Večeras počinje JAM koncertom Eline Duni

Koncertom albansko-švajcarske vokalne umjetnice Eline Duni i gitariste Roba Lufta koji važi za zvijezdu u usponu na londonskoj džez sceni, večeras će u velikoj sali KIC-a Budo Tomović početi šesnaesto izdanje manifestacije “Mjesec poštovanja džeza u Crnoj Gori - JAM 2023”.

Elina Duni poznata je po muzici u kojoj kombinuje albanske tradicionalne pjesme i džez. Nakon što je potpisala ugovor sa izdavačkom kućom ECM Records 2012, njena karijera je dobila internacionalnu dimenziju, a kritičari širom svijeta priznaju njen muzički talenat. Od deset albuma koje je snimila pod svojim imenom, tri su u izdanju ECM. Novi album “Lost Ships” kreirala je 2020. godine, u saradnji sa gitaristom Robom Luftom, umjetnikom BBC-a. Pored izvođenja narodnih pjesama u jedinstvenim aranžmanima dvoje umjetnika stvaraju zajedno svoju autorsku muziku inspirisani savremenim temama. U njihovom bendu sviraće za ovu priliku albanski pijanista i harmonikaš Gent Rushi i makedonski bubnjar, Viktor Filipovski.

No, tokom manifestacije “Mjesec poštovanja džeza u Crnoj Gori - JAM 2023” biće organizovani brojni koncerti, ali i radionice, predavanja, filmovi, a o kompletnom programu za “Vijesti” priča Maja Popović urednica muzičkog programa KIC-a koja je ujedno i idejni tvorac i menadžerka projekta “Mjesec poštovanja džeza”.

Ove godine, 16 put se u Crnoj Gori organizuje “Mjesec poštovanja džeza u Crnoj Gori - JAM 2023”, a ove godine pod motom “Balkan France Jazz Connections”. Kako to džez veže ove dvije zemlje?

Svake godine, naš festivalski program gradimo oko određenog moto-a/teme. Ovogodišnji moto afirmiše veze balkanskih zemalja i Francuske, a u svjetlu je aktuelnog projekta umrežavanja našeg regiona sa Francuskom, koji je francuski grad Dižon, kao vodeći partner, osmislio kroz saradnju sa gradovima i organizacijama koje vode džez festivale: Glavni grad Podgorica i nevladina organizacija “Jazz Art”/Mjesec poštovanja džeza u Crnoj Gori, Bitolj i Jazz Factory Festival, Niš i festival Nisville i albanski gradovi Tirana i Fir i umjetnička organizacija “Siry Blu.” Prošle godine mreža se sastajala u Francuskoj i Albaniji, a ovog aprila u Podgorici i Bitolju, tokom trajanja oba festivala (JAM i Jazz Factory Festival).

Poznato je da u Francuskoj djeluju brojni džez muzičari sa Balkana, i da je njihova muzika veoma privlačna i prihvaćena u francuskom društvu gdje se njeguje i afirmiše multikulturalnost. Oni su uticali da balkanska muzika poprimi džez formu i da se rado sluša u Evropi i šire. Saradnja muzičara sa Balkana i Francuske je evidenta i presudna za ovu našu džez mrežu koja bi trebalo da da bolji uvid svima nama o organizacijama i festivalima u regionu Balkana, ali i u Francuskoj, posebno u regionu kojem pripadaju gradovi Dižon i Šamberi, da uočimo potencijale za čvršću saradnju između naših gradova, džez organizacija i umjetnika.

U sklopu aktivnosti “Mjesec poštovanja džeza”, koncerte će održati Elina Duni, Sašo Popovski, Slaven Ljujić sa svojim bendom, sastav “Trigon”, Adis Sirbubalo, a za kraj koncert ansambla od 11 ljudi koji će voditi Vladimir Nikolov i Srđan Ivanović. Među njima ima imena koja dolaze prvi put, ali i izvođača koji na neki način postaju zaštiti znak ove manifestacije. Koliko je bilo teško 16. put ponuditi publici drugačiji program takav da i ako se neki izvođači ponavljaju, program koji će izvoditi bude drugačiji i atraktivan?

U džezu nema ponavljanja, pa ni na našoj manifestaciji. Možemo ponekad pozvati muzičare koji su ranije svirali na našem festivalu, ali se oni sada predstavljaju u drugim formacijama i sa novom muzikom. Tako na primjer domaće boje na festivalu brani bubnjar Slaven Ljujić, koji je prošle godine nakon uspješnog nastupa sa grupom Kuhinjazz osnovao džez trio u čijem sastavu sviraju Ivan Marović - gitara i Tin Džaferović - kontrabas. Sa njima, shodno našoj festivalskoj temi, prvi put nastupa jedan od najboljih mladih francuskih saksofonista Batist Herbin, te time ovaj trio potvrđuje svoju otvorenost i namjeru da promoviše veze sa francuskim umjetnicima. Naše 16. festivalsko izdanje, promovisaće premijerno u Crnoj Gori, međunarodni bend slavne albanske vokalne umjetnice Eline Duni i britanske zvijezde-gitariste u usponu Roba Lufta, etno-džez grupu “Trigon” iz Moldavije, koja je na međunarodnoj sceni prisutna već 30 godina, pijanistu Adisa Sirbubala iz Sarajeva, kao i ansambl koji predvodi dvojac Vladimir Nikolov iz Beograda i Srđan Ivanović iz Pariza. U Podgorici i Tivtu predstaviće se takođe premijerno ugledni makedonski kompozitor, gitarista i profesor Sašo Popovski sa svojim triom i specijalnim gostom, francuskim kompozitorom i multiinstrumentalistom Olivijeom Samujanom, s kojim sarađuje već neko vrijeme.

Biće, takođe, organizovano i predavanje gosta iz Rumunije Virgila Mihaiua na temu “Džez kao univerzalni jezik”. Koliko je bitno da o ovom muzičkom fenomenu slušamo i priče, predavanja, a ne samo koncerte?

Veoma je korisno i edukativno, da se kroz radionice, predavanja i filmske projekcije dodatno obrazujemo i proširujemo svoja znanja o džezu, pogotovo ako imamo tako ugledne predavače kao što je profesor i publicista Virgil Mihaiu. Filmski i edukativni program je dio svakog izdanja našeg festivala.

Uvijek u sklopu JAM-a bude prikazan i neki film, a ovoga puta biće prikazan dokumentarac “Čija je ovo pjesma”. Koliko je ovaj žanr inspirativan filmskim stvaraocima?

Nagrađivani film “Čija je ovo pjesma” nije u direktno u vezi sa džezom, ali jeste za Balkan i tradiciju, ali i za improvizaciju. Priča o tome kako jedna pjesma, koju svi svojataju na ovim balkaskim prostorima, može da dobije nove oblike, ne samo kroz interpretaciju i aranžman nego i kroz kontekst, značanje i poetski narativ. I kako, možda, može biti inspiracija za džez stvaraoce. Obavezno pogledati.

( Marija Vasić )