Euklid uspješno lansiran u misiju istraživanja dvije velike misterije univerzuma

Evropski svemirski teleskop Euklid poletio je raketom Falkon 9 kompanije SpejsEks (SpaceX) iz baze Kejp Kanaverala u američkoj saveznoj državi Floridi u 17:12 po srednjeevropskom vremenu.

Kako je saopšteno iz Evropske svemirske agencije (ESA) uspješno lansiranje označava početak ambiciozne misije otkrivanja prirode dvije misteriozne komponente univerzuma - tamne materije i tamne energije, i da pomogne u traženju odgovorimo na pitanje - od čega je univerzum napravljen?

Nakon lansiranja i odvajanja od rakete, ESA-in Evropski centar za svemirske operacije (ESOC) u Darmštatu, potvrdio je dobijanje signala sa teleskopa Euklid preko zemaljske stanice u Australiji šest minuta kasnije.

"Uspješno lansiranje Euklida označava početak novog naučnog poduhvata koji će nam pomoći da odgovorimo na jedno od najnevjerovatnijih pitanja moderne nauke", kaže generalni direktor ESA Jozef Ašbaher.

"Potraga za odgovorom na osnovna pitanja o našem kosmosu je ono što nas čini ljudima. I često je ono što pokreće napredak nauke i razvoj moćnih, dalekosežnih, novih tehnologija. ESA je posvećena proširenju evropskih ambicija i uspjeha u svemiru za buduće generacije", naveo je Ašbaher.

Euklid ima dva napredna naučna instrumenta - kameru vidljive talasne dužine (VIS) i blisko infracrveni spektrometar i fotometar (NISP). Iz ESA je saopšteno da je NASA obezbijedila detektore za NISP.

Euklid će posmatrati milijarde galaksija kako bi stvorio najveću, najtačniju 3D mapu univerzuma, sa trećom dimenzijom koja predstavlja samo vrijeme. Ovaj detaljni grafikon oblika, položaja i kretanja galaksija, kako navode iz ESA, će otkriti kako je materija raspoređena na ogromne udaljenosti i kako se širenje univerzuma razvijalo tokom kosmičke istorije, omogućavajući astronomima da zaključe o svojstvima tamne energije i tamne materije.

"Danas slavimo uspješno pokretanje revolucionarne misije koja Evropu stavlja na čelo kosmoloških studija", kazala je direktorka ESA za nauku Kerol Mandel.

"Ako želimo da razumijemo univerzum u kome živimo, moramo da otkrijemo prirodu tamne materije i tamne energije i razumijemo ulogu koju su oni imali u oblikovanju našeg kosmosa. Da bi riješio ova fundamentalna pitanja, Euklid će dostaviti najdetaljniju mapu vangalaktičkog neba. Ovo neprocjenjivo bogatstvo podataka će takođe omogućiti naučnoj zajednici da istražuje mnoge druge aspekte astronomije u godinama koje dolaze", dodala je Mandel.

Da bi postigao svoj ambiciozni naučni cilj, Euklid je opremljen reflektujućim teleskopom od 1,2 m koji "hrani" dva inovativna naučna instrumenta - VIS, koji pravi veoma oštre slike galaksija na velikom dijelu neba, i NISP koji može da analizira infracrvene galaksije, odnosno svjetlost po talasnoj dužini da bi se tačno utvrdila njihova udaljenost.

Letjelica i komunikacije će se kontrolisati iz ESOC-a. Da bi se nosio sa ogromnim količinama podataka koje će Euklid dobiti, ESA mreža antena za duboki svemir je nadograđena. Ove podatke će analizirati Euklid konzorcijum - grupa od više od 2.000 naučnika iz više od 300 instituta širom Evrope, SAD, Kanade i Japana.

Kako misija bude napredovala, Euklidova riznica podataka biće objavljena sa godišnjom kadencom i biće dostupna globalnoj naučnoj zajednici preko Naučnog arhiva koji se nalazi u Evropskom svemirskom astronomskom centru ESA u Španiji.

"Ovo je sjajan trenutak za nauku, kome smo se dugo radovali, lansiranje Euklida, u misiji da dešifruje zagonetku tamne materije i tamne energije. Velika misterija osnovnih sastojaka univerzuma gleda nas u lice, nudeći ogroman izazov. Zahvaljujući svom naprednom teleskopu i moćnoj naučnoj instrumentaciji, Euklid je spreman da nam pomogne da otkrijemo ovu misteriju", kaže Rene Laurejs, ESA-in Euklid projekat naučnik.

U naredne četiri sedmice, Euklid će putovati prema Lagranžovoj tački Sunce-Zemlja 2, tački ravnoteže sistema Sunce-Zemlja koja se nalazi 1,5 miliona km od Zemlje (oko četiri puta više od udaljenosti Zemlje-Mjesec) u smjeru suprotnom od Sunca. Tamo će Euklid biti prebačen u orbitu oko ove tačke i kontrolori misije će započeti aktivnosti da provjere sve funkcije letjelice, provjere teleskop i konačno uključe naučne instrumente.

Naučnici i inženjeri će zatim biti angažovani u intenzivnoj dvomjesečnoj fazi testiranja i kalibracije Euklidovih naučnih instrumenata i pripreme za rutinska posmatranja. Tokom šest godina Euklid će pregledati jednu trećinu neba sa neviđenom preciznošću i osjetljivošću.

( D.C. )