Sankcije SAD protiv saveznika Mađarske: Odnosi dotakli dno

Prvi put od početka ruskog rata protiv Ukrajine, SAD sankcionišu i jednog svog saveznika: Mađarsku. Orbanova vlada prkosno reaguje i želi da nastavi svoj kurs.

Ukoliko se ovih dana baci pogled na provladine medije u Mađarskoj, neminovno se postavlja pitanje gdje u Evropi zapravo bjesni rat i koja je država kriva. Ruska invazija na Ukrajinu nazvana je "ukrajinskom krizom", a agresor su SAD.

SAD se ne smatraju samo agresorom u Ukrajini, već i u Mađarskoj. Orbanovi mediji jednoglasno ponavljaju da SAD napadaju suverenitet Mađarske i hoće da je „silu uvuku u rat".

Tako glasno i jasno kao sada, nije se govorilo protiv SAD čak ni u kasnim godinama realsocijalističke diktature.

Sankcije savezniku

Aktuelni razlog za to je antiruski paket sankcija vlade SAD, koji je najavljen u srijedu (12. aprila), koji pogađa i Mađarsku. Na meti ovih sankcija je rusko-mađarska Međunarodna investiciona banka (IIB) i njeno rukovodstvo, uključujući i mađarskog državljanina i zamjenika šefa IIB Imrea Laslockog.

To samo po sebi nije presedan: SAD su posljednjih godina više puta sankcionisale političare i biznismene iz zemalja saveznica, uključujući Albaniju i Bugarsku. Na listama sankcija SAD stajali su i mađarski državljani, iako se njihova imena nisu spominjala.

Ali sada, sa Mađarskom, prvi put od početka ruskog agresorskog rata protiv Ukrajine sankcioniše se jedna članica NATO i EU. Jer IIB nije bilo kakva banka, već državna banka u kojoj Mađarska ima oko 25 odsto udjela.

Mađarsko ministarstvo privrede je u četvrtak kasno popodne (13.04.) iznenada objavilo da će se Mađarska povući iz IIB. To je prva posljedica sankcija koje su SAD uvele protiv mađarske vlade.

Ostaje da se vidi da li će to voditi ka dalekosežnijoj promjeni kursa u spoljnoj politici Mađarske. Tokom sukoba sa SAD i EU, mađarski premijer Viktor Orban je obično pravio male korake unazad, ali nije suštinski mijenjao kurs.

IIB - mađarska "špijunska banka"

IIB je u Mađarskoj poznata i kao "špijunska banka", jer njeno rukovodstvo dolazi iz okruženja ruske tajne službe FSB, dok šef IIB Nikolaj Kosov dolazi iz porodice oficira KGB.

Banka, čije je sjedište 2019. prebačeno iz Moskve u Budimpeštu, igra važnu ulogu u rusko-mađarskim odnosima. Zamjenik šefa IIB Laslocki je arhitekta i menadžer mađarske ekonomske politike u Rusiji i centralnoazijskim republikama.

Najniža tačka u odnosima

Ova sankcije SAD označavaju do sada najnižu tačku u zategnutim, a sada i otvoreno neprijateljskim odnosima između Mađarske i SAD.

Mađarski premijer Viktor Orban nikada nije krio svoju antipatiju prema demokratama SAD i predsjedniku Bajdenu i do danas je prijatelj i obožavalac republikanca Trampa.

Bio je prvi premijer iz EU koji je 2017. čestitao Trampu na izboru. A nedavno, povodom tužbe protiv bivšeg američkog predsjednika SAD, Orban je na Tviteru napisao: "Nastavite da se borite, gospodine predsjedniče! Mi smo uz vas, @realDonaldTrump!"

Doduše, Mađarska je do sada podržavala antiruske sankcije EU uz nekoliko izuzetaka, zbog kojih ju je Moskva nedavno označila kao "neprijateljsku zemlju". Međutim, mađarski premijer Orban se više puta izjasnio za ukidanje sankcija. Orban je takođe više puta ponovio da se rat ne bi dogodio da je Donald Tramp i dalje predsjednik SAD. On indirektno okrivljuje SAD pod predsjednikom Bajdenom i "ratu naklonjenoj" EU za napad Rusije na Ukrajinu.

Mađarska je jedina zemlja EU koja još uvijek zvanično održava prijateljske odnose sa Rusijom i koja do sada nije sasvim odlučno osudila rusku agresiju na Ukrajinu.

Zvaničnici SAD su više puta kritikovali stanje demokratije i vladavine prava u Mađarskoj, korupciju oko Orbana i izražavali zabrinutost zbog bliskih mađarsko-ruskih odnosa. To poslednje je sada vjerovatno bilo odlučujuće za uključivanje Mađarske u novi paket antiruskih sankcija.

Ministar spoljnih poslova Mađarske Peter Sijarto je u utorak (11. aprila) bio u Moskvu i tamo razgovarao o isporukama ruskog prirodnog gasa i ruskim investicijama u mađarsku nuklearnu industriju. Istog dana, u Budimpešti je bio bjeloruski ministar spoljnih poslova Sergej Alejnik.

Ambasador SAD u Budimpešti

Zaoštravanju odnosa između Mađarske i SAD doprinio je i američki ambasador u Budimpešti Dejvid Presman sa svojim aktivnostima.

Presman koji ne krije da je homoseksualac, idealna je meta mađarske homofobične vlade - kada je preuzeo dužnost morao je da se suoči sa gadnim homofobičnim uvredama od strane provladinih aktivista i medija.

Sa druge strane, mađarska vlada već dugo optužuje Presmana da podržava opozicione stranke i podstiče svrgavanje Orbana.

Jedan od razloga je to što ambasada SAD u Budimpešti podržava proukrajinsku kampanju plakatima na kojima piše: "Rusi idite kući!" Taj slogan je Orbanova stranka Fides koristila neposredno prije pada gvozdene zavjese.

Presmanov ton je doduše prijateljski, ali kritikuje Orbanov režim. A ponekad je i sarkastičan: na primjer, njegova ambasada je prošle jeseni postavila onlajn kviz sa bizarnim antiameričkim i proruskim izjavama, i pitanje - ko je to izjavio. Sve izjave su bile mađarskih političara i publicista – a ne Vladimira Putina.

U Mađarskoj se nastavlja oštra kampanja protiv SAD

Nakon što je u srijedu kasno popodne (12. aprila) Presman najavio sankcije Mađarskoj, zvanične mađarske reakcije su izostale. Predstavnici Orbanove vladajuće partije Fides rekli su da će Mađarska braniti svoj suverenitet i da neće mijenjati svoj stav.

Sa druge strane, provladini mediji su nastavili oštru kampanju protiv SAD.

Tabloidni portal Origo objavio je naslov: "SAD ponovo razotkrivene: izdaju sve svoje saveznike i zabijaju im nož u leđa".

A Žolt Bajer, poznati publicista i Orbanov prijatelj, Presmanu poručuje: "Umukni! Jesi razumio?".

( Deutsche Welle )