STAV
EU i Zapadni Balkan: dvadeset godina snova i nade
Dalje proširenje EU mora pratiti osnovnu viziju evropskog integracijskog procesa, koja se zasniva na solidarnosti i stvarnim dostignućima zemalja kandidata. Potrebne su hrabre političke odluke
(Zajednička izjava predsjednice Republike Slovenije, dr Nataše Pirc Musar, predsjednika Vlade Republike Slovenije, dr Roberta Goloba i ministarke vanjskih i evropskih poslova Republike Slovenije, Tanje Fajon)
Danas, 21. juna, obilježavamo 20 godina od Samita EU-Zapadni Balkan u Solunu. Na ovom istorijskom događaju, Evropska unija i tadašnje zemlje pristupnice i potencijalni kandidati sa Zapadnog Balkana su se obavezali jedni drugima. EU je potvrdila evropsku perspektivu Zapadnog Balkana, a države iz regiona podržale su zajedničke vrijednosti: demokratiju, pravnu državu, poštovanje ljudskih i manjinskih prava, solidarnost i tržišnu ekonomiju. Zaključci Samita ostaju trajna obaveza za sve - za EU i njene države članice, uključujući Sloveniju i za Zapadni Balkan.
Slovenija cijeni ovaj Samit, jer je oživio nadu u stabilizaciju regiona nakon godina rata, političke nestabilnosti i ekonomskog nazadovanja, koji su uslijedili nakon raspada Jugoslavije. Samit je omogućio početak snova o evropskoj budućnosti koja vodi ka pozitivnim promjenama: povećanom prosperitetu, boljem povezivanju i jačanju kontakata među ljudima.
U poslednjih dvadeset godina, saradnjom smo postigli mnogo. Zapadni Balkan je generalno stabilniji. Zemlje uživaju prednosti bezviznog režima i region, u kojem je EU daleko najveći donator i investitor, ostvario je ekonomski napredak. EU i Zapadni Balkan prirodno gravitiraju jedni prema drugima.
Slovenija je čvrsta pristalica procesa proširenja Evropske unije. Svojim partnerima na Zapadnom Balkanu, Slovenija je pomogla političkom i praktičnom podrškom. Procesima vezanim za proširenje pomaže na sve moguće načine. To je dugoročna politika Slovenije, koja se neće mijenjati.
Propuštene su i mnoge prilike na obje strane. Čini se da je početni entuzijazam za reforme na Zapadnom Balkanu u poslednje dvije decenije donekle splasnuo. Tako da je trenutno svjetlo na kraju tunela za članstvo u EU nešto slabije nego što smo se nadali. Istovremeno, EU se bavi sopstvenim problemima, pri čemu proširenje nije uvijek u prvom planu. Činjenica da EU mora da se nosi sa posljedicama rata u Ukrajini zahtijevala je novu opštu refleksiju o pristupu procesu proširenja. Jasno je da je ovaj proces u osnovi strateški izbor, a ne samo tehnički zadatak. U svakom slučaju, dalje proširenje mora pratiti osnovnu viziju evropskog integracijskog procesa, koja se zasniva na solidarnosti i stvarnim dostignućima kandidatkinja. Potrebne su hrabre političke odluke.
Međutim, naše poruke regionu, Evropi i svijetu su jasne. Prvo, EU je objektivno veoma dobar izbor za region, ali zemlje Zapadnog Balkana same odlučuju o svojoj budućnosti. Drugo, Slovenija nema sebične interese u regionu. Našu politiku vodi solidarnost prema državama i stanovnicima. Slovenija želi ono što narod želi: stabilnost i sigurnost, koji su osnovni uslovi za blagostanje i ekonomski napredak.
Zemlje Zapadnog Balkana koje žele da se pridruže EU mogu sada i u budućnosti da računaju na Sloveniju.
( Dr Nataša Pirc Musar, Dr Robert Golob, Tanja Fajon )