Popis izvjestan na jesen

Pripreme za popis stanovništva teku po planu, pa je gotovo izvjesno da će on biti održati na jesen, za šta postoji i politička volja.

Da bi se popisivanje, koje kasni dvije godine, eventualno odgodilo, što je sugerisao dio partija, neophodno bi bilo mijenjati donesene propise. Međutim, za to ne bi bilo podrške ako Pokret Evropa sad (PES) i stranke tridesetoavgustovske skupštinske većine formiraju vlast. Oni poručuju da nema smetnji da se na jesen konačno prikupe podaci od građana.

Popis bi, prema odluci Vlade Dritana Abazovića, trebalo da se obavi od 1. do 15. novembra.

Crna Gora je pozvana prošle sedmice, u prvom nacrtu izvještaja Evropskog parlamenta, da sprovede popisivanje do kraja godine, “u skladu sa EU i međunarodnim standardima”.

Iz Uprave za statistiku (Monstat), koja priprema popis, Vijestima su kazali da se sve pripremne akivnosti sprovode “u skladu s planiranom dinamikom”, ne precizirajući o kakvim aktivnostima je riječ.

“U skladu sa Zakonom o popisu stanovništva, domaćinstava i stanova i Uredbom o utvrđivanju perioda sprovođenja popisa stanovništva, domaćinstva i stanova i referentnog momenta popisa, popis stanovništva, domaćinstava i stanova sprovešće se u periodu od 1. do 15. novembra. Referentni momenat popisa (datum i vrijeme na koji se odnose podaci popisa)... je 31. oktobar u 24 časa”, istakli su.

Redovni popis, koji se održava desetogodišnje, trebalo je da bude sproveden 2021. godine, ali je odgođen zbog pandemije koronavirusa.

Od tada je ova tema više puta bila u fokusu crnogorske javnosti, jer su neki politički akteri (dio tridesetoavgustovske većine) insistirali na održavanju popisa, dok su drugi (sadašnja opozicija) tvrdili da za to nema uslova, ocjenjujući da nije nužno prikupljati podatke o naciji, religiji i jeziku, što su poručivali i iz dijela NVO, ali i EU. Na kraju, ta pitanja biće dio popisne ankete.

Jedna od tačaka sporenja je i to da li popisa može biti u godini izbora (u 2023. održani su predsjednički i parlamentarni izbori), jer neke međunarodne organizacije preporučuju da se ti događaji ne preklapaju. Međutim, crnogorski Ustav i zakoni to ne zabranjuju.

Doskorašnji predsjednik države i Demokratske partije socijalista (DPS) Milo Đukanović, saopštio je sredinom marta da smatra da u Crnoj Gori ne postoje uslovi “pune društvene i političke stabilnosti” da se popis obavi na jesen, i da bi ga stoga možda trebalo odgoditi do proljeća naredne godine.

Iz partija, odnosno koalicija koje pregovaraju o konstituisanju nove vlasti, “Vijestima” su saopštili da su uslovi za prikupljanje podataka od građana stvoreni i da nema prepreka da se to obavi.

Iz PES-a, koji je osvojio najviše mandata na nedavnim izborima, “Vijestima” su kazali da su zakon i podzakonski akti o popisu usvojeni, da su sredstva za njegovo održavanje obezbijeđena i da ne vide razlog da se popisivanje ne sprovede.

“Podsjećamo da je upravo zakon o popisu usvojila 42. Vlada, da bi isti bio vraćen iz skupštinske procedure, a potom opet usvojen kao predlog 43. Vlade”, podsjetili su.

Generalni sekretar Demokrata Boris Bogdanović, rekao je “Vijestima” da su donošenjem zakona i obezbjeđivanjem sredstava stvorene “suštinske i formalne pretpostavke” za sprovođenje popisa, i da su sada na potezu nadležni državni organi i institucije.

“Ukoliko smo svi na izborima obećavali ubrzani put u EU, došao je čas da pokažamo da to i mislimo, došao je čas da se zasuču rukavi i da radimo. Nema nazad. Vlada se mora formirati što prije, svaki dan nam je važan, i onda se treba uhvatiti posla - i ovog i svih drugih. Smatramo da je sve moguće da se uradi i jasno izražavamo volju za tim, ali puno zavisi od toga kad počnemo s poslom i koliko dugo će se pregovarati o sastavu nove vlade”, istakao je.

Iz koalicije Za budućnost Crne Gore, koju čini dio stranaka doskorašnjeg Demokratskog fronta, “Vijestima” su nezvanično saopštili da smatraju da popis obavezno treba održati do kraja godine.

Navode da to treba učiniti primarno zbog ekonomskih indikatora, kao i dugoročne strategije političkog razvoja koja se, tvrde, može adekvatno sprovoditi jedino na osnovu popisa. Sagovornik lista ističe da je popis bitan i zbog pregovora s EU, ali i zbog pitanja izbornog zakonodavstva.

S druge strane, iz Socijaldemokrata (SD) poručuju da nema uslova za prikupljanje podataka do kraja godine, iako, kako navode, tu aktivnost prepoznaju kao potrebnu.

“Kako je izostala adekvatna transparentnost kad su u pitanju dinamika i kvalitet sprovođenja pripremnih aktivnosti za održavanje popisa, koje ne mogu trajati manje od pola godine, a imajući u vidu činjenicu da je postojeća Vlada, koja vrši pripreme za navedeni popis, u tehničkom mandatu, te da u tim pripremama opozicija uopšte ne učestvuje, što je bila praksa u prethodnim popisima, smatramo da trenutno nema uslova za održavanje popisa stanovništva do kraja ove godine...”, podvukli su oni.

Iz Monstata su ranije saopštili da će popis sprovoditi nešto manje od 4.000 popisivača, i da će sadržati oko 50 pitanja.

U februaru su kazali da će građani biti u obavezi da odgovore na sva pitanja.

“Na pitanja koja se odnose na etničko-kulturološke karakteristike imamo po Ustavu obaveznost odgovora, ali ima i lica koja ne žele da se izjasne, ali je i taj odgovor validan”, pojasnila je tada za TV “Vijesti” v.d. pomoćnice direktora za Sektor socijalnih politika u Monstatu, Snežana Remiković.

Monstat na javnu kampanju za popis planira da izdvoji oko 62.000 eura.

( Nikola Dragaš, Biljana Matijašević )