INTERVJU Genci Nimanbegu: Dosta je lutanja, treba nam stabilnost

Nosilac liste “Albanska alijansa” Genci Nimanbegu rekao je da bi predstavnici manjina trebalo da budu dio neke buduće vlade čiji bi cilj bio bezuslovno i brzo učlanjenje u Evropsku uniju, ali ne kao dekor. Dodao je i da oni neće pregovarati sa onima koji ne baštine evropske vrijednosti i koje Crnu Goru žele da skrenu sa kursa evroatlantskih integracija i ponište priznanje Kosova.

Kada su u pitanju prava Albanaca u Crnoj Gori, Genci kaže da oni traže da imaju jednake šanse i u privredi, i u administraciji, i u školovanju, i u zdravstvu...

“...Pitanje statusa Albanaca u Crnoj Gori ne rješava imenovanjem Albanca ne čelu ANB-a ili u Bordu EPCG-a, a još manje davanjem u dugoročni zakup 34 kućica na Adi novinskim oglasom bez ikakve zakonske procedure...”

Na čemu bazirate predizbornu kampanju i očekivanja da ćete dobiti podršku birača?

Sloganom “Jednakost, jedinstvo i razvoj” pokazali smo koja su naša pred i postizborna stremljenja. Težimo punoj jednakosti, ali i ostvarivanju specifičnih prava koja nam pripadaju kao autohtonoj zajednici i od tih prava nećemo odustati.

Težimo zbližavanju i ujedinjenju albanskog političkog faktora, a time i Albanaca u Crnoj Gori. Realizacijom ovih stremljenja, utiremo put ka razvoju koji je ključni faktor za napredak naše zajednice, a time i zaustavljanju iseljavanja mladih koje osjećamo kao jedan od najvećih problema.

Tokom ove kampanje povjerenje nam daju i naši dosadašnji rezultati tokom našeg političkog djelovanja... Tu smo i za ubuduće, i to jedinstveni, sa kadrom sa kojim možemo stvoriti i rukovoditi ozbiljnim projektima za dobrobit svih Albanaca u Crnoj Gori i svih građana, kao što su luka u Ulcinju, plovidba na Bojani, jačanje ICT sektora, izgradnja sportskog centra u Ulcinju, otvaranje univerziteta u Ulcinju, kompletiranje Porodilišta u Ulcinju kao osnov za buduću bolnicu. Radili smo puno i podržavamo gradnju puta Plav - Dečani, kao i Jadransko-jonski koridor kroz zaleđe Ulcinja. Želimo mnogo projekata uz održivost naše demografske proporcije na područjima gdje živimo...

Ekonomija i ekonomski napredak biće u fokusu naše politike, ali i dalje ćemo težiti proporcionalnoj zastupljenosti Albanaca. Ljudska prava, inkluzija mladih, socijalna jednakost za penzionere, nezaposlene, radnike, prava žena se pored nacionalnih ciljeva podrazumijevaju pošto gajimo evropske vrijednosti.

Da li ste spremni da budete dio vlasti, u kojoj će, prema prognozama, biti Evropa sad, i pod kojim uslovima? Da li je bilo razgovora o tome i šta je dogovoreno?

Poslije dužeg lutanja, skretanja istočno i zapadno, te raznih eksperimenata, Crnoj Gori treba jedna stabilna Vlada za znavenim i stabilnim ljudima kojoj cilj mora da bude bezuslovno i najbrže što je moguće učlanjenje u EU. Takvoj vladi predstavnici manjina i njihova stremljenja su prirodni saveznici. Takvu vladu bismo podržali i učestvovali u njoj, ali ne u svojstvu dekora.

Trendovi u politici u Crnoj Gori i regionu nisu pozitivni. Manipulativni, populistički i nacionalistički pokreti imaju podršku iz Beograda i to će biti velili problem ako se više ne uključi međunarodna zajednica. Mi nemamo neprijatelja na crnogorskoj političkoj sceni, ali svakako nećemo pregovarati sa subjektima koji ne baštine evropske vrijednosti i koje Crnu Goru žele da skrenu sa kursa evroatlantskih integracija i poništavanju priznanja Kosova.

Koliko je nova vlast uradila da poboljša položaj nacionalnih manjina, posebno albanske? Da li to što je aktuelni premijer Albanac govori o pozitivnim pomacima u tom pravcu?

Nova Vlada je uradila pomake u inkluziji Albanaca u vladi, ali uz selektivan pristup, favorizujući određene aktere. Nažalost, nije ispunila nijedno zakonsko rješenje koje su potpisali u sporazumu o formiranju Vlade, niti decentralizacije. Ovoj vladi smo dali par bitnih programskih zadataka od kojih izdvajam najbitnija: vraćanje opštinama – pogotovo Opštini Ulcinj, svu državnu imovinu koju su prethodne Vlade prisvojile od opština na osnovu Zakona o državnoj svojini i usvajanje novog Zakona o morskom dobru...

Sadašnja Vlada je u mnogo čemu “omanula”, ali je zbilja pokazala da Albanci imaju više dobrih kadrova i da mogu da pokrivaju bitne resore u Vladi i da vode bitne projekte. To vidim kao jako pozitivan pomak, iako se pitanje statusa Albanaca u Crnoj Gori ne rješava imenovanjem Albanca ne čelu ANB-a ili u Bordu EPCG-a, a još manje davanjem u dugoročni zakup 34 kućica na Adi novinskim oglasom bez ikakve zakonske procedure...

S druge strane, predstavnik albanskog naroda nije izabran za sudiju Ustavnog suda. Očekujete li da će novi saziv Skupštine ipak izabrati četvrtog sudiju Ustavnog suda iz redova albanske manjine?

Više puta sam tokom izlaganja iznio poražavajuće činjenice da na višim sudovima, Apelacionom sudu, Upravnom, Privrednom te Vrhovnom i Ustavnom sudu Crne Gore nema nijednog Albanca. Nema ih ni u tužilaštvu, čast izuzetku Faruka Resulbegovića koji je osnovni državni tužilac u Ulcinju, a koji je trebalo da bude izabran kao sudija US. U sudstvu i tužilaštvu Crne Gore, Albanci participiraju samo kao optuženi ili oštećeni, i “pohvalno” je to što su pozitivno diskriminisani u tom pogledu i što primaju šamare “ruke pravde”....

Iz Albanskog foruma nedavno su Vas optužili da ste prekršili koalicioni sporazum iz 2020. godine i nijeste nakon dvije godine ustupili mjesto poslanika sljedećem iz Albanske liste. Zašto nijeste ustupili poslaničko mjesto nakon dvije godine?

Ja sam jedini poštovao sporazum. Koalicioni sporazum je jasan: jednima ministar, drugima poslanik ukoliko se učestvuje u Vladi što jeste bio slučaj i to je ispoštovano... Da vas podsjetim, optužbe su nastale kada je istekao “zadnji rok” da se vlada restrukturira ulaskom tri ili četiri ministra iz Fronta u sastav Vlade. I to odlukama koje su u suprotnosti sa voljom naroda, sto je jasno bilo i glasanjem na predsjedničkim izborima.

Vlada koja nema niti jednog kandidata za predsjednika države bi bila oktroisana Vlada koja bi da nameće rješenja, a ne koja bi donosila rješenja i vodila politiku koju građani podržavaju: ali imajući u vidu šansu da Abazoviću pomognem da radi u interesu i albanske zajednice, kada mi je traženo da podržim to rekonstrukciju imao sastanak sa predstavnicima naših zapadnih partnera i došli smo do zaključka da se ne smijemo upuštati u ovu avanturu u kojoj se Vlada Crne Gore još više uključuje u tzv. srpski svijet...

Najavili ste da će Vam u izbornoj kampanji, osim identitetskih pitanja, prioritet biti i ekonomska, kao što je borba protiv inflacije. Da li ima još prostora za smanjenje cijena u Crnoj Gori i šta se može uraditi po tom pitanju?

Što se tiče akutne inflacije, podržaćemo sve ekonomski valjane projekte i modele kako bi se smanjili efekti inflacije. Iskustvo iz Hrvatske gdje smanjenje PDV-a na prehrambene proizvode nije urodilo plodom, ukazuje na potrebu da se djeluje drugačije. Prevashodno mislim da se socijalnim davanjima određenim grupama stanovništva ublažili inflatorni udari.

Podsticajnim mjerama može se stabilizovati cijena i kvalitet mlijeka i mliječnih proizvoda, jaja, maslinovog ulja, meda i ostalih namirnica koje se proizvode kod nas.

Tražimo decentralizaciju kroz vraćanje nekih ingerencija lokalnim samoupravama

Ako budete dio vlasti, šta će Vam biti prvi koraci ka poboljšanju položaja albanske nacionalne manjine?

Grubo zvuči kada nas nazivate manjinama, jer Albanci su u Crnoj Gori autohton narod. Sada činimo oko pet odsto stanovništva, a da nije bilo iseljenja, procenat Abanaca bi svakako bio veći, škole pune đaka. Mi samo tražimo da budemo jednaki i da imamo jednake šanse i u privredi, i u administraciji, i u školovanju, i u zdravstvu...

Ističem da nećemo ući u nikakve blanko aranžmane podrške Vladi koja neće raditi od prvog dana na realizaciji istih. Uz te projekte, mi tražimo pravu decentralizaciju administracije kroz vraćanje određenih ingerencija lokalnim samoupravama nad obrazovnim institucijama, pravosuđem, policijom, socijalnim službama, zdravstvom itd. Konkretnije, lokalna samouprava mora da kroz saradnju sa nadležnim ministarstvima upravlja i komunicira sa Osnovnim sudom, Osnovnim tužilaštvom, policijom, socijalnom službom, zdravstvenim institucijama i obrazovnim institucijama u jednoj opštini. Opština mora da prati rad tih institucija, da koupravlja istima, učestvuje u kreiranju njihovih programa rada i politika i u izboru njihovih starješina. Slično, Opština Ulcinj se mora pitati i ko će upravljati sa Javnim preduzećem Morsko dobro i da se Zakonom o morskom dobru definiše pravična i realna granica iste...

Među brzim i prvim koracima su i implementacija ugovora o izgradnji kino sale u Ulcinju, te uklanjanje rogobatne zgradurine sa Starog grada. Na kraju, ono najbitnije: status Albanaca u Crnoj Gori nije riješen. Počeo je da se “rješava” stihijski, bez definisanja ni ciljeva ni mjerila ni metoda. Smatram da se status albanskog naroda ne rješava pukim ustavnim normama ili otvaranjem par institucija s jedne strane, a ostaviti SPC da juriša na kulturnu baštinu Albanaca u Ulcinju i Ostrosu, i na imovinu Albanaca u Martinaju...

( Biljana Matijašević )