Izazovi savremene poljoprivrede kroz prizmu zelene ekonomije
Rastuća potražnja zdravih proizvoda
Istraživač Biotehničkog centra i doktorant MARDS programa Univerziteta Crne Gore Dejan Zejak predstavio je rezultate istraživanja vezanih za biodinamičku poljoprivredu i mogućnost njenog razvoja u Crnoj Gori na međunarodnoj naučnoj konferenciji Izazovi savremene privrede i društva kroz prizmu zelene ekonomije i održivog razvoja – CESGED 2023, održana je u Novom Sadu od 27. do 30. aprila.
Konferencija je bila fokusirana na izazovima savremene privrede i društva kroz prizmu zelene ekonomije i održivog razvoja.
Kada su u pitanju rastući trendovi za održivu budućnost u organskoj I biodinamičkoj proizvodnji Zejak je objasnio da je biodinamička poljoprivreda alternativni metod poljoprivrede gdje se ne koriste mineralna đubriva ili druge hemikalije.
“Biodinamička poljoprivreda je osnova za razvoj organske poljoprivrede. Prve zabilješke o Biodinamičkoj poljoprivredi datiraju od 1924. godine, kada filozof novog talasa, dr Rudolf Štajner, ukazuje na koristi bavljenjem poljoprivredom koja izbjegava sintetičke materije, hemikalije i oslanja se na prirodu i biologiju, a ne na hemiju.
Do 1938. godine, njegov Eksperimentalni krug poklonika je testirao i unaprjedio njegove ideje i složio to sve u koncept 'biodinamičke poljoprivrede'.
Pod uticajem ovog koncepta Rudolfa Štajnera, inače rođenog u mjestu Donji Kraljevac - Hrvatska, polazi se od toga da je „farma organizam“.
Ovo navodi lorda Nortborn da radi na daljem razvoju ove oblasti i osmisli termin „organska poljoprivreda“. Ubrzo potom, 1940. godine objavljuje „Pogled u zemlju“, koji se smatra za manifest organske poljoprivrede”, podsjetio je Zejak.
Vijek kasnije, hiljade poljoprivrednih domaćinstava u više od 60 zemalja svijeta proizvode hranu po biodinamičkim principima po standardu najveće sertifikacione kuće biodinamičkih proizvoda na svijetu “Demeter” sa udruženjima u nekoliko zemalja, kao što su Argentina, Sjedinjene Američke Države, Kanada, Španija, Njemačka i Italija.
U Crnoj Gori, 19. marta 2013. godine, odlukom nadležnog Ministarstva Vlade Crne Gore osnovana je Fondacija Biodinamika, koja ima za cilj pružanje stručne podrške i unapređenje razvoja biodinamička poljoprivreda.
“Prema našoj analizi, broj organskih gazdinstava u Crnoj Gori konstantno raste i većina proizvođača su proizvođači voća.
U Crnoj Gori su 2020. godine u registrima zabilježeni 341 proizvođač voća, a od ukupnog broja 463 organska proizvođača. Ovi trendovi pokazuju mogućnosti da organske farme budu osnova daljeg razvoja biodinamičke poljoprivrede u budućnosti.
Prema preporukama Organizacije za hranu i poljoprivredu Ujedinjenih nacija (UN FAO), mi smo u Crnoj Gori prihvatili prilagodljiv set poljoprivrednih tehnika, praksi i sertifikata za brendiranje tržišta kao što su dobre poljoprivredne prakse (GAP), organska/biodinamička poljoprivreda, konzervaciona poljoprivreda i srodne tehnike, a protokoli za snabdijevanje hranom predstavljaju različite oblike „zelene” poljoprivrede”; kazao je Zejak.
Sve ovo je, napomenuo je on, važno imati u vidu zbog prirode intervencija potrebnih za podršku prelasku na zeleniju poljoprivredu, koja se prvenstveno fokusira na očuvanje resursa i obnovu zaliha.
“Nekoliko je glavnih benefita od bavljenja biodinamičkom poljoprivredom u odnosu na tradicionalnu poljoprivredu. Poboljšano je zdravlje zemljišta: Biodinamička poljoprivreda se oslanja na zdravlje zemljišta kao osnovu za gajenje zdravih biljaka. Korišćenjem prirodnih đubriva, komposta i drugih tehnika izgradnje zemljišta, biodinamički farmeri su u mogućnosti da poboljšaju plodnost i strukturu zemljišta, što vodi uzgoju zdravih biljaka”, kazao je Zejak.
Kada je u pitanju očuvanje iodiverziteta biodinamička poljoprivreda podstiče sadnju širokog spektra usjeva, uključujući pokrovne usjeve i prateće biljke, kako bi se povećao biodiverzitet na imanjima.
“Ovo pomaže u održavanju zdravog ekosistema, što zauzvrat vodi zdravijim biljkama i životinjama. Smanjen uticaj na životnu sredinu: Izbjegava se upotreba sintetičkih pesticida i đubriva, koji mogu imati negativan uticaj na životnu sredinu. Korišćenjem prirodnih inputa i poljoprivrednih tehnika koje rade u skladu sa prirodom, biodinamički farmeri su u mogućnosti da smanje svoj uticaj na životnu sredinu i promovišu održivost”, rekao je Zejak, dodajući da ove prakse poboljšavaju kvalitet usjeva, koji su često visokog kvaliteta, poboljšavaju otpornost farme ( otpornije na stresove životne sredine kao što su suša, epidemija štetočina i slično).
Ipak, postoje i neke potencijalne slabosti izazovi povezani sa praktikovanjem biodinamičke poljoprivrede.
“ Ove prakse često zahtijevaju više vremena i rada od konvencionalnih metoda poljoprivrede. Na primjer, priprema i primjena biodinamičkih preparata može biti dugotrajan proces, ograničen pristup tržištima, visoka cijena i drugo.
On je istakao da postoje brojne šanse i mogućnosti povezane sa bavljenjem biodinamičkom poljoprivredom a jedna od njih je rastuća potražnja zdravih proizvoda proizvoda.
Skup u Novom Sadu je otvorio prof. dr Radovan Pejanović, bivši rektor Univerziteta u Novom Sadu, predsjednik Nadzornog odbora Fonda za nauku Republike Srbije, ujedno i predsjednik Naučnog društva agrarnih ekonomista Balkana. Organizatori skupa su bile brojne naučne ustanove među kojima su prednjačili Univerzitet Komenijus (Bratislava, Slovačka), Univerzitet Privredna akademija iz Novog Sada, Naučno društvo agrarnih ekonomista Balkana, istakao je prof. dr Branislav Dudić predsjedavajući organizacionog odbora.
Konferencija je okupila istraživače koji su tokom rada predstavili više od 70 referata. Naučnici i stručnjaci, koji su se bavili različitim kompleksnim pitanjima, predstavili su istraživanja iz preko 20 zemalja svijeta (iz Latinske Amerike, Evrope, Afrike, Azije, Australije, velikog broja zemalja, kao što su Australija, Brazil, Crna Gora, Grčka, Indija, Iran, Italija, Japan, Kraljevstvo Saudijske Arabije, Mađarska, Maroko, Rumunija, Slovačka, Srbija, Ujedinjeno Kraljevstvo).
Tema biodinamičke poljoprivrede je izazvala zainteresovanost prisutnih stručnjaka što govori o njenoj potencijalno značajnoj ulozi u sektoru poljoprivrede i daljem razvoju agrara Crne Gore.
Pored Zejaka referate iz Crne Gore referate su predstavili istraživači: Boban Melović, Senka Šekularac-Ivošević, Goran Škatarić, Velibor Spalević, Novica Obradović, Dejan Zejak, Sanja Dobričanin, Vladimir Dobričanin, Anđelka Tripković.
U zaključcima konferencije istaknuta je hitna potreba za efikasnim rešenjima globalnih ekoloških i društvenih problema, kao i značaj interdisciplinarnog istraživanja i saradnje za postizanje ciljeva održivog razvoja, a naglašen je i značaj inovativnih tehnologija, zelenog finansiranja i preduzetništva u promovisanju održivog razvoja, kao i neophpdnost neophodnost primjene principa cirkularne ekonomije i smanjenja emisije gasova staklene bašte.
( Jadranka Ćetković )