Sloboda interpretativnog čina

U samo finale ovogodišnjeg izdanja, KotorArt je ušao s klavirskim resitalima dvojice vrhunskih pijanista, Ratimira Martinovića i Kemala Gekića, koji su se na dva odvojena koncerta predstavili publici u Samostanskom kompleksu Sv. Nikole u Prčanju. U subotu, 12. avgusta, Gekić je, kao i na prošlogodišnjem KotorArtu, oduševio publiku, a specifičnost ovogodišnjeg resitala bila je u programskoj koncepciji, odnosno “programskoj intenciji”.

Program označen kao “carte blanche” umjetnik koncipira po svojoj slobodi, na samom koncertu. Vrijednost ovakvog postupka Gekić vidi ne samo u slobodi izbora kompozicija, već i činjenici da izvođač ne može da zna kako će se osjećati unaprijed na nekom budućem resitalu. Stoga, ovakav interpretativni čin pretpostavlja da je resital na KotorArtu rezultat Gekićevog trenutnog senzibiliteta ispoljenog kroz muzička djela. S tim u vezi, pijanista je program podijelio u dvije cjeline svirajući integralno neke od najpoznatijih dijela Frederika Šopena, a potom, takođe integralno, Franca Lista.

Međutim, imajući u vidu tonalne/tematske/žanrovske srodnosti kompozicija, te dodatno povezivanje autonomnih kompozicija putem interpoliranih “prelaza” proizašlih iz Gekićevih improvizacija, može se naslutiti da je programu u cjelini pristupljeno veoma znalački i promišljeno.

Prvi dio sa Šopenovim kompozicijama, Kemal Gekić je počeo interpretacijom “Nokturna” op. 9 br. 2, ali u jednoj novootkrivenoj i nedavno štampanoj varijanti djela, sa očiglednim razlikama u ormnamentici, ritmici, pa čak i strukturi, u jednoj proširenoj formi. Bez predaha, odnosno “atacca”, pijanista je nastavio u istoj zvučnoj boji, tonalitetu Es-dur, izvodeći “Veliki briljatni valcer” op. 18. Međutim, korak dalje u povezivanju kompozicija, pijanista je načinio sopstvenom improvizacijom, praveći harmonski most, odnosno kadencu prema Des-duru nove kompozicije. Štaviše, “Minutni valcer” nije nagoviješten samo zvučnom bojom, već i tematski, jer je kraj prelaza označio trilerom, odnosno tematskim materijalom nastupajuće kompozicije. Nakon zvučno veoma prirodnog povezivanja sa sljedećom kompozicijom, “Fantaziijom - emprompi” op. 66, pošto su granični tonaliteti u mutacionom odnosu (enharmonski, Des-dur i cis-mol), Kemal Gekić je ponovo načinio improvizatorski prelaz prema “Preludijumu” br. 15, uranjajući u atmosferu novog djela preko ljestvičnog niza Cis/Des-dura i hromatike. Konačno, odjek posljednjeg akorda u “Preludijumu”, koji je poznat i pod nazivom “Kapi kiše”, bio je u stvari odskočnica prema tonalitetu “Barkarole” op. 60. Završavajući ovaj tematski blok grandioznim djelom, “Polonezom u As-duru”, Gekić je poentirao Šopenovu estetiku svojim elegantnim pristupom virtuozitetu.

Drugi dio resitala, takođe izveden integralno, Gekić je posvetio opusu Franca Lista, a započeo ga je koncertnim komadom, trećim po redu i najpoznatijim iz ciklusa “Ljubavni snovi”. Potom je uslijedila Koncertna etida br. 3, koja nosi podnaslov “Un sospiro”, odnosno “Uzdah” i, u istom tonalitetu i istom raspoloženju, treći komad iz ciklusa “Utjehe”. Kao jedan od najvećih poznavalaca Listovog opusa među pijanistima, Gekić je odavno istakao značaj kompozitorovog transkripcijskog rada, gdje spada i “Parafraza na Veridjevu operu Rigoleto”. Za kraj, pijanista je izveo popularnu “Mađarsku rapsodiju” br. 2, poentirajući raskošni sjaj svog virtuoziteta.

Približavajući estetike dvojice savremenika i ključnih figura u pijanizmu 19. vijeka i predstavljajući raznorodne klavirske žanrove, Gekić je stvorio osoben koncept resitala kojim ukazuje na raličitu društvenu ulogu muzike tog doba. Ali, i na ulogu interpretatora, te na njegovu povezanost s publikom u činu interpretacije. S tim u vezi, nameće se pitanje da li su Gekićevi česti pogledi usmjereni ka publici tokom sviranja pokazatelj neophodne prisnosti između umjetnika i publike - one prisnosti koja se izgubila na istorijskom putu od intepretacije u opuštenoj atmosferi aristorkatskih salona do interpretacije u serioznoj atmosferi koncertnih dvorana.

( Boris Marković )