisivao peticiju (26,4%), a značajan procenat ispitanika naveo je učešće u podnošenju inicijative ili građanske inicijative (32,3%).

"Smatramo da ovi odgovori mogu da budu rezultat direktnog poziva za učešće u anketi koji je upućen preko predstavnika mjesnih zajednica. Sekundarni izvori ukazuju na značajno manji stepen informisanosti i korišćenja inicijativa i građanskih inicijativa kod opšte populacije", istakao je Babić.

Kao prepreke za veći stepen aktiviranja šire javnosti, u najvećem broju slučajeva ispitanici su naveli nezainteresovanost građana, nedostatak informacija, kao i uvjerenje da pozitivnu promjenu nije moguće dostići.

Oko tri četvrtine ispitanika nije zadovoljno stepenom ekološke svijesti sugrađana, a najviše negativnih ocjena za uticaj na stanje životne sredine pripisali su privredi, zatim nadležnim institucijama i organima na nacionalnom nivou, pa mjesnim zajednicama.

Što se tiče pozitivnih ocjena, ispitanici smatraju da nevladine organizacije i mediji su ti koji daju najveći doprinos stanju životne sredine, zatim osnovne i srednje škole, dok su Mjesne zajednice (MZ), Vlada i nadležni organi na nacionalnom nivou najlošije ocijenjeni.

Ispitanici smatraju i da MZ ne obavljaju poslove iz njihove nadležnosti i da su najažurniji kada treba obavijestiti nadležni organ Opštine o problemima i potrebama stanovnika mjesne zajednice u oblasti uređenja prostora i zaštite životne sredine.

Najveći broj ispitanika je kao primjer devastacije resursa naveo sječu šuma, izazivanje požara, krivolov, nepropisno odlaganje otpada i veliki broj nelegalnih deponija, eksploataciju kamena i šljunka, zagađenje voda, nesavjesno ponašanje kako privrede tako i domaćinstava i divlju gradnju.

"Skoro polovina anketiranih navelo je najmanje jedan primjer dobre prakse. Kao dobre načine korišćenja prirodnih resursa u svojoj opštini, navodi se korišćenje 'čistih' izvora energije (sunca i vjetra), uređenje prostora za rekreaciju, sport i turizam, sve veći broj organskih proizvoda, pčelarstvo...", kazao je Babić.

Ispitanici smatraju da su prioritetni problemi zaštite životne sredine na kojima bi lokalna uprava trebalo da radi u narednom periodu uklanjanje i sanacija deponija, među kojima je najprepoznatija kao urgentna za rješavanje deponija Mislov do.

Neophodno je da se uspostavi sistem adekvatnog odlaganja, reciklaže i ponovne upotrebe otpada, predložena je izgradnja Reciklažnog centra i reciklažnih dvorišta, kao i postavljanje dodatnih kontejnera za odlaganje otpada na prigradskim i gradskim lokalitetima.

Značajan broj ispitanika navodi da je neophodno uložiti više napora u edukaciju stanovništva o ekologiji i zaštiti životne sredine, uključujući i uvođenje prakse novčanog kažnjavanja, veću kontrolu rada privrednih subjekata i uticaja njihovih aktivnosti na stvaranje otpada, zagađenje voda i vazduha.

Ovo uključuje nabavku filtera za pročišćavanje industrijskih gasova i kontrolu zagađenja domaćinstava.

"Ispitanici predlažu različite mjere za zaštitu voda: čišćenje vodotoka i rječnih korita, stavljanje u pogon postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda. Što se tiče zaštite šuma, predloženo je pošumljavanje, unapređenje kontrole požara i intenzivnije sprovođenje kaznene politike. Kao jedan od prijedloga za zaštitu zdravlja ljudi i životinja, navodi se otvaranje azila za pse", kazao je Babić.

Prema njegovim riječima, ispitanici su kao najznačajnije prirodne resurse naveli vode, i šume i planine, dok većina ispitanika nije upoznata koja su to područja u nikšićkoj opštini zaštićena, ističući da nije dovoljno lokalitet samo proglasiti zaštićenim područjem, već je potrebno prostor praktično očuvati.

"Učesnici smatraju da su tradicionalna poljoprivreda, sport i rekreacija, kulturno istorijske vrijednosti i komercijalno korišćenje vode, najznačajnije usluge ekosistema za lokalnu zajednicu, dok su divlje jestivo bilje, pečurke, ribarstvo i lovstvo na posljednjem mjestu", kazao je Babić na konferenciji za novinare.

U anketi su učestvovali ispitanici iz 28, od ukupno 32 mjesne zajednice.

Svi dobijeni nalazi konsultativnog procesa i upitnika upućeni su Opštini Nikšić u formi predloga za donošenje Strateškog plana razvoja opštine Nikšić u dijelu koji se odnosi na životnu sredinu, a čija izrada je u toku.

Projekat se finansira kroz Program organizacija civilnog društva u Crnoj Gori – Od osnovnih usluga do oblikovanja politika – M' BASE koji sprovodi Centar za garađansko obrazovanje u partnerstvu sa njemačkom Fondacijom Freidrich Ebert (FES), NVO Centar za zaštitu i proučavanje ptica (CZIP) i NVO Politikon mreža, a u saradnji sa Ministarstvom javne uprave, digitalnog društva i medija i Kancelarijom za evropske integracije Vlade Crne Gore.

( Svetlana Mandić )