Danska premijerka u igri za šeficu NATO-a
Poziv da posjeti Bijelu kuću podstakao je spekulacije da je Mete Frederiksen ozbiljna kandidatkinja za generalnu sekretarku zapadne vojne alijanse
Bijela kuća je saopštila da će predsjednik Džo Bajden sljedećeg mjeseca ugostiti dansku premijerku Mete Frederiksen što je podstaklo spekulacije o tome da će SAD podržati Frederiksenovu za dužnost generalne sekretarke NATO-a. Ta funkcija je tradicionalno rezervisana za Evropljane, ali je potreban blagoslov Vašingtona.
Aktuelni generalni sekretar, Jens Stoltenberg, trebalo bi da napusti poziciju krajem septembra nakon što mu je mandat u više navrata produžen - mada je, kako ističe portal “Politiko” moguće da će ostati dodatnih par mjeseci ukoliko lideri Alijanse ne uspiju da se dogovore oko njegovog nasljednika.
Danska liderka ispunjava nekoliko uslova. Saveznici traže političara u rangu šefa vlade, a imajući u vidu da su svi prethodni NATO šefovi bili muškarci postoji znažan pritisak da ovog bude bude imenovana žena.
Istovremeno, Danska se smatra umjerenom zemljom u Alijansi - snažna pristalica Ukrajine, ali ne tako oštra u stavovima kao pojedine zemlje na istočnom obodu, ističe “Politiko”.
”Nekoliko većih saveznica ozbiljno razmatra o njoj kao kandidatkinji”, kazao je jedan diplomata, dodajući da je danska premijerka zauzela prilično čvrst stav povodom rata u Ukrajini.
Međutim, Frederiksenova dolazi iz zemlje koja je nedavno imala tu poziciju - bivši danski premijer Anders Fog Rasmusen je bio generalni sekretar NATO-a u periodu između 2009. i 2014.
”Neće sve saveznice biti zadovoljne još jednim kandidatom iz nordijske zemlje”, kazao je sagovornik “Politika” koji je želio da ostane anoniman.
Jedan visoki diplomata iz Centralne Evrope je bio još oštriji rekavši: “Postoji li grupa zemalja koje su predodređene da im pripadne funkcija generalnog sekretara?”
Danska takođe zaostaje u pogledu potrošnje na odbranu, što moglo predstavljati problem za određene prijestonice.
Frederiksenova je pokušala da obuzda spekulacije o mogućoj promjeni posla insistirajući prošlog mjeseca da ona nije kandidatkinja.
Pojedini zvaničnici upozoravaju da mada danska premijerka ima velike šanse, postoje i drugi mogući kandidati među kojima su holandski premijer Mark Rute, španski premijer Pedro Sančez i britanski ministar odbrane Ben Volas.
”Politiiko” ističe da se često pominje i ime estonske premijerke Kaje Kalas, koja je popularna unutar Alijanse.
”Ako tražimo ženu zašto ne Kalasova”, kazao je diplomata iz centralne Evrope.
Međutim pojedini zapadni saveznici su oprezni da ne izaberu lidera koji se smatra previše oštrim u trenutku kada rat biesni na kontinentu.
”Na istoku ima saveznica koje se pitaju - kada i hoće li ikada kandidat iz tog regiona doći na čelo NATO-a”, kazao je sagovornik “Politika”. “Brutalna ruska invazija na Ukrajinu pokazala je da su mnogi od njih pouzdani i sposobni”, kazao je diplomata.
( N.Bogetić )