Još jedan Sijev diplomatski trijumf

Od kraja prošlog mjeseca kineski lider Si Đinping ugostio je niz šefova država i vlada počev od Španije, Singapura, Malezije, Francuske i Evropske unije - u neuobičajeno žustrom tempu diplomatskih aktivnosti u trenutku kada su oči mnogih državnika uperene u Peking dok globalna ekonomija posrće usljed pandemije i rata u Ukrajini.

Juče, nizu lidera koji su posjetili Kinu pridružio se i brazilski predsjednik Injasio Lula da Silva, koji je sa Sijem potpisao 15 bilateralnih sporazuma među kojima su i oni za izgradnju šestog satelita u cilju praćenja Amazona, razvoja tehnologije za 5G telekomunikacije, interneta i sajberbezbjednosti. Lideri su takođe dogovorili osnivanje radne grupe u cilju saradnje u osjetljivoj oblasti proizvodnje poluprovodnika, prenijeli su juče mediji.

Informaciona tehnologija je kamen spoticanja u odnosima Kine sa Sjedinjenim Državama i evropskim zemljama koje su u pojedinim slučajevima zabranile kineske proizvode iz bezbjednosnih razloga. Sjedinjene Države su proteklih godina uložile napore kako bi kineskog telekomunikacionog giganta Huavej isključile iz nabavke opreme za 5G mrežu, ističe Rojters.

”Zašto svaka država treba da bude vezana za dolar u trgovini?.. Ko je odlučio da će dolar biti svjetska valuta?”, kazao je Lula da Silva

Si je tokom jučerašnjeg sastanka sa Lula da Silvom kazao da su “odnosi sa Brazilom diplomatski prioritet Kine”, dok je njega brazilski kolega pozvao u državnu posjetu Brazilu 2024. godine.

Povratak Lule na vlast već je pomjerio dinamiku odnosa Kine i Brazila, koji su imali napete trenutke za vrijeme vladavine bivšeg lidera Žaira Bolsonara, koji je prihvatao antikinesku retoriku, ističe CNN.

Susret Lule i Sija dogodio se dan nakon što je brazilski lider kritikovao moć američkog dolara i Međunarodnog monetarnog fonda.

Veteranski ljevičar, čija je vlada nedavno najavila i dogovor sa Pekingom da trguju u svojim valutama - odbacio je dolar kao posredničku valutu i ističe da se “Brazil vratio” kao ključni igrač na globalnoj sceni. “Zašto svaka država treba da bude vezana za dolar u trgovini? Ko je odlučio da će dolar biti svjetska valuta?”, kazao je Lula u četvrtak u Šangaju na ceremoniji na kojoj je njegova politička saveznica Dilma Rusef inaugurisana za predsjednicu razvojne banke koju su osnovale članice grupe BRIKS (Brazil, Rusija, Indija, Kina i Južna Afrika).

Za Sija, živa diplomatska aktivnost gostujućih lidera - koji dolaze u Peking uprkos tome što je Kina odbila da osudi rusku invaziju i međunarodnoj zabrinutosti zbog odnosa sa Rusijom i zastrašivanja Tajvana - takođe su prilika da potvrdi svoju viziju globalnog poretka koji nije diktiran američkim pravilima.

CNN navodi da Si ne propušta priliku da kroz razgovore sa svjetskim zvaničnicima provuče kritike na račun SAD i nagovijesti svoje viđenje novog svjetskog poretka.

Kineski zvaničnici vjeruju da je sada vrijeme da Kina pravi strateške planove”, kazao je Lin Minđijang, profesor međunarodnih odnosa na Nanjang tehnološkom univerzitetu u Singapuru. “Potencijalno dobar ishod je slabljenje američkih saveza... zbog toga vidimo pojačane napore Pekinga da unaprijedi odnose sa evropskim zemljama i pokušaje da poboljša saradnju sa ekonomijama u usponu”, kazao je Li za CNN.

U razgovoru sa liderom Singapura Lijem Hsjen Longom prošlog mjeseca, Si je naglasio da azijske zemlje zajedno treba da se “čvrsto suprotstave maltretiranju, razdvajanju ili prekidanju industrijskih i lanaca snabdijevanja”, dok je pozvao malezijskog premijera Anvara Ibrahima da se “odlučno odupre hladnoratovskom mentalitetu i blokovskoj konfrontaciji.”

Španskog premijera Pedra Sančesa upozorio je da “zdravi razvoj odnosa Kine i EU zahtijeva da EU zadrži stratešku nezavisnost”.

Kada je francuski predsjednik Emanuel Makron stigao u Peking prošle nedjelje, Si je napravio paralelu između Kine i Francuske rekavši da su obje “velike države sa tradicijom nezavisnosti” kao i “čvrsti zagovornici multipolarnog svijeta” - odnosno svijeta bez dominantne supersile.

Ti komentari su naišli na dobar prijem kod Makrona koji već duže vrijeme zagovara da Evropa razvije nezavisni geopolitički stav i odbrambene kapacitete koji se ne moraju oslanjati na Vašington. On je objavio zajedničko saopštenje sa Kinom u kojem navodi saradnju u oblastima od nuklearne energije do bezbjednosti hrane, a novinarima je rekao da kada je u pitanju rivalstvo između SAD i Kine, Evropa ne smije da bude “uhvaćena u krizama koje nisu naše, jer je to sprečava da izgradi svoju stratešku autonomiju”.

Makronovi komentari izazvali su reakcije u Evropi i SAD, ali analitičari smatraju da su oni još jedan trijumf Pekinga.

( N. Bogetić )