Ključ za odgovoran razvoj vještačke inteligencije

Razvoj vještačke inteligencije (AI) značajno je ubrzan posljednjih mjeseci, a generativni sistemi AI kao što su ChatGPT i Midjourney brzo transformišu široki spektar profesionalnih aktivnosti i kreativnih procesa. Vrata mogućnosti da se razvoj ove moćne tehnologije usmjeri ka minimiziranju rizika i maksimiziranju koristi brzo se zatvaraju.

Mogućnosti zasnovane na vještačkoj inteligenciji postoje u kontinuitetu sa generativnim AI sistemima kao što je GPT-4 (najnovija verzija ChatGPT), koji spadaju u najnapredniju kategoriju. S obzirom na to da takvi sistemi najviše obećavaju i mogu dovesti do najpodmuklijih zamki, oni zaslužuju posebnu pažnju javnih i privatnih zainteresovanih strana.

Praktično sav tehnološki napredak ima i pozitivne i negativne uticaje na društvo. S jedne strane, on je doprinio rastu ekonomske produktivnosti i prihoda, povećanom pristupu informacionim i komunikacionim tehnologijama, produženju životnog vijeka i poboljšanju opšteg blagostanja. S druge strane, doveo je do raseljavanja radnika, stagnacije plata, rasta nejednakosti i sve veće koncentracije resursa kod pojedinaca i korporacija.

Vještačka inteligencija nije izuzetak. Generativni AI sistemi nude velike mogućnosti u oblastima kao što su dizajn proizvoda, kreiranje sadržaja, otkrivanje ljekova, zdravstvena njega, personalizovano učenje i optimizacija energije. Istovremeno, oni mogu biti izuzetno destruktivni, pa čak i štetni po našu ekonomiju i društvo.

Rizici koje već stvara napredna AI, i oni koji se osnovano mogu predvidjeti, su značajni. Pored široke preorijentacije tržišta rada, sistemi sa višejezičnim modelima mogu povećati širenje dezinformacija i učvrstiti destruktivne predrasude. Generativna AI takođe prijeti da pogorša ekonomsku nejednakost. Takvi sistemi mogu čak predstavljati egzistencijalni rizik za čovječanstvo.

Za neke je ovo povod da uspore istraživanja u oblasti vještačke inteligencije. U martu je više od 1.000 AI tehnologa, od Elona Maska do Stiva Voznijaka, potpisalo je otvoreno pismo u kojem se preporučuje da laboratorije AI „odmah obustave“ obuku sistema moćnijih od GPT-4 na najmanje šest mjeseci. Po njihovom mišljenju, tokom ove pauze trebalo bi da se razvije i primijeni skup zajedničkih bezbjednosnih protokola, „temeljno testiran i nadgledan od strane nezavisnih eksternih stručnjaka“.

Otvoreno pismo i živa debata koju je pokrenulo naglašavaju hitnu potrebu da se zainteresovane strane uključe u široki, dobronamjerni proces kako bi se dogovorile o snažnim zajedničkim preporukama za razvoj i primjenu napredne vještačke inteligencije. Taj plan treba da uzme u obzir pitanja kao što su automatizacija i zamjena radnih mjesta, digitalni jaz i koncentracija kontrole nad tehnološkim sredstvima i resursima, kao što su podaci i računarska snaga. A glavni prioritet bi trebalo da bude kontinuiran rad na popravljanju sistemskih distorzija u obuci vještačke inteligencije tako da ih sistemi poput ChatGPT-a ne reprodukuju ili čak pogoršavaju.

Već se pojavljuju predlozi za upravljanje vještačkom inteligencijom i digitalnim uslugama, uključujući SAD i Evropsku uniju. Organizacije kao što je Svjetski ekonomski forum takođe daju svoj doprinos. Forum je 2021. godine stvorio Globalnu koaliciju za digitalnu bezbjednost koja ima za cilj da okupi zainteresovane strane u borbi protiv štetnog sadržaja na Internetu i promoviše razmjenu najboljih praksi u oblasti regulisanja bezbjednosti na Internetu. Nakon toga, Forum je stvorio Inicijativu za digitalno povjerenje kako bi osigurao da se najsavremenije tehnologije poput vještačke inteligencije razvijaju tako da uzimaju društvo u obzir.

Forum sada poziva na hitnu saradnju između javnog i privatnog sektora kako bi se riješili problemi vezani za pojavu generativne veštačke inteligencije i postigao konsenzus o sljedećim koracima u razvoju i primjeni tehnologije. Da bi podstakao napredak, Forum, u partnerstvu sa AI Commons - neprofitnom organizacijom koju podržavaju praktičari vještačke inteligencije, akademske zajednice i nevladine organizacije fokusirane na opšte dobro - bio je domaćin Globalnog samita AI u San Francisku od 26. do 28. aprila. Zainteresovane strane su razgovarale o uticaju tehnologije na poslovanje, društvo i planetu s ciljem da zajedno rade na pronalaženju načina za ublažavanje negativnih eksternih efekata i postizanje sigurnijih, održivijih i pravičnijih rezultata.

Generativna AI će promijeniti svijet, sviđalo se to nama ili ne. U ovom prelomnom trenutku u razvoju tehnologije, potreban je zajednički pristup koji će nam omogućiti da damo sve od sebe i osiguramo da ovaj proces bude u skladu sa našim zajedničkim interesima i vrijednostima.

K. Schwab je osnivač i izvršni predsjednik Svjetskog ekonomskog foruma;

C. Li je šefica Odjeljenja za AI, podatke i metaverzum i članica Izvršnog komiteta Svjetskog ekonomskog foruma.

Copyright: Project Syndicate, 2023. (Prevod: N.R.)

( Klaus Schwab, Cathy Li )