Vatra i šumokradice poharali šume

Na području Crne Gore prošle godine u požarima je uništeno 3.250 hektara državnih i privatnih šuma, opožareno je oko 228.000 metara kubnih drvne mase, a pričinjena šteta procijenjena je na 3,22 miliona eura.

Značajnu štetu nanijele su i šumokradice posjekavši više od 4.700 metara kubnih drveta.

To pokazuju podaci iz Izvještaja Uprave za gazdovanje šumama i lovištima o zdravstvenom stanju šuma u prošloj godini, koji je nedavno razmatrala i Vlada.

Lani je registrovano 97 šumskih požara.

Najviše državne šume prošle godine je stradalo u Kolašinu i Kotoru, dok nijedan požar nije registrovan u Podgorici, Šavniku, Andrijevici i Petnjici.

Lani je u državnim šumama opožareno oko 1.519 hektara, a u privatnim 1.731 hektar.

Udio površine pod šumom zahvaćene požarima u Crnoj Gori u 2022. godini iznosi 0,39 odsto, što je u granicama normale jer se za zemlje Sredozemlja, smatra se da je procenat opožarene površine od 1 do 1,5 odsto u odnosu na ukupnu površinu pod šumama u granicama normale.

Prema evidenciji Uprave za gazdovanje šumama i lovištima, za posljednjih pet godina pojavljuje se godišnje oko 30 korisnika šuma, koji su shodno Zakonu o zaštiti i spašavanju obavezni da učestvuju u zaštiti šuma od požara, piše u Izvještaju.

“Na način što su dužni da u slučaju požara stave na raspolaganje materijalno-tehnička sredstva i ljudstvo u funkciju zaštite. Sredstva za zaštitu od požara kod ovih subjekata su ograničena na radne mašine u šumarstvu, dok osnovna zaštitna oprema za gašenje požara nedostaje. Riječ je o ugovorima o korišćenju šuma u državnoj svojini prodajom drveta u dubećem stanju, kojim nijesu precizirane obaveze na pružanju i sprovođenju zaštite od požara. S obzirom da korisnici kupuju drvo u dubećem stanju, onda se podrazumijeva da oni vode računa da onu šumu/drvo koje su kupili i štite od požara. Takođe, korisnik je Ugovorom u obavezi da o svom trošku izvodi radove na izgradnji i održavanju puteva i njihovoj prohodnosti za područja koja dobiju na korišćenje, u skladu sa planskim dokumentima i zakonom, što je jedna od važnih komponenti u zaštiti šuma od požara”, navodi se u Izvještaju.

Beranci najviše bespravno sjekli

Prošle godine u crnogorskim šumama bespravno je posječeno 4.716 metara kubnih drveta, od čega su zaplijenjena svega 262 metra kubna.

Podnijete su 393 krivične i četiri prekršajne prijave.

Najviše se bespravno sjeklo u Beranama - skoro polovina od ukupne količine. Oko 550 metara kubnih posječeno je bespravno na području Kolašina i nešto malo manje u Mojkovcu. Iako su Pljevlja najbogatija šumom, ta opština, prema Izvještaju, spada u red onih u kojima se najmanje bespravno siječe. Prošle godine evidentirano je svega 25 metara kubnih bespravno posječenog drveta, od kojih je trećina zaplijenjena.

Podnijete su i 82 krivične prijave protiv bespravne sječe 2.624 metra kubna u privatnim šumama.

Najviše u Rožajama gdje je bespravno posječeno 1,4 hiljade metara kubnih drvne mase.

U Izvještaju se navodi da je obim evidentiranih i procesuiranih bespravnih sječa i drugih bespravnih aktivnosti na nivou prethodnih godina, dok je u porastu broj podnesenih krivičnih prijava protiv počinilaca bespravnih radnji u određenim područnim jedinicama.

Problem sušenja šuma

Govoreći o zdravstvenom stanju crnogorskih šuma, u dokumentu se zaključuje da “dugoročna stabilnost i otpornost šuma u Crnoj Gori nije ugrožena”, uprkos pojavi sušenja stabala.

“U Crnoj Gori pojava značajnijeg sušenja šuma zabilježena je u 2014. godini u područnoj jedinici Pljevlja, gazdinska jedinica “Ljubišnja”, kada je konstatovano sušenje šuma u količini od 78.000 metara kubnih. Pored toga, konstatovano je sušenje šuma manjeg obima i u ostalim šumskim sastojinama na području Pljevalja, kao i na prostorima Nacionalnog parka Durmitor i Nacionalnog parka Prokletije. Te pojave su konstatovane na manjim površinama, uglavnom u djelovima šuma gdje je došlo do snjegoizvala i vjetroizvala, a koje nijesu uklonjene iz šume sanitarnim mjerama”, konstatuje se u dokumentu.

Prošle godine najveće sušenje šuma registrovano je u Pljevljima, gdje se procjenjuje da je osušeno oko 5,2 hiljade metara kubnih drvne mase. Najviše u gazdinskoj jedinici Kovač. Poslije Pljevalja, najviše posušenih stabala registrovano je u Plavu i Beranama.

“U prvom kvartalu 2023. godine evidentirana je takođe znatna količina drvne mase koja je u fazi sušenja ili suva. S obzirom da nije utvrđen konkretan uzrok sušenja šuma u ovim područnim jedinicama, hitno se pristupilo postavljanju feromonskih klopki vodeći računa o pravilnom izboru lokacije. U narednom periodu, komisijski sa nivoa kapaciteta Uprave za gazdovanje šumama i lovištima, obići će se teren i pokušati utvrditi uzrok ove pojave, kao i dati preporuke za postupanje. Takođe, u pravcu utvrđivanja uzroka pojave sušenja šuma, potrebno je angažovanje naučnoistraživačkih institucija iz oblasti šumarstva”, konstatuje se u Izvještaju.

Sušenje šuma je proces koji se posebno u posljednjoj deceniji u kontinuitetu dešava širom Evrope. Najviše se manifestuje u šumama u Srednjoj Evropi, gdje su predmet sušenja u najvećem dijelu jednodobne sastojine podignute vještačkim putem. U Njemačkoj se u 2022. godini 60 odsto posječene drvne mase odnosilo na sječu iz sanitarnih razloga radi uklanjanja osušenih stabala iz šuma.

( Goran Malidžan )