Inflacija usporava, ali se cijene ne vraćaju

Godišnja stopa inflacije u julu iznosila je 6,9 odsto, odnosno za toliko su prosječno cijene veće nego što su bile u istom mjesecu prošle godine. Mjesečna stopa inflacije u julu iznosila je jedan odsto, odnosno za toliko su cijene bile veće nego u junu.

To pokazuje jučerašnji izvještaj Uprave za statistiku Monstat.

Cijene su u značajnom porastu od početka 2022. godine, što pokazuju i zvanični statistički podaci. Najviša godišnja stopa inflacije bila je u novembru prošle godine kada je iznosila 17,5 odsto i od tada je u padu. Međutim, mjesečna stopa inflacije je za posljednjih godinu i po bila samo jednom negativna, u martu ove godine, kada su cijene imale pad od svega 0,7 odsto da bi se nakon toga nastavio njihov rast.

Međusobni odnos kretanja godišnje i mjesečne stope inflacije, pokazuje da cijene nemaju onoliki rast koji su imale prošle godine, ali i da nema vraćanja cijena na staro već su nastavile da rastu ali s nižim procentima.

Na rast godišnje stope inflacije najviše je uticao rast cijena hrane koje su u julu bile veće za 10,1 odsto u odnosu na isti mjesec prošle godine. Međutim, u julu prošle godine rast cijena hrane iznosio je 24,7 odsto, u odnosu na jul 2021. godine. Tako da su za dvije godine cijene hrane imale rast od 35 odsto. Cijene u toj najvažnijoj grupi potrepština nisu imale pad osim nakratko u martu ove godine.

Na godišnju stopu inflacije značajan uticaj imao je i rast cijena alkoholnih pića i duvana od šest odsto, odjeće i obuće za 8,3 odsto, namještaja i opreme za domaćinstva od 9,8 odsto, zdravstvenih usluga za šest odsto,...

Kod pojedinačnih proizvoda i usluga najveći rast cijena u onosu na jul prošle godine imala je renta za stan (kirija) od 32,2 odsto, frizerske usluge od 21,5 odsto, povrće za 20 odsto, sredstva za održavanje domaćinstva 19 odsto, usluga smještaja 15,5 odsto, uređaji i proizvodi za ličnu njegu 14,2 odsto,...

Cijene mlijeka, sira i jaja u julu su u odnosu na jul prošle godine porasle za 13,5 odsto, ali i prethodno u julu prošle godine u odnosu na isti mjesec 2021. godine imale rast od 29,3 odsto. To znači da je akumulirani rast cijena ovih proizvoda za dvije godine iznosio 43 odsto.

Godišnja stopa rasta cijena mesa sada je iznosila takođe 13,5 odsto, a prošle godine je bila 16,6 odsto, pa je dvogodišnji rast bio 30 odsto.

Jestiva ulja i masti su u julu ove godine imale niže cijene za 22,3 odsto u odnosu na isti mjesec prošle godine. Međutim, ta grupa proizvoda je od jula 2021. do jula 2022. godine imala rast cijena od 37,6 odsto. Matematički ulja i masti su sada za oko sedam odsto skuplja nego prije dvije godine i imale su najveće vraćanje cijena, u odnosu na ostale robe i usluge, ali ipak ne dovoljno da budu vraćene na prethodni nivo.

Negativnu godišnju stopu inflacije u julu imala su motorna goriva sa padom od 14,7 odsto. Međutim, kako su ona u julu prošle godine imala rast od 32,2 odsto, dvogodišnji rast iznosi 13 odsto.

Julski rast cijena smještaja digao mjesečnu stopu

Na rast mjesečne stope inflacije u julu u odnosu na jun iste godine najveći uticaj imalo je poskupljenje usluga smještaja od 12,9 odsto. To se može smatrati sezonskim kretanjem cijena jer je smještaj u julu skuplji nego u junu koji se smatra predsezonom.

Rast cijene samo ove stavke učestvuje matematički u trećini pondera mjesečne stope inflacije od jedan odsto.

Značajne mjesečne stope rasta imale su usluge u restoranima 3,9 odsto, uređaji i proizvodi za ličnu higijenu 3,7 odsto, duvanski proizvodi 3,3 odsto, mlijeko, sir i jaja 1,9 odsto, meso 1,7 odsto,.... dok su u julu u odnosu na jun pojeftinili odjeća za 5,8 odsto i obuća za 4,3 odsto.

( Goran Kapor )