Požari odnose živote i pustoše Mediteran

Avion za gašenje šumskih požara u Grčkoj srušio se juče, dok su velike oblasti Mediterana na udaru intenzivnog talasa vrućine, a Alžir se bori da kontroliše vatrenu stihiju koja je odnijela najmanje 34 života.

Avion, koji je ispuštao vodu, srušio se na padini blizu grada Karistosa na grčkom ostrvu Evia, istočno od Atine. Pilot i kopilot aviona su stradali, saopštile su juče vazduhoplovne vlasti.

Grčka je naročito snažno pogođena požarima, a vlasti su posljednjih dana evakuisale više od 20 000 ljudi iz kuća i odmarališta na jugu od ostrva Rodos.

Još jedan požar je juče uzrokovao privremeno zatvaranje aerodroma Palermo na južnom italijanskom ostrvu Sicilija. Na sjeveru Italije došlo je do nagle promjene vremena, a intenzivna oluja tokom noći oborila je krovove i srušila drveće u gradovima, uključujući Milano, prenio je Rojters.

Na sjeveru provincija Monca i Breša, jedna žena i 16-godišnja djevojka su poginule nakon što je na njih palo drveće, dok je jedan tinejdžer teško povrijeđen kada ga je pogodila grana u regionu Veneto.

Na jugu zemlje jedan 98-godišnji čovjek, koji je bio nepokretan, stradao je kada je požar zahvatio njegovu kuću.

Italijanska vlada je pripremila vanredne mjere pomoći za regione pogođene ekstremnim vremenskim uslovima, pri čemu je sjeverni region Lombardije, uključujući Milano, procijenio štetu od preko 100 miliona eura.

Stanovnici Milana juče su sagledali štetu nakon dramatične noćne oluje i vjetrova brzine preko 100 kilometara na sat. “Sve se dogodilo oko 4 ili 5 ujutro ovog jutra, bilo je veoma kratko ali veoma intenzivno, oborilo je drveća...”, rekao je za Rojters očevidac Roberto Solfrico.

Gotovo 100 vatrogasaca koristilo je helikoptere za suzbijanje požara u francuskim opštinama Kanje sur Mer i Vilnev Lube, blizu međunarodnog aerodroma Nica, kazali su sinoć zvaničnici.

Ekstremni vremenski uslovi izazvali su haos širom planete, sa rekordnim temperaturama u Kini, Sjedinjenim Državama i južnoj Evropi izazivajući razorne šumske požare, nestašicu vode i porast broja prijema u bolnice.

Prema studiji koju je sprovelo Svjetsko meteorološko udruženje, globalni tim naučnika koji ispituje ulogu klimatskih promjena u ekstremnim vremenskim uslovima, događaji ovog mjeseca bili bi “izuzetno rijetki” bez uticaja klimatskih promjena izazvanih ljudskim djelovanjem.

“Ovako visoke temperature u Sjevernoj Americi i Evropi bile bi praktično nemoguće bez učinaka klimatskih promjena”, rekao je Izidine Pinto iz Kraljevskog holandskog meteorološkog instituta, jedan od autora studije. “U Kini je bila približno 50 puta veća šansa da će se to dogoditi u poređenju sa prošlošću”.

Tim koji je radio na studiji procijenio je da su rastuće koncentracije gasova koji izazivaju efekat staklene bašte učinile vreli talas u Evropi za 2,5 stepena toplijim nego što bi inače bio. Takođe su povećale talas vrućina u Sjevernoj Americi za dva i onaj u Kini za jedan stepen Celzijusa.

Temperature u južnim djelovima Evrope i juče su premašivale 45 stepeni, dok je na sjeveru Afrike bilo još toplije. U pojedinim gradovima Tunisa temperatura je dostizala 49 stepeni.

Alžir se juče borio da duž svoje obale Mediterana suzbije razorne šumske požare, koji su odnijeli najmanje 34 života. Požare su raspirivali jaki vjetrovi i takođe su prisilili zatvaranje dva granična prelaza sa susjednim Tunisom.

Spasavanje hotela

Grčki premijer Kirijakos Micotakis izjavio je da je njegova zemlja jedna od onih na prvoj liniji fronta u borbi protiv klimatskih promjena, ali da nema jednostavnog rješenja za zaustavljanje posljedica. “Reći ću ono što je očigledno: sa ovim se suočava čitav svijet, posebno Mediteran kao žarište klimatskih promjena, ne postoji čarobni mehanizam odbrane, a da postoji, već bismo ga primijenili”, rekao je Micotakis.

Požari će nanijeti udarac turističkoj industriji koja je oslonac grčke ekonomije. Turizam čini 18% bruto domaćeg proizvoda i svako peto radno mjesto, sa još većim udjelom na ostrvima poput Rodosa.

Lefteris Laoudikos, čija porodica posjeduje mali hotel u ljetovalištu Kiotari na Rodosu, jednom od epicentara požara tokom vikenda, izjavio je da je njihovih 200 gostiju, uglavnom iz Njemačke, Velike Britanije i Poljske, evakuisano uz pomoć rent-a-car vozila.

Rekao je da su njegov otac, rođak i još dvoje ljudi gasili vatru koristeći vodu iz obližnjeg rezervoara. “Moj otac je spasao hotel. Dozivao sam ga, ali nije želio da ode. Rekao mi je: Ako odem, neće biti hotela’”.

Malta, još jedna poznata destinacija za odmor na Mediteranu, doživjela je niz prekida u snabdijevanju električnom energijom širom zemlje, što je pogodilo najveću bolnicu.

’Tihi ubica’

Naučnici su opisali ekstremnu vrućinu kao “tihog ubicu” koji naročito teško pogađa siromašne, starije osobe i one sa postojećim medicinskim stanjima.

Istraživanje objavljeno ranije ovog mjeseca ukazuje da je moguće da je prošlog ljeta u vrelim talasima u Evropi umrlo čak 61.000 ljudi, što ukazuje na to da napori za pripravnost nijesu djelotvorni.

Naučnici takođe ističu da je vrućina takođe uzrokovala velike štete na usjevima i gubitak stoke. Američki usjevi kukuruza i soje, meksička stoka, južnoevropske masline, kao i kineski pamuk, ozbiljno su pogođeni.

Zvaničnici italijanske vlade i sindikalci su saopštili da Italija priprema posebne mjere kako bi pomogla građevinskim i poljoprivrednim firmama da zadrže radnike kod kuće tokom intenzivnog ljetnjeg talasa vrućine.

Ministarka rada Marina Kalderone rekla je sindikatima da će vlada Đorđe Meloni vjerovatno razgovarati o izmjenama režima rada na današnjem sastanku.

“Pozdravljamo izjavu ministarke Kalderone o najavi novog režima ... u građevinskim i poljoprivrednim sektorima”, rekao je Masimo Blazi, šef sindikata CISAL na kraju sastanka.

Prema italijanskim propisima, kompanije mogu aplicirati za privremene otkaze - obično zbog pada poslovanja - najviše 52 nedjelje tokom dvije godine ili 90 dana godišnje u poljoprivrednom sektoru.

Novi dekret će omogućiti građevinskim i poljoprivrednim firmama, koje su oštro pogođene toplotnim talasom jer njihovi radnici ne mogu raditi od kuće, da koriste ovaj instrument a da im to ne bude uračunato u ukupno ograničenje, izjavili su zvaničnici.

Iako ove mjere predstavljaju trošak za državnu blagajnu, vlada vjeruje da se to može pokriti sredstvima već predviđenim za redovni program otkaza, za koji se ne očekuje da će biti u potpunosti iskorišćen.

( N. Bogetić )