Evropska unija i Kina: dva velika resursa i dva velika tržišta

Članstvo u Evropskoj uniji važan je spoljnopolitički strateški cilj Crne Gore. Da li, u tom smislu, saradnja sa Kinom može uticati na proces pristupanja Crne Gore EU? Po mom mišljenju, Evropska unija i Kina predstavljaju dva velika resursa i dva velika tržišta koje Crna Gora može u potpunosti iskoristiti u procesu evropskih integracija.

Prije svega, zajednička korist i rezultati od kojih svi dobijaju glavna su i osnovna melodija saradnje Kine i EU. Kina pridaje veliki značaj razvoju odnosa sa Evropskom unijom. Upravo ove godine obilježava se 20 godina od početka sveobuhvatnog strateškog partnerstva Kine i EU. Premijer Državnog savjeta NR Kine Li Ćijang je prošlog mjeseca za svoju prvu inostranu zvaničnu posjetu odabrao Evropu, što odražava značaj strateškog partnerstva Kine i EU i donosi nove mogućnosti za sveobuhvatno unapređenje nivoa ekonomske i trgovinske saradnje. Kina je već tri godine zaredom najveći trgovinski partner Evropske unije. Prema kineskoj statistici, obim bilateralne trgovine između Kine i EU dostigao je skoro 850 milijardi američkih dolara 2022. godine. Do kraja 2022. godine, obim dvosmjernih investicija Kina-EU premašio je 230 milijardi dolara. Od januara do juna ove godine saobraćao je 8.641 teretni ekspres voz na relaciji Kina-Evropa, a isporučeno je 936.000 TEU kontejnera robe, do čak 216 gradova u 25 evropskih zemalja. Kina i Evropa formirale su snažnu ekonomsku simbiozu.

Kina čvrsto podržava proces evropskih integracija i daje punu podršku Crnoj Gori u njenom što skorijem priključenju EU. Pristupanje Crne Gore Evropskoj uniji ide paralelno sa razvojem bilateralnih odnosa sa Kinom. Nedugo nakon mog dolaska u Crnu Goru, govorio sam o “tri stava koja nisu u suprotnosti”: prvo, privrženost Evrope ideji strateške nezavisnosti i značajna uloga koju ima u međunarodnoj zajednici nije u suprotnosti sa mirnim razvojem Kine; drugo, pristupanje Crne Gore EU nije u suprotnosti sa paralelnim razvojem bilateralnih odnosa sa Kinom; i treće, spoljna i bezbjednosna politika Crne Gore koja je usklađena sa jedinstvenim stavom EU nije u suprotnosti sa zauzimanjem objektivnog i uravnoteženog pristupa kada je riječ o specifičnim pitanjima vezanim za Kinu.

Zatim, modernizacija u kineskom stilu obezbjeđuje stalan podsticaj svjetskoj ekonomiji. Poslije godina napornog rada, Kina je izrasla u drugu po veličini svjetsku ekonomiju, najveću trgovinsku silu i najvećeg proizvođača na svijetu, te je važan izvor energije za stabilan rast svjetske privrede. Tokom proteklih 10 godina, prosječan godišnji privredni rast Kine dostigao je 6,2%, a njen prosječan doprinos svjetskom ekonomskom rastu premašio je 30%, što je čini najvećim motorom koji pokreće globalni privredni rast. Od početka ove godine kineska ekonomija pokazuje jasan uzlazni trend. U prvoj polovini godine, bruto domaći proizvod (BDP) Kine porastao je za 5,5% na godišnjem nivou. Pojedine međunarodne organizacije i institucije takođe su podigle svoje prognoze za kineski ekonomski rast u ovoj godini, pokazujući time svoje povjerenje u razvojne izglede Kine.

Posljednjih godina Kina je postigla izuzetna dostignuća u izgradnji saobraćajne infrastrukture i izgradila najveću svjetsku mrežu brzih željezničkih linija i najveću svjetsku mrežu autoputeva. Do kraja 2022. ukupna kilometraža brzih pruga u Kini dostigla je 42.000 kilometara, a ukupna kilometraža autoputeva 177.000 kilometara. U oblasti proizvodnje električne energije iz obnovljivih izvora, 2022. godine kineski kapacitet za proizvodnju nove energije povećan je za 207,2 milijarde kWh, što čini 70% ukupno povećanog kapaciteta, čime dakle glavni dio povećanog kapaciteta proizvodnje električne energije u Kini dolazi iz obnovljivih izvora. Od toga, ukupan instalisani kapacitet energije vjetra i solarne energije premašuje 100 miliona kilovata, što čini 62,5% ukupne instalisane snage za proizvodnju električne energije iz obnovljivih izvora. U oblasti novih energetskih vozila, ukupna količina proizvedenih električnih vozila u Kini nedavno je premašila 20 miliona, čime su kineska nova energetska vozila ušla u visokokvalitetnu razvojnu fazu velikih razmjera na globalnom nivou. Evropa je važna destinacija za izvoz električnih vozila iz Kine. Izvoz novih energetskih vozila iz Kine u Evropu u 2022. godini činio je 36% ukupnog izvoza vozila. U budućnosti, Kina će nastaviti da igra vodeću ulogu u oblasti infrastrukture i nove energetike kako bi pružila snažan zamah oporavku i rastu svjetske ekonomije.

Treće, postoje široki izgledi za praktičnu saradnju Kine i Crne Gore. Za Crnu Goru će razvoj bilateralnih odnosa sa Kinom biti od pomoći da ubrza dinamiku pristupanja EU. Proširenje saradnje sa Kinom sa sigurnošću će Crnoj Gori donijeti više mogućnosti za ekonomski razvoj, podstaći očekivanja međunarodne zajednice u pogledu budućih razvojnih perspektiva Crne Gore i pomoći procesu pristupanja Crne Gore Evropskoj uniji. U ovom trenutku, Kina i Crna Gora ostvaruju plodnu saradnju u različitim oblastima. Prioritetna dionica autoputa “Princeza Ksenija” svakako se već pozicionirala kao vodeći zajednički projekat Kine i Crne Gore u okviru saradnje kroz inicijativu “Pojas i put”. Od puštanja u saobraćaj u julu prošle godine, njome je bezbjedno prošlo više od 2,2 miliona vozila. Projekat rekonstrukcije i proširenja magistralnog puta M2 između Budve i Tivta čiji je izvođač kineska kompanija uskoro počinje sa izgradnjom, čime će nastaviti da se ispisuje novo poglavlje u saradnji dvije zemlje u oblasti infrastrukture. Osim toga, projekat vjetroelektrane Možura u čijem radu je učestvovala kineska kompanija dobro funkcioniše, a projekat ekološke transformacije termoelektrane u Pljevljima nesmetano napreduje, što sve pruža pomoć i podstrek Crnoj Gori kao ekološkoj državi.

U susret budućnosti, Kina i Crna Gora treba da nastave prijateljstvo kroz vrijeme i prostor i da ostvare saradnju ne ograničavajući se na konkretna područja. Kineske kompanije imaju visokokvalitetne proizvodne kapacitete u oblasti infrastrukture, uključujući autoputeve i brzu prugu, i imaju očigledne tehnološke prednosti u najnovijim industrijskim granama, kao što su proizvodnja električne energije iz obnovljivih izvora i proizvodnja novih energetska vozila. Te kompanije imaju snažnu spremnost da sarađuju sa Crnom Gorom. Kina je voljna da nastavi da promoviše sve zainteresovane kineske kompanije sa snagom i reputacijom da investiraju u Crnu Goru, pomognu Crnoj Gori da ojača povezanost sa zemljama Zapadnog Balkana, u potpunosti iskoristi prednosti svoje lokacije na jadranskoj obali i ojača razvoj i saradnju sa Kinom u oblasti turizma, obrazovanja, nauke i tehnologije, medicine i drugim oblastima, kako bi se time omogućile nove prilike za razvoj i saradnju dvije zemlje.

Autor je ambasador NR Kine u Crnoj Gori

( Fan Kun )