Non-pejper EK: Crna Gora izgubila fokus na ključnim EU reformama, posebno u vladavini prava

Crna Gora je izgubila fokus na ključnim EU reformama, posebno u oblasti vladavine prava, navodi se u non-pejperu Evropske komisije (EK) o vladavini prava u Crnoj Gori.

U dokumentu Evropske komisije koji pokriva dešavanja od juna prošle do marta ove godine, u koji je dopisnik RTCG iz Brisela imao uvid, navodi se da je tokom tog perioda postojao niz zastoja koji nijesu u potpunosti riješeni.

Kako se navodi u neformalnom dokumentu, u ovoj godini apsolutni prioritet Crne Gore treba da bude ispunjavanje kritičnih nedostataka identifikovanih u okviru privremenih mjerila za pregovaračka poglavlja 23 i 24, prenosi portal RTCG.

“Sve institucije i političke snage treba da se obavežu da rade zajedno sa jasnim ciljem postizanja opipljivih rezultata kako bi se napredovali pregovori o pristupanju” ističe se u non-pejperu.

Navodi se da je funkcionisanje cjelokupnog pravosudnog sistema nastavilo da se suočava sa dubokom institucionalnom krizom.

U non-pejperu je ocijenjeno da mnoge institucije nastavljaju da trpe zbog nedostatka imenovanja ili su radile u v.d. stanju.

“To je značajno ograničilo kapacitet pravosudnog sistema da funkcioniše, sa slabim ili nepostojećim osjećajem smjera i strateškog planiranja/vizije, što je uticalo na sposobnost Crne Gore da sprovodi pravdu”, navodi se u dokumentu.

Podsjeća se da je Skupština u februaru imenovala troje sudija Ustavnog suda, čime je okončana nezapamćena institucionalna blokada za Crnu Goru koja je ostavila sud bez kvoruma za odlučivanje između septembra prošle i februara ove godine.

Crna Gora još nije izmijenila Zakon o Sudskom savjetu i sudijama, niti Zakon o državnom tužilaštvu, u skladu sa preporukama Evropske komisije i mišljenjima Venecijanske komisije.

U neformalnom dokumentu se ističe da su dva zakona centralni stubovi za funkcionisanje pravosuđa u skladu sa evropskim standardima.

“Konačno, Crna Gora nije uspjela da obezijebedi da ključne zakonske izmjene neophodne za uspjeh reformi u oblasti vladavine prava budu pripremljene u potpunosti u skladu sa evropskim standardima i mišljenjima Venecijanske komisije, što ostaje glavna zabrinutost”, navodi se u dokumentu.

Dodaje se da Crna Gora, što se tiče slobode medija i slobode izražavanja, još nije usvojila medijski zakonodavni paket.

Navodi se da su tokom izrade novih zakona o medijima, o audio-vizuelnim medijskim uslugama i o javnom RTV servisu RTCG sprovedene ospežne i inkluzivne konsultacije, uključujući ekspertizu EU kako bi se uskladili sa relevantnim pravnim tekovinama EU i evropskim standardima.

U dokumentu se navodi da nije bilo pomaka ni u istragama, procesuiranju i suđenjima za stare slučajeve nasilja nad novinarima i medijskim radnicima.

Konstatuje se i da je Osnovni sud u Podgorici u januaru donio prvostepenu presudu kojom je poništio kao nezakonitu odluku Savjeta javnog emitera RTCG od 6. avgusta 2021. godine o imenovanju generalnog direktora.

“Sud je utvrdio da odluka Savjeta o imenovanju nije bila adekvatno obrazložena. Sud je ovom odlukom usvojio tužbu jednog od kandidata koji su ušli u uži izbor za tu funkciju”, navodi se u dokumentu.

U tužbi se navodi da u odluci Savjeta RTCG nijesu navedeni razlozi zbog kojih je imenovani izabran u odnosu na ostala tri kandidata u užem izboru.

“Pravni tim RTCG najavio je da će uložiti žalbu na prvostepenu presudu”, ističe se u dokumentu.

U dokumentu se navodi i da Crna Gora još nije unaprijedila zakonodavni i strateški okvir za prevenciju i borbu protiv korupcije za šta je potrebna nova strategija i akcioni plan za sprovođenje.

Ističe se i da treba unaprijediti i Zakon o sprečavanju korupcije.

“Rezultati Agencije za sprečavanje korupcije su kvantitativno poboljšani. Međutim, treba dalje osigurati njenu nezavisnost, odgovornost, nepristrasnost i proaktivnost”, kaže se u dokumentu.

U non-pejperu se navodi da je Crna Gora dostigla prekretnicu u borbi protiv korupcije na visokom nivou i organizovanog kriminala, relevantnih i za poglavlje 23 i za poglavlje 24.

Ocjenjuje se da je Specijalno državno tužilaštvo (SDT) postupilo sa oprezom u brojnim slučajevima visokog profila koji ukazuju na duboku infiltraciju organizovanog kriminala u državne strukture, uključujući i najviši nivo pravosuđa i organa za sprovođenje zakona.

“Crna Gora treba da pokaže snažan, strog i nedvosmislen odgovor. Ostaje da se sprovede odvraćajuća i efikasnija politika krivičnog sankcionisanja i odgovor krivičnog pravosuđa na korupciju i korupciju na visokom nivou, uključujući i izbjegavanje percepcije nekažnjivosti”, navodi se u dokumentu.

U non-pejperu se dodaje da je u poglavlju 24 preduzeta ambiciozna reforma ljudskih resursa policije, uključujući stvaranje stotina novih radnih mjesta, osnivanje novih jedinica i zapošljavanje novog osoblja.

Kako se navodi, istraga o trgovini drogom koju je vodilo SDT rezultirala je hapšenjem vršioca dužnosti zamjenika direktora policije i nekoliko policajaca, osumnjičenih za zaštitu kriminalnih interesa.

“Uslijedila je smjena direktora policije i široka rekonstrukcija srednjih rukovodilaca u Upravi policije za borbu protiv organizovanog kriminala”, navodi se u izvještaju.

Konstatuje se i da je Crna Gora nastavila odličnu međunarodnu policijsku saradnju.

Navodi se da su podrška Europola i pravosudna saradnja sa državama članicama EU bili ključni u tekućim istragama o korupciji na visokom nivou i organizovanom kriminalu.

O švercu duvana, u dokumentu se navodi da je zabrana skladištenja duvanskih proizvoda u Slobodnoj zoni Luke Bar, koju je uvela uprava carina u maju prošle godine, dovela do zaplijene neviđenog broja cigareta, koje su njihovi vlasnici ostavili na licu mjesta.

"Procijenjena količina od 1,5 hiljada tona (ili 13 kubnih metara) cigareta je uskladištena u Baru i čeka na uništenje. Pokrenute su nove istrage i došlo je do novih hapšenja, uključujući direktora Carine i nekoliko visokih carinika“, navodi se u non-pejperu.

Ističe se da se broj neregularnih migranata udvostručio prošle godine, odražavajući regionalne trendove.

Kako se dodaje, Crna Gora je bila zapadnobalkanski partner koji je ugostio najveći broj ukrajinskih državljana koji su pobjegli od agresorskog rata Rusije protiv Ukrajine.

S druge strane, navodi se da crnogorska vizna politika nije u potpunosti usklađena sa viznom politikom EU.

"Šema dodjele državljanstva investitorima je prekinuta krajem 2022. godine; međutim, 308 prijava je ostalo u obradi u martu 2023. godine“, konstatuje se u dokumentu.

Što se tiče upravljanja granicom, podsjeća se da su Crna Gora i EU 16. maja potpisale novi Sporazum o statusu koji omogućava raspoređivanje Evropske agencije za graničnu i obalsku stražu (Fronteks) bilo gdje na teritoriji Crne Gore.

( MINA )