Lideri EU u Pekingu: „Reset” ili rizični biznis?

Francuski predsjednik Emanuel Makron stigao je juče u Kinu malo prije šefice Evropske komisije (EK) Ursule fon der Lajen u posjetu kojom evropski lideri nastoje da izglade odnose sa ključnim ekonomskim partnerom potežući škakljiva pitanja poput Ukrajine i trgovinskih rizika.

Makron, koji je posljednji put posjetio Kinu 2019, razgovarao je prije puta sa predsjednikom SAD Džoom Bajdenom o angažovanju kineskog predsjednika Sija Đinpinga da ubrza okončanje rata u Ukrajini, mada je Vašington sumnjičav prema mirovnom planu Pekinga.

Makron je novinarima u francuskoj ambasadi u Pekingu rekao da se Evropa mora oduprijeti smanjivanju trgovinskih i diplomatskih veza sa Kinom nastojeći da odagna utisak da postoji “neizbježna spirala” tenzija između Pekinga i Zapada. On je dodao da je održavanje dijaloga sa Kinom ključno imajući u vidu njene tijesne odnose sa Rusijom.

Na pitanje o zabrinutosti Zapada da Kina možda razmišlja da pošalje oružje Rusiji, Makron je rekao da bi bilo koja država koja to učini bila saučesnik u kršenju međunarodnog prava.

Neki analitičari smatraju da bi razmetljivo potpisivanje sporazuma djelovalo neprincipijelno u trenutku rastućeg nepovjerenja Kine u SAD i njihove saveznike povodom pitanja o Tajvanu do njenih bliskih veza sa Moskvom

Fon der Lajen nije putovala u Kinu otkad je postala predsjednica EK prije duže od tri godine, jer su zbog stroge kineske kovid kontrole svi diplomatski sastanci održavani onlajn.

Tada su odnosi Evrope i Kine pogoršani, prvo zbog blokade sporazuma o investicijama 2021. a potom zbog odbijanja Pekinga da osudi invaziju Rusije na Ukrajinu.

Za Makrona, koji je kod kuće suočen sa masovnim protestima protiv penzionih reformi, posjeta takođe nudi šansu za neke ekonomske dobitke jer je poveo 50- članu poslovnu delegaciju, uključujući “Erbas”, koji pregovara o velikoj narudžbi aviona, konglomerat luksuzne robe “LVMH” i nuklearni gigant “EDF”, piše Rojters.

Fon der Lajen je proše nedjelje saopštila da EU ne bi trebalo da okrene leđa Kini, već da se koncentriše na smanjenje rizika, uključujući ograničavanje kineskog pristupa osjetljivoj tehnologiji i smanjene zavisnosti od Kine kada su u pitanju ključni resursi poput minerala, kao i baterije, solarni paneli i drugi proizvodi čiste tehnologije.

Smanjenje rizika ne znači kidanje trgovinskih veza sa Kinom, rekao je Makron kasnije novinarima. Dodao je da nema kontradiktornosti u smanjenju zavisnosti Evrope od Kine u strateškim sektorima kao što su telekomunikacije i povećanju poslovnih veza u drugim oblastima.

Međutim, neki analitičari smatraju da bi razmetljivo potpisivanje sporazuma djelovalo neprincipijelno u trenutku rastućeg nepovjerenja Kine u SAD i njihove saveznike povodom pitanja o Tajvanu do njenih bliskih veza sa Moskvom.

”Nije vrijeme za objavu poslovnih dogovora ili velikih novih investicija”, rekao je Rojtersu Noa Barkin, analitičar Rodijum grupe.

”To bi u suštini bila demonstracija podrške kineskoj ekonomiji i slanje poruke da se Francuska ne slaže sa američkim pristupom”.

Makron je pozvao Fon der Lajenovu na put da pokaže evropsko jedinstvo pošto su francuski zvaničnici kritikovali njemačkog kancelara Olafa Šolca što je pošao sam u Kinu krajem prošle godine.

I Makron i Fon der Lajen, koji će se danas sastati sa Sijem, kažu da žele da ubijede Kinu da iskoristi uticaj na Rusiji oko uspostavljanja mira u Ukrajini ili makar da spriječe Peking da direktno podržava svog saveznika. Kina je predložila mirovni plan od 12 tačaka za ukrajinsku krizu, pozivajući obje strane da pristanu na postepenu deeskalaciju koja će dovesti do prekida vatre.

Međutim, Zapad je u velikoj mjeri odbacio taj plan zbog odbijanja Kine da osudi Rusiju, a SAD i NATO su tada saopštili da Kina razmatra slanje oružja Moskvi, što Peking demantuje.

Razgovori sa evropskim liderima održavaju se usred visokih tenzija sa SAD, a Kina želi da Evropa ne slijedi ono što vidi kao napor Vašingtona da obuzda njen uspon

Na sastanku sa Sijem u Pekingu prošlog mjeseca, španski premijer Pedro Sančez je rekao da je ohrabrio kineskog lidera da razgovara sa ukrajinskim rukovodstvom i iz prve ruke se informiše o njihovoj mirovnoj formuli. Očekuje se da Makron i Fon der Lajen takođe pozovu Sija da razgovara sa ukrajinskim predsjednikom Volodimirom Zelenskim.

Nakon što je posredovala u iznenađujućem primirju između Irana i Saudijske Arabije prošlog mjeseca, Kina se trudi da se predstavi kao mirotvorac i alternativa Sjedinjenim Državama, za koje kaže da raspiruju plamen slanjem oružja Ukrajini.

Razgovori sa evropskim liderima održavaju se usred visokih tenzija sa SAD oko niza pitanja - od Tajvana do zabrana izvoza poluprovodnika - a Kina želi da Evropa ne slijedi ono što vidi kao napor Vašingtona da obuzda njen uspon, ističe Rojters.

Reagujući na komentare Fon der Lajenove prošle nedjelje o rizicima trgovine sa Kinom, “Global tajms”, glasilo Komunističke partije Kine, upozorio je u ponedjeljak da će Evropa pretrpjeti štetu od bilo kakvih pokušaja prekida ekonomskih veza sa Pekingom.

”EU je na mukama jer je pod velikim pritiskom SAD da prilagodi svoje ekonomske odnose sa Kinom. Razdvajanje Kine i EU će služiti samo američkim interesima, a štetu će trpjeti i Kina i Evropa”, navedeno je u komentaru.

( A. Šofranac )