Trasformacija kulturoloških idioma kroz muziku i intrepretaciju

Svečano otvaranje KotorArt Don Brankovih dana muzike tradicionalno je upriličeno na Dan državnosti, 13. jula, ispred Katedrale Sv. Tripuna. Čast da ovogodišnji program otpočne imao je proslavljeni violinsta Nemanja Radulović sa svojim ansamblom Dabl Sens. Nakon pozdravnih govora gradonačenika Kotora Vladimira Jokića, ambasadorke Evropske unije u Crnoj Gori Oane Kristine Pope, i predsjednika Vlade Crne Gore Dritana Abazovića, intonirana je državna himna, a zvaničan početak KotorArta, kao i prethodnih godina, označila su zvona sa Katedrale Sv. Tripuna.

U okviru svoje ovogodišnje turneje, Nemanja Radulović je na KotorArtu predstavio projekat Korijeni (engl. Roots), nastao za vrijeme pandemije, u lokdaunu. Radulović je tada načinio izbor numera koje pojedinačno simbolizuju određenu kulturu ili podneblje u svijetu, dok je aranžmane za solo violinu i ansambl Dabl Sens, klavir i gitaru, napravio kompozitor Aleksandar Sedlar. Od Sjeverne i Južne Amerike, preko azijskih zemalja, do evropskih kultura i balkanskog melosa, svoje putovanje oko svijeta umjetnici su otpočeli kompozicijom Omaž Žanu Karinjanu, kanadskom violinisti prošlog vijeka. Radulovićev izbor zasigurno nije bio slučajan, jer se između njegove vještine interpretacije i vještine Karanjana mogu pronaći paralele i ono što obojicu umjetnika čini jedinstvenim – intenzivan i zapaljivi stepen virtuoznosti uslijed kojeg se ne žrtvuju osjećajnost i inventivnost interpretacije. Tokom koncerta, Radulović je odao prinaznje još jednom umjetniku izvodeći poznate melodije i kola iz repertoara Aleksandra Šišića, srpskog violiniste narodne muzike.

Kada je riječ o muzičkoj dramturgiji koncerta, prepozaje se veoma jasno promišljanje programa i na makro, i na mikro planu. Kontrasti tipično pjevačkih i tipično igračkih numera uticali su na intenzivniji doživljaj i razumijevanje muzičkih identiteta, dok je transformacija kulturoloških idioma primenjena na pojedinačne numere. U obradi Violinskog koncerta Leptiri ljubavnici He Džan-Haoa i Čen Ganga, na primjer, akcentovani su unutar zapadoevropskog diskursa, ispoljenog kroz standardni izvođački aparat visoke kulture – gudački orkestar, drevna kineska ljubavna legenda i melodija bazirana na pentatonici i drugim obrascima traidiconlane kineske muzike. Da je Radulović vrhunski majstor svog instrumenta potvrđuje i njegova interpretacija tradicionalne indijske pjesme Katchur Kahn, zasnovane na drugačijim ljetstvičnim osnovama u kojima je najmanji međuton, tzv. šruti, manji od zapadnoevropskog polustepena. Nasuprot tome, među tipično igračkim numerama, spada i Mambo kubanskog kompozitora Pereza Pradoa, koji je Radulović sa ansamblom izveo na kraju koncerta. S druge strane, tango Por una Cabeza Karlosa Gardela je, od inicijalno prepoznatljivog štimunga tanga koji je već sam po sebi multikulralnog argentinsko-urugvajsko-šansko-afričkog prosedea, preinačen u simbole zapadenoevropske kulture, odnosno kroz trasformaciju ritmičkog obrasca u austrijski valcer ili, čak, grčki sirtaki.

Na koncertu su izvedene i dvije numere uz pjevanje – iz filma Cigani lete u nebo Eugena Doge i Što te nema Jadranke Stojaković. Veoma upečatljivo i ekspresivno, iskazujući svu emotivnost sadržanu u tekstu i melodiji obije pjesme je otpjevala Ksenija Milošević, violinistkinja ansambla Dabl Sens. Sa balansom između masivnog volumena i suptilnog izraza, širokim dinamičkim dijapazonom i intenzivnom dikcijom, ona je podcrtala dramski tok pjesme i time dobila snažne ovacije publike.

Kroz svijet muzike i kroz muziku u svijetu, Nemanja Radulović i ansambl Dabl Sens vratili su se u Crnu Goru, u Boku, u Kotor. Izvodeći na bis Bokeljsko kolo pobrali su dodatne simpatije publike i stajaće ovacije. Slavlje muzike, kao ujedno i autentičkog i univerzalnog ljudskog izraza, završeno je u svečanom tonu, uz vatromet.

( Boris Marković )