Zabranom uvoza žita “otvaraju oči” EU

Slovačka se pridružila Poljskoj i Mađarskoj u jednostranoj zabrani uvoza žita i drugih prehrambenih proizvoda iz Ukrajine kako bi zaštitila svoje poljoprivrednike. Ukrajinske vlasti i Evropska unija su kritikovale te odluke kao neprihvatljive.

EU očekuje da države centralne Evrope “daju neko objašnjenje”, rekao je jedan visoki zvaničnik bloka, nakon što su Poljska i Mađarska za vikend, a Slovačka juče, objavile zabrane. Bugarska je takođe saopštila da razmatra da uvede zabranu, prenio je “Gardijan”.

Zvaničnik EU je rekao da zbog niskih globalnih cijena i potražnje, velike količine ukrajinskog žita ostaju u bloku umjesto da se prodaju dalje, i dodao: “Postoji problem ... vidjećemo šta možemo da uradimo narednih nedjelja i mjeseci”.

Nakon invazije Rusije na Ukrajinu, neke luke na Crnom moru su blokirane, a ukrajinsko žito, koje je značajno jeftinije od onog koje se proizvodi u EU, ostane u centralnoj Evropi uglavnom zbog logističkih zagušenja. Prezasićenost i niske cijene su teško pogodili lokalne poljoprivrednike i predstavljaju politički problem, posebno za poljsku vladajuću nacionalističku stranku Prava i pravde (PiS). PiS je inače jedan od najvećih podržavalaca Ukrajine od početka rata, ali zavisi od podrške ruralnih birača i suočena je sa izborima ove godine, navodi “Gardijan”.

Ukrajinskom žitu bi trebalo obezbijediti makar tranzit preko Poljske, rekao je juče ukrajinski ministar poljoprivrede Mikola Solski pošto su u Varšavi počeli hitni pregovori za rješenje spora između dvije zemlje. Solski je rekao da ukrajinski poljoprivredni proizvodi koji se isporučuju u Poljsku i preko nje čine oko 10 odsto ukupnog izvoza hrane te zemlje, što je vitalni sektor za ratom razorenu zemlju. U Mađarsku se isporučuje oko šest odsto ukrajinskog izvoza.

Poljska je nakon vanredne sjednice vlade u subotu popodne objavila da zabranjuje mnoge poljoprivredne proizvode iz Ukrajine, uključujući one namijenjene drugim zemljama, makar do početka jula.

”Nikad nećemo ostaviti naše farmere bez pomoći”, objavio je na Tviteru premijer Mateuš Moravjecki.

Ministar poljoprivrede Robert Telus rekao je da je cilj zabrane da se “otvore oči EU za činjenicu da su potrebne dodatne odluke koje će omogućiti da proizvodi iz Ukrajine idu dublje u Evropu, a ne da ostaju u Poljskoj”.

Mađarski ministar poljoprivrede Ištvan Nađ je rekao da je potrebno rješenje iznad nacionalnog nivoa. “Zajednička evropska akcija i mjere EU su neizbježne”, rekao je Nađ.

Premijeri Bugarske, Mađarske, Poljske, Rumunije i Slovačke potegli su to pitanje u pismu Evropskoj komisiji prošlog mjeseca. Oni su saopštili da bi trebalo razmotriti tarife na ukraijnski uvoz.

Portparol Evropske komisije (EK) za trgovinu i poljoprivredu rekao je da je trgovinska politika u isključivoj nadležnosti EU i da jednostrane akcije “nisu prihvatljive. U ovakvim izazovnim vremenima, ključno je koordinisati i uskladiti sve odluke unutar EU”.

Ukrajinska vlada je saopštila da “jednostrane drastične akcije neće ubrzati pozitivno rješavanje situacije”.

EK je prošlog mjeseca predložila vanredno finansiranje farmera u centralnoevropskim državama kao kompenzaciju za višak ukrajinskog žita, ali se njih nekoliko žalilo da to nije dovoljno i poljoprivrednici su organizovali proteste.

( Angelina Šofranac )