Aerodromi častili avio-kompanije 7,4 miliona

Aerodromi Crne Gore (ACG) prošle godine su svojim poslovnim partnerima avio-kompanijama obračunali popuste na cijenu aerodromskih usluga u ukupnom iznosu od 7.404.604 eura, što je 2,7 puta više u odnosu na 2021. kada su ti popusti bili 2.050.424 eura.

Popusti su obračunati u skladu sa podsticajnom šemom koju je državna kompanija usvojila 23. decembra 2021. godine.

Prema prošlogodišnjem Izvještaju o radu sa finansijskim izvještajem Aerodromi su lani najveći popust od 2.943.676 eura obračunali crnogorskoj nacionalnoj avio-kompaniji Air Montenegro. Srpska nacionalna avio-kompanija Air Serbia ostvarila je popust od 875.696 eura. Irski loukoster Ryanair ukupno je po ostvarenim popustima koje su dobile dvije njegove kćerke-firme Ryanair Limited (762.152 eura) i Ryanair UK Limited (421.858 eura) zapravo je drugi na listi avio-kompanija koje su u 2022. ostvarile najveće benefite u cijenama usluga ACG jer je dobio ukupan popust u iznosu većem od 1,18 miliona eura. Mađarski loukoster Wizz Air je, ako bi se matičnoj firmi Wizz Air (903.854 eura), pribrojili i popusti koje su lani ACG obračunali njenoj kćerci - firmi Wizz Air UK Limited (176.241), tako treći avio-prevoznik po visini ostvarenih popusta na crnogorskim aerodromima sa “oproštenih” više od 1,08 miliona eura.

Otkazivanje linija uprkos beneficijama

Uprkos značajnim beneficijama koje su dobili od Aerodroma Ryanair i Wizz Air su najavili da će po isteku ovogodišnje ljetnje IATA sezone, ukinuti pet linija na kojima te kompanije trenutno tokom cijele godine saobraćaju iz Podgorice: Ryanair letove za Zagreb, Mančester i Barselonu, a Wizz Air letove za Rim i Beč.

“Ovo pokazuje da primarni razlog odluke ovih kompanija o ukidanju linija iz Podgorice nije povećanje bezbjedonosne takse ACG sa dosadašnjih 1,75 na 3,25 eura po putniku, već prvenstveno drugi, komercijalni razlozi - najviše relativno skroman broj putnika tokom zime za neke od destinacija iz Podgorice koje se ukidaju ili procjena loukostera da će svoje avione koji bi na tim linijama zimus letjeli iz Crne Gore, bolje zaposliti i napuniti na nekim drugim aerodromima”,objasnio je izvor “Vijesti” blizak Aerodromima.

Britanski loukoster EasyJet lani je ostvario popust na usluge ACG od 386.136 eura, dok je veoma značajan poslovni partner ACG – turska nacionalna avio-kompanija Turkish Airlines prošle godine dobila popust od 301.007 eura, a austrijski nacionalni avioprevoznik Austrian Airlines 203.984 eura.

Svim ovim kompanijama ACG su popuste obračunavali kao podsticaj za otvaranje novih ruta, povećanje broja frekvencija na postojećim rutama, podsticaj po osnovu broja ostvarenih rotacija, podsticaj za kompanije koje obavljaju saobraćaj na rutama koje su proglašene za rute od strateškog značaja za Crnu Goru i ACG, te za avio-kompanije koje baziraju svoje avione na aerodromima u Podgorici i Tivtu.

Međutim, među još 17 avio-kompanija koje su lani na ACG po ovim osnovama ostvarile popuste u ukupnom iznosu od 430.090 eura nalazi se i jedna firma koja uopšte nije avio-kompanija - Menziues Aviation iz Podgorice. Ova kompanija je bivši Fly Montenegro u kojem je poznata škotska kompanija za avijacijsku logistiku Menzies Aviation iz Edinburga, u avgustu prošle godine, kupila 70 odsto udjela.

Fly Montenegro, koji godinama na crnogorskim aerodromima nastupa kao agent brojnih stranih kompanija, pružalac usluga zemaljskog opsluživanja ali i nekadašnji operater biznis i VIP salona, odavno u svojim poslovnim odnosima sa ACG ima povlašćen položaj. Prema nezvaničnim informacijama “Vijesti”, ova kompanija koja od lani posluje kao Menzies Aviation iako nije avio-kompanija jer ne posjeduje sopstvenu flotu niti ima AOC sertifikat što su osnovna obilježja svake avio-kompanije, sa ACG pored ostaloga, ima zaključen standardni ugovor za zemaljsko opsluživanje SGHA.

Prema nezvaničnim informacijama “Vijesti” taj ugovor je sklopljen još dok je na čelu ACG bio bivši izvršni direktor Milovan Đuričković (SDP/SD) i omogućavao je Fly Montenegru da godinama kao avio-kompanija, dobija popust na cijene usluga ACG obračunat odjednom za sve avio-prevoznike koje su koristile te usluge na aerodromima Podgorica i Tivat, a kojima je Fly Montenegro bio samo njihov agent.

Ova praksa obračuna popusta “na gomilu” po principu “za sve odjednom” kako se to radilo prije njega, Fly Montenegru je prekinuta za vrijeme mandata bivšeg izvršnog direktora ACG Danila Orlandića (SD) koji je naslijedio Đuričkovića. On se izborio da se eventualni popusti za ostvareni obim saobraćaja Fly Montenegru obračunavaju pojedinačno za svaku od kompanija koje je ta firma zastupala, a prekinuo je i za Fly Montenegro do tada veoma lukrativan posao upravljanja biznis i VIP salonima na aerodromima u Tivtu i Podgorici, a koji su vraćeni na upravljanje ACG-u.

Dugovanja Menzies Aviationa

Iz Aerodroma su “Vijestima” kazali da su Menzies Aviation (Fly Montenegro) obračunali lani popust “u skladu sa važećom podsticajnom šemom” od 17.735 eura. Ova kompanija godinu ranije kada na čelu ACG bio bivši izvršni direktor Goran Jandreoski, od državne aerodromske kompanije kao navodna avio-kompanija, dobila je popust na pružene usluge od 209.703 eura, To je bio veći popust nego što su ga ACG u 2021. dali mnogim pravim, legacy i low cost avio-kompanijama, pa je podgorička firma tada po visini popusta dobijenog od ACG, “u leđa gledala” samo “Air Serbiji”, “Air Montenegro i “Turkish AirlinesU”. Iz ACG su na pitanje “Vijesti” kako je moguće da je Menzies Aviation 2021. dobio toliki popust u cijenama aerodromskih usluga iako nije avio-kompanija, rekli da je “obračun izvršen u skladu sa ugovorom i važećom podsticajnom šemom u 2021. godini.”

Međutim, i pored obračunatih značajnih popusta, Menzies Aviation se pojavljuju i na listama nenaplaćenih potraživanja ACG. Tako su, prema prošlogodišnjem izvještaju Aerodromi na 31. decembar 2022. od Menzies Aviationa potraživali 223.430,5 eura dok je na isti dan “ispravka vrijednosti potraživanja” ACG od ove firme bila 222.434 eura. Iz odgovora Aerodroma “Vijestima” proizilazi da je najvjerovatnije riječ, o jednom te istom potraživanju, uvećanom za iznos kamate i prebačenom na novo ime ove kompanije.

“Dug se odnosi na usluge zemaljskog opsluživanja i aerodromskih taksi. Datira iz 2018. godine i ostao je nenamiren zbog različitog tumačenja odredbi ugovora. Privredno društvo Fly Montenegro 2022. godine promijenilo je naziv u Menzies Aviation. Najveći dio duga odnosi se upravo na potraživanje iz 2018. godine”, rečeno je u ACG.

Direktorica bivšeg Fly Montenegra, sada Menzis Aviationa, Ana Marojević, uprkos obećanju da će to uraditi u direktnom razgovoru sa novinarom, “Vijestima” ni nakon 20 dana nije odgovorila na pitanja u vezi poslovnih odnosa te kompanije sa Aerodromima, međusobnih potraživanja i obaveza, kako su od ACG dobili priliku da upravlja biznis i VIP salonima na aerodromima u Tivtu i Podgorici.

Crnogorsko tužilaštvo se još uvijek bave sakupljanjem informacija i podataka o poslovnim odnosim ACG i ove kompanije postupajući po osnovu anonimne krivične prijave koju je u ljeto prošle godine, Osnovnom državnom tužilaštvu u Podgorici, Specijalnom državnom tužilaštvu i Vrhovnom državnom tužilaštvu anonimno podnesena iz krugova bliskih rukovodstvu ACG. U toj prijavi u koju su “Vijesti” lani imale uvid, bivše rukovodstvo ACG sa Đuričkovićem na čelu i menadžment Fly Montenegra optužuju se za navodne zloupotrebe službenog položaja u privrednom poslovanju i nanošenje višemilionske štete ACG-u, a u korist Fly Montenegra.

Aerodromi rade posao, a novac uzima Menzies Aviation

Iz Aerodroma nije konkretno odgovoreno na pitanje “Vijesti” da pojasne u kakvim su poslovnim odnosima ACG sa kompanijom Fly Montenegro Ground Handling (ćerka firma Menzies Aviation) i zašto su pored sopstvene službe za zemaljsko opsluživanje vazduhoplova, dopustili Fly Montenegro Ground Handling kao drugom ground handleru, da se pojavljuje na aerodromima u Tivtu i Podgorici, kada se za tako nešto nisu stekli uslovi predviđeni evropskim i međunarodnim standardima.

Naime, operateri aerodrome su dužni da drugom pružaocu usluga zemaljskog opsluživanja dozvole pristup i rad u vazdušnim lukama tek kada pojedini aerodrom pređe godišnji obim prometa od dva miliona putnika. Takav pojedinačni učinak ni Podgorica ni Tivat još nisu ostvarili, ali uprkos tome Fly Montenegro Ground Handilng se već godinama pojavljuje kao drugi ovlašćeni pružalac usluga zemaljskog opsluživanja na ovim aerodromima, iako ta firma nema niti sopstvene opreme niti kadrova koji obavljaju te poslove.

Stoga avione i avio-kompanije kojima je ova frima zvanično ground handler, opslužuju oprema i radnici ACG koji onda tu uslugu fakturišu Fly MontenegruGround Handilng. Ova kompanija uslugu koju su pružili Aerodromi, dalje po cijeni uvećanoj za svoju proviziju, to naplaćuje avio-kompanijama koje su nju zvanično odabrale za ground handlera.

Potvrdili su to ranije “Vijestima” nezvanično brojni zaposleni na tivatskom i podgoričkom aerodromu koji su pružali usluge zemaljskog opsluživanja aviona kod kojih je zvanični pružalac tih usluga bio Fly Montenegro Groung Handling. “Aerodromi kao operator aerodroma, nijesu omogućili bilo kome da obavlja usluge za koje nije registrovan kod Agencije za civilno vazduhoplovstvo. Menzies Aviation je, za određene aranžmane, ovlašćen od strane avio-kompanija čiji su agent, da zaključi ugovor o pružanju zemaljskih usluga sa ACG”, kazali su u državnoj firmi.

Britanci lobiraju za gradnju novog terminala za generalnu avijaciju u Tivtu

Prema nezvaničnim, ali pouzdanim saznanjima “Vijesti” iz krugova bliskih Vladi, Menzies Aviation preko svoje druge crnogorske kćerke kompanije Flystar Flight Support namjerava da gradi novi terminal za generalnu avijaciju (privatne, poslovne avione i VIP letove) na aerodromu Tivat, a kojim bi ta kompanija onda eksluzivno upravljala.

Segment generalne avijacije u Tivtu je mnogo jači nego u Podgorici prvenstveno zbog bogate klijentele ovdašnjih elitnih turističkih rizorta Porto Montenegro, Portonovi, Mamula Island i Luštica Bay, pa bi Menzies Aviation želio da sebi obezbijedi svojevrsni monopol u opsluživanju te kategorije avio-sobraćaja na primorju.

Njihovu inicijativu, prema pouzdanim informacijama “Vijesti”, podržava premijer Dritan Abazović i ministri iz Građanskog pokreta URA, a kod crnogorskih vlasti da omoguće ovaj poslovni poduhvat kompaniji iza koje stoji većinski britanski kapital, navodno je intenzivno lobirala i britanska ambasadorka u Podgorici Karen Medoks koja u avgustu odlazi sa te funkcije.

Marojević nije odgovorila ni na molbu “Vijesti” da potvrdi ili demantuje informaciju da je Menzies zainteresovan da gradi novi terminal za generalnu avijaciju na aerodromu Tivat i da saopšti vrijednost te investicije.

( Siniša Luković )