Turizam i hrana u sjenci rudokopa

Ne rekoh vam da je na Internet stranici Vlade Crne Gore (gov.me) 15. februara tekuće godine, tačno u 17:00 sati, objavljeno da su gospoda Abazović, predsjednik Vlade, i Delić, predsjednik Opštine Mojkovac, u pratnji nekoliko ministara i dvije ministarke - posjetili Rudnik Brskovo - Tara Resources, od milošte - kojom prilikom su razgovarali sa gospodinom Bofijem (Richard Boffey), generalnim menadžerom Rudnika Brskovo, i gospođom Sekulović, menadžerkom Rudnika Brskovo za odnose s Vladom - a vezano za projekat koji je, kako vele ovi na gov.me, “od velikog značaja za Mojkovac i Crnu Goru”.

Projekat otvaranja rudokopa Brskovo jeste od značaja za Crnu Goru - ko drukčije kaže kleveće i laže. Što se pak tiče tzv. negativnih posljedica - od samoga starta se govori, bez imalo zazora, i o katastrofalnim posljedicama - posljedice će snositi, u slučaju da rudokop, unatoč svemu, bude otvoren, isključivo Mojkovčanke i Mojkovčani.

“Pokretanje rada rudnika Brskovo investicija je”, kliču ovi sa gov.me jednako, “vrijedna 150 miliona eura (na adresi tararesources.com govore o investiciji od “oko 180 miliona eura” - op.a.). Planirani direktni prihod Crnoj Gori iznosiće 150 miliona eura od poreza i koncesionih naknada tokom 17 godina radnog vijeka, dok će godišnji prihod od poreza biti od pet do sedam miliona eura, pa je očekivano da Brskovo postane najprofitabilnija kompanija u Crnoj Gori (! - op.a.). Godišnja koncesiona naknada koja će ići u budžet Opštine Mojkovac biće oko tri miliona eura i ona će udvostručiti budžet ove opštine”.

Pomenuću, istine radi, da je u Skupštini Opštine Mojskovac koncem prošle godine usvojena Odluka o budžetu Opštine za 2023. godinu - koji je projektovan u iznosu 4,1 milion - i uslovljen započetim projektima: otvaranjem skijališta na Žari, izgradnjom zatvora i, fanfare molim - otvaranjem rudnika.

O planiranim prihodima kompanije Tara Resources, gov.me ne veli ništa - ali veli da je kompanija već uložila 25 miliona u projekat (mašala, mašala), te da će biti zapošljeno “više od 550 ljudi” - i to “direktno” - “a tokom izgradnje više od 700 radnika”, pretpostavljam indirektno. I još veli da će rudnik “generisati pribiližno 100 miliona eura izvozne prodaje godišnje i to će povećati ukupan crnogorski izvoz za više od 20 posto”.

I kad se podvuče linija, svi će, ako-bog-da, biti na dobitku - na tararesource.com govore o “45.000 tona cinka, oko 13.000 tona olova, oko 3.000 tona bakra u koncentratima i oko milion unci srebra godišnje, kroz koncentrate bakra i olova” - osim Mojkovčanki i Mojkovčana i njihove djece. Otvaranjem rudokopa - čak i uz uvođenje tzv. integrisanog postrojenja za upravljanje otpadom, ma što to značilo - sasvim je izvjesno da će uslovi života u Mojkovcu biti značajno degradirani. U kolikoj mjeri? Odgovor na to pitanje zavisi od toga navijate li za rudokop, odnosno za Tara Resources i Vladu CG - ili za ljude koji žive u Mojkovcu.

***

Istoga dana - 15. februara tekuće godine - na istoj adresi (gov.me), ali četiri sata kasnije - u 21:00 sati - pojavila se još jedna vijest koja se ticala radne posjete premijera Abazovića i svite Mojkovcu - ovoga puta u okviru programa “Crna Gora na pravom putu”. Naime, pored susreta sa Bofijem i Sekulovićkom, Abazović se toga dana susreo i sa mojkovačkim poljoprivrednicima, “sa kojima je”, veli gov.me, “razgovarao o unapređenju njihovog poslovanja, poboljšanju putne infrastrukture, obnovi mehanizacije i boljem iskorišćavanju evropskih fondova”.

Predsjednik Vlade je odmah podsjetio poljoprivrednike da su “kroz realizovane pozive u 2022. godini” podržani “sa ukupno 2.545.218,00 eura” - što je impozantna suma, u svakom pogledu - mašala, mašala - a odmah zatim je “ukazao da Vlada ima cilj da Mojkovac bude samoodrživa opština (kladio bih se i da Opština Mojkovac ima taj isti cilj - op.a.), te da bi realizacija planiranih razvojnih projekata zauvijek trebala da promijeni budućnost tog grada”. U tom kontekstu, industrija i turizam su prepoznati kao ključni razvojni pravci - koji su, po samoj prirodi stvari, neodvojivi od proizvodnje hrane.

I sad se mi pitamo koliko su otvoreni rudarski kopovi - i sve što se podrazumijeva uz to - kompatibilni turizmu i proizvodnji (zdrave) hrane...

***

U dokumentu koji je naslovljen Mišljenje savjeta za reviziju Detaljnog prostornog plana za prostor koncesionog područja za eksploataciju mineralnih sirovina - Brskovo, Opština Mojkovac (riječ je o Mišljenju na Nacrt pomenutog plana, molim vas, koje je uredno zavedeno na Pisarnici Ministarstva ekologije, prostornog planiranja i urbanizma 9. januara 2023. godine) - Dragoljub Marković, uvaženi crnogorski prostorni planer, prvo citira najsočnije momente iz Odluke o izradi pomenutog plana i pripadajućeg joj Programskog zadatka (riječ je o Odluci koju je Vlada Crne Gore donijela na sjednici održanoj 23. septembra 2021. godine - SL CG, 118/2021, od 5. novembra 2021. godine) - a zatim konstatuje, između ostalog, i sljedeće:

“Iz navedenog proizilazi: da je prostor “prepoznat” kao moguće područje za eksploataciju rude, i to površinskim kopom, a istovremeno pripada rezervatu biosfere i Nacionalnom parku - teško da postoje dvije konfliktnije/ više suprostavljene namjene - što je paradoksalno polazište za planiranje!

Osnove plana su praktično definisane Koncesionim ugovorom i studijama koje su rađene za potrebe Ugovora - Plana i projekta”.

Riječ je, da ne bi bilo zabune, o Ugovoru o koncesiji za detaljna geološka istraživanja i eksploataciju sulfidne polimetalične rude (Pb, Zn, Cu, FeS2 i ostalih pratećih sulfida metala) na istražno-eksploatacionom prostoru bivšeg rudnika “Brskovo” kod Mojkovca - koji je Vlada CG sklopila sa “North Mining” d.o.o. 10. decembra davne 2010. godine - uz šest aneksa ugovora, koji su se odnosili na “produžetak vremenski ugovorenih obaveza”. Ugovoru o koncesiji je prethodila Odluka o dodjeli koncesije - koju je Vlada CG donijela na sjednici održanoj 6. maja davne 2010. goodine - SL CG, 30/2010 od 26. maja 2010. godine.

“Suštinsko je pitanje”, uporan je Marković, “koji je i kakav smisao naših planova ako je na osnovu njih moguće raditi i jedno i drugo (i eksploatisati rudu i štititi biosferu Nacionalnog parka - odnosno razvijati turizam i proizvodnju zdrave hrane - op.a.)?!”.

Koji je stav gospodin Marković zauzeo u Mišljenju savjeta na korigovani (korigovani! - molim vas!) Nacrt Detaljnog prostornog plana za prostor koncesionog područja za eksploataciju mineralnih sirovina - Brskovo, Opština Mojkovac - koje je uredno zavedeno na Pisarnici Ministarstva ekologije, prostornog planiranja i urbanizma 4. aprila 2023. godine - to neka vam bude za domaći zadatak.

( Borislav Vukićević )