Može li autsajder do čela Evropske komisije

Kada se prvi put čulo za ideju da Tijeri Breton postane predsjednik Evropske komisije, on nije djelovao pretjerano zagrijan za tu ideju. No, kako se približavaju izbori za Evropski parlament, ta ideja dobija na značaju, piše Politiko.

Bivši francuski ministar koji je bio i izvršni direktor velike tehnološke kompanije je sada komesar za unutrašnje tržište EU, iako je bio drugi izbor svoje zemje, ali je stekao značajnu moć u EP jer je ostavio dubok trag djelovanjem u pitanjima kao što su vakcine za kovid-19, granate za rat u Ukrajini i sprovođenje digitalnih pravila EU. Njegov resor je jedan od ključnih u Briselu, a prethodno su tu poziciju obavljali bivši italijanski premijer Mario Monti i francuski konzervativac Mišel Barnije.

Glavna suparnica unutar EK mu je Margret Vestager iz Danske, koja je više ekonomski liberalna i od 2014. je komesarka za konkurenciju.

Sagovornici uglednog Politiko, nemaju dilemu da Breton jača svoj uticaj i da želi poziciju koju sada zauzima Ursula fon der Lejen, koja je i dalje glavni favorit da ostane na toj poziciji.

Male zemlje nisu oduševljene Bretonom jer strahuju od jačanja Francuske, a Vašington preferira sadašnje rješenje jer se Francuz oštro suprotstavljao tehnološkim gigantima i sebe nazivao “provodnikom” Evrope u digitalnom svijetu.

Čak i ako ne preuzme najvišu funkciju, sagovornici Politiko, koji su insistirali na anonimnosti, a činovnici su u EK i politički saradnici, smatraju da bi Breton mogao da cilja na poziciju potpredsjednika EK koji bi nadzirao sprovođenja pravila EU o tehnologiju.

Politiko napominje da je Breton i ranije bio autsajder, ali da se istakao prezirom prema briselskim birokratskim finesama i javnim kritikovanjem direktora tehnoloških giganata poput Ilona Maska.

On je bio ministar finansija još dok je predsjednik Francuske bio Žak Širak, a da je sposoban za političke igre iza scene je pokazao u pomentuom slučaju imenovanja Skot Morton, što je bilo otvoreno protivljenje odluci koju je odobrila Fon der Lajen, a žestoko branila Vestager.

Nije ni prvi put da se Breton javno distancira ili promoviše stavove različite od šefice EK. To je radio i kada je pisao tekstove zajedno sa komesarom za ekonomiju Paolom Đentilonije o ekonomskim pitanjima gdje su pozivali na zajedničko zaduživanje tokom krize COVID-a i, nedavno, finansijske mjere EU-a za borbu protiv energetske krize. Takvo otvoreno protivrječje predsjednici od strane povjerenika izuzetno je rijetko i pokazuje da Breton osjeća da ima dovoljno uticaja da selektivno zauzme takva hrabra stajališta bez straha od posljedica.

Ipak, takvi nastupi izazivaju zabrinutost da, preko Bretona, Pariz postaje premoćan i gura EU prema politikama koje su korisne francuskim velikim kompanijama, podržanim od strane te države.

Breton tvrdi da je potpuno nezavisan od Pariza, ali kritičarima to nije dovoljno uvjerljivo i podsjećaju da je Kristin Lagard, takođe Francuskinja, već na čelu Evropske centralne banke i da će to biti naredne tri godine.

Problem je i politička snaga njegove partije “Renew Europe” kojoj se predviđa osvajanje trećeg mjesta na izborima za Evropski parlament. Međutim, Breton računa na svoje prijatelje iz EP, iz grupacija i lijevog i desnog centra, što je pokazao i nedavnim tvitom gdje pominje “podršku političkih porodica”.

( S.K. )