Hoće li Crna Gora moći da zadrži euro?

Otvaranje Poglavlja 17 (evropska i monetarna unija) u pregovorima sa EU Crna Gora očekuje do kraja ove godine, rekla je “Vijestima” savjetnica viceguvernera za finansijsku stabilnost u Centralnoj banci i šefica radne grupe za to poglavlje Milica Kilibarda.

Jedno od pitanja koje treba da se riješi u okviru ovog pregovaračkog poglavlja je hoće li Crna Gora zadržati euro kao svoju zvaničnu valutu.

“U pregovorima sa EU tražićemo da zadržimo euro, uz modifikaciju mastrihtskih kriterijuma koji nijesu primjenljivi kao što je kriterijum deviznog kursa. Očekujemo da će ovaj kriterijum biti zamijenjen nekim drugim, koji treba da bude ispunjen”, objasnila je Kilibarda.

Evropska komisija (EK) u svim izvještajima napominje da je Crna Gora jednostrano uvela euro 2002. godine. To je urađeno uz prećutnu saglasnost evropskih zvaničnika.

Iz CBCG su ranije isticali da gotovo da ne postoji vjerovatnoća da će Crna Gora u toku pregovara o pristupanju EU dobiti zahtjev da se ukine euro kao zvanično sredstvo plaćanja.

“U slučaju napuštanja eura, crnogorski zvaničnici navode da bi se država suočila sa određenim rizicima, kao što su povećana inflatorna očekivanja, pogoršanja fiskalnih disbalansa, rast sive ekonomije, smanjenje stranih direktnih investicija i na kraju ekonomska recesija, Crna Gora je istakla da će težiti da ispuni kriterijume za približavanje evrozoni, da je saglasna da će se pitanje njenog korišćenja eura riješiti tokom pristupnih pregovora i da ne očekuje da će pristupiti evrozoni na datum pristupanja EU”, navodi EK u jednom od ranijih izvještaja.

Prema evropskim pravilima, da bi jedna država mogla da koristi euro kao svoju valutu mora da bude članica EU i da poštuje ključne kriterijume iz Mastrihtskog ugovora koji podrazumijevaju budžetski deficit na nivou od tri odsto bruto domaćeg proizvoda i javni dug na nivo do 60 odsto BDP-a, što Crna Gora ne ispunjava. Tek nakon toga stiče uslove da uđe u evropsku monetarnu uniju.

“Teško je procijeniti i precizirati vrijeme trajanja pregovora u ovom poglavlju. Crna Gora će nastojati da sve obaveze realizuje u definisanim rokovima. Treba imati u vidu postojeće procedure kako u Crnoj Gori, tako i u EU, koje se moraju ispoštovati, a koje mogu uticati na dužinu procesa”, kazala je Kilibarda.

Ona je dodala da kao najveći izazov u dijelu koji se odnosi na nezavisnost centralne banke vide izmjenu Ustava na čemu insistira EKvropska komisija.

“Sa druge strane, u dijelu ekonomske politike najvećim izazovom smatramo implementaciju sistema ESA 2010, koja je obaveza i u poglavlju 18 - Statistika”, rekla je Kilibarda.

Prema njenim riječima, u periodu od objavljivanja Izvještaja o analitičkom pregledu usklađenosti zakonodavstva Crne Gore za pregovoračko Poglavlje 17 vođena je intenzivna komunikacija sa EK, koja je podrazumijevala održavanje velikog broja sastanaka i video konferencija.

“To sve u cilju usaglašavanja stavova vezano za mjerila za otvaranje poglavlja . Treba imati u vidu da su zbog kompleksnosti materije i same procedure usaglašavanja u EK trajale dugo”, objasnila je Kilibarda.

Ispunjena dva kriterijuma za otvaranje poglavlja

Kilibarda je kazala da su dva kriterijuma za otvaranje poglavlja 17 ispunjena 30. marta ove godine što je konstatovala i Evropska komisija.

“U maju ove godine EK je dostavila Procjenu mjerila za otvaranje poglavlja kojom preporučuje otvaranje pristupnih pregovora sa Crnom Gorom u poglavlju 17. Predlog Pregovaračke pozicije Crne Gore za međuvladinu konferenciju o pristupanju Crne Gore EU za ovo poglavlje dostavljen je EK 11. maja ove godine”, rekla je Kilibarda.

Na pitanje koje su prednosti za Crnu Goru u ovoj oblasti nakon što postane članica EU, ona je kazala da će država dobiti unaprijeđen ambijent i uspostavljene politike i procedure koje su u skladu sa pravilima EU i koje će pozitivno uticati na ukupni ekonomski i društveni razvoj.

( Marija Mirjačić )