Elementi na obje strane se hrane krizama

Sjedinjene Države traže od Srbije i Kosova da daju doprinos regionalnoj stabilnosti, a oni koji ne žele partnerstvo, snosiće posljedice, izjavio je juče američki izaslanik za zapadni Balkan Gabrijel Eskobar.

“Oni koji žele da budu partneri sa nama, sarađivaće sa Evropom i Amerikom na tačkama za prevazilaženje krize koje smo predložili, odnosno na kojima insistiramo, jer ovo jeste regionalno pitanje. Jedna zemlja i jedan lider neće određivati kurs regionalne i evropske stabilnosti. Dakle, oni koji odbiju to partnerstvo, snosiće posljedice”, rekao je Eskobar na onlajn brifingu za novinare, prenio je Radio slobodna Evropa (RSE).

Eskobar je rekao i da niko od zvaničnika SAD nije pominjao termin “sankcije” kada je riječ o nekooperativnosti kosovskog premijera Aljbina Kurtija u odnosu prema zapadnim partnerima.

“Sankcije nisu pominjane, ambasadori u Prištini i Beogradu koristili su riječ posljedice”.

Specijalni izaslanik SAD je izjavio u Vašingtonu da srpske vlasti treba bezuslovno da oslobode tri uhapšena kosovska policajca jer je jasno da oni nisu imali namjeru da budu u Srbiji.

Eskobar je kazao da SAD “veoma pažljivo” prate slučaj policajaca, za koje Beograd tvrdi da su uhapšeni na teritoriji centralne Srbije, a Priština da su oteti na sjeveru Kosova.

“Trenutno nemamo sve činjenice i zato se ne izjašnjavamo, sačekaćemo okončanje istrage. Postoje dvije mogućnosti. Jedna je da su oteti na Kosovu i prebačeni u Srbiju, druga je da su prešli granicu i našli se u Srbiji. Jasno je da nisu imali namjeru da budu u Srbiji i zato treba da budu oslobođeni bezuslovno”, kazao je Eskobar.

Eskobar je pozvao Srbiju da oslobodi policajce, a Kosovo da ukine zabranu uvoza robe iz Srbije

Američki diplomata je rekao i da izgleda da postoje elementi na obje strane koji se “hrane” ovim krizama, prenio je RSE.

“Premijer (Kosova, prim. RSE) i njegova stranka se pretjerano definišu kroz konfrontaciju sa Srbijom, a ne kroz odnos prema Evropskoj uniji i evropskim vrijednostima. Istovremeno, postoje elementi na političkom spektru Srbije koji žele da nastave sa nacionalističkom retorikom prema Kosovu. To je takođe štetno ne samo za Srbiju, nego i za cio region”, rekao je Eskobar.

Viši sud u Kraljevu odredio je juče pritvor trojici kosovskih policajaca, na predlog lokalnog tužilaštva. Više javno tužilaštvo u Kraljevu je saopštilo da je povodom događaja od 14. juna u selu Gnjilica, opština Raška, donijelo naredbu o sprovođenju istrage protiv osumnjičenih B. S. (58), R. Z. (48) i M. Š. (62) zbog sumnje da su izvršili po jedno krivično djelo “nedozvoljena proizvodnja, držanje, nošenje i promet oružja i eksplozivnih materija”.

Ministarka pravde Kosova Aljbuljena Hadžiju je rekla da policajci moraju biti oslobođeni što prije, prenio je Rojters.

“Scenario daljeg produbljivanja tenzija se nastavlja od agresivne Srbije preko autokratskog predsjednika Vučića (Aleksandra)”, navela je Hadžiju u saopštenju.

Povodom mjera koje je vlada Kosova uvela zbog hapšenja policajaca, uključujući zabranu uvoza robe iz centralne Srbije, Eskobar je rekao da one treba da budu ukinute, jer su “ne samo antievropske”, budući da ograničavaju slobodu kretanja, nego su i “pravno neosnovane”.

Eskobar je govorio i o načinima za smirivanje napetosti na sjeveru Kosova, gdje su tenzije dodatno pojačane od 26. maja, kada su novi gradonačelnici Albanci, izabrani na aprilskim izborima koje su Srbi bojkotovali, ušli u zgrade lokalnih samouprava u Zvečanu, Zubinom Potoku i Leposaviću uz pomoć kosovskih specijalaca.

“Podržavamo evropski plan od tri tačke za deeskalaciju situacije. Vjerujemo da kosovski policajci treba da se povuku iz zgrada lokalnih samouprava na sjeveru Kosova, da novi gradonačelnici treba da rade sa alternativnih lokacija, da demonstranti treba da se sklone sa ulica i da svi koji su počinili nasilje prema Kforu treba da odgovaraju”, naveo je Eskobar.

On je kazao da dvije strane treba “hitno da razgovaraju” kako bi pronašle rješenje za smirivanje napetosti usljed “eskalacije nakon eskalacije”.

Ne radimo protiv interesa Kosova

Eskobar je odbacio tvrdnje da SAD ne podržavaju Prištinu u dovoljnoj mjeri u dijalogu sa Beogradom, navodeći da su svi potezi Vašingtona u posljednjih 90 dana bili u korist Kosova.

“Srbija nije željela pokretanje procedure za ulazak Kosova u Savjet Evrope, mi smo podržali Kosovo. Srbija nije željela održavanje (vanrednih) izbora na sjeveru Kosova, mi smo to podržali. Nismo uradili ništa što je bilo protiv interesa Kosova”, kazao je Eskobar.

On je, međutim, dodao da je insistiranje Prištine da novoizabrani gradonačelnici opština na sjeveru Kosova rade iz opštinskih zgrada “bila nepotrebna eskalacija”.

“Njihov legitimitet ne bi bio upitan ni kada bi radili sa alternativnih lokacija, to je bila nepotrebna eskalacija u trenutku kada su emocije snažne”, kazao je Eskobar.

On je kazao da obje strane “treba da odigraju ulogu u deeskalaciji i uspostavljanju boljeg odnosa, ne samo između dvije zemlje, nego i između srpske i albanske zajednice”.

Eskobar je dodao i da bi trebalo organizovati prijevremene izbore na sjeveru Kosova na kojima bi učestovala i srpska zajednica.

Povodom formiranja Zajednice srpskih opština, Eskobar je ponovio da je to obaveza vlade u Prištini koja se ne može izbjeći pozivanjem na princip vladavine prava.

Kurti ne zna hoće li u Brisel

Kosovski premijer je zatražio oslobađanje policajaca, rekavši da je njihovo hapšenje čin agresije Srbije. Vučić je negirao te optužbe i optužio Kurtija za izazivanje sukoba.

Nijedan kamion sa robom porijeklom iz Srbije ni juče nije ušao na područje Kosova, jer su prištinske vlasti 14. juna donijele odluku o zabrani ulaska sa srpskim proizvodima i registarskim oznakama. Kurti je rekao da granične kontrole sa Srbijom nisu pooštrene iz ekonomskih, već bezbjednosnih razloga.

SAD i Britanija su podstakle Kosovo i Srbiju da smanje tenzije i pozvale da policajci budu oslobođeni odmah. Šef diplomatije Evropske unije Žozep Borel je čelnike Beograda i Prištine pozvao u Brisel “radi rješavanja krize i zaoštrene situacije”.

Kurti je juče rekao da još nije odlučio da li će ići u Brisel na sastanak sa Vučićem.

"Što se tiče poziva gospodina Borela da se sastanemo u Briselu, malo mi je čudno jer kada smo ga pitali za sastanak u Briselu prošle nedjelje, on je rekao da nam je prvo potrebna deeskalacija situacije. I odmah nakon otmice trojice policajaca od strane srpske specijalne jedinice, Borel traži sastanak na visokom nivou", rekao je Kurti.

Dodao je da je poziv stigao kada je "eskalacija velika kao planina".

( A. Šofranac )