Pomirenje i privilegije

Izgleda ništa novo na političkom planu. Ponavlja se - Ko o čemu vlast o principima i pomirenju kao što je u jednoj mizoginoj sentenci rečeno, malo drugačije ali sa istom porukom: svako priča o onome čega u sebi nema! I to je usud Crne Gore. Ali, probleme u formiranju vlade ne vidim kroz lupu ličnih karakteristika zainteresovanih (što se nažalost ne može isključiti) vidim je kroz ponavljajući kontekst formiranja vlada a to je: privilegije političkih elita, isključivanje uvažavanja potreba onih koji su ih izabrali, neodgovornost prema pozicijama koje hoće da zauzmu i apsolutno potcjenjivanje države u kojoj su izabrani da vrše vlast. U takvim situacijama u društvu koje ne zna da postoji nauka koja se zove psihologija najbolje je retorički ući u polje koje ona proučava (ubjeđenja i emocija) dok se na političkoj tržnici kupovine resora u uskom krugu iznosi ponuda i potražnja.

Građanstvo ne očekuje od kandidata za vladu da im sada pričaju o principima i pomirenju. Bilo je o tome govora na izborima i ljudi su odabrali. Ovoga puta su ekonomski problemi bili u fokusu, i to je bila promjena. Odabrali su one za koje su odlučili da mogu riješiti aktuelne ekonomske državne i društvene probleme. I što se desilo?

Umjesto da daju (svi koji su u poziciji da nude kandidate) bezuslovnu podršku mandataru i oroče povjerenje, oni ucjenjuju tzv. povjerenjem. Umjesto da daju mandataru spisak projekcije najbolje vlade od članova vlastitih partija od kojih će mandatar izabrati one za koje procijeni da su najbolji od svih ponuđenih, oni grabe resore za vlastite pulene. Umjesto da zajedno dogovaraju viziju države za period dok su na vlasti oni, nastoje da je još više rasture. Umjesto da požure, da timski zavrnu rukave kako bi uredili institucije i razoreno društveno tkivo koje je prethodna vladavina ostavila za sobom, oni lagodno, lagano o principima (isti su proklamovani u ovoj državi prije najmanje 15 godina) i pomirenju (poslije trideset godina mirnog života uprkos tome što je “izborno blago” političkih elita bila nacionalna podijeljenost i strah). Jasno je da šačica ljudi u različitim političkim partijama koji su podijeljeni po svim šavovima i bili su svih ovih godina, ponovo hoće istu šemu jer im prija.

Istina je da je najizraženija podijeljenost u Crnoj Gori između onih koji imaju privilegije i onih koji ih nemaju. Ta razlika, tj. podjeljenost je najveća i najdublja.

Od političara je krajnje nemoralno pričati o bilo kojoj podijeljenosti dok se ove ne dotaknu. Bila bi to “samo mala razlika” u dogovorima oko nove vlade da se usaglase (možda čak ostvare konsenzus) da ukinu privilegije koje su godinama sabirane i da ih upristoje. To bi mogao biti prvi princip koji bi garantovano doprinio povećanju pomirenja i ublažavanja svih sukoba oko različitosti. Koji predstvnici, koje partije koji su u pregovorima sa mandatarom traže ispunjenje tog principa zarad pomirenja?

I još nešto oko principa i pomirenja. Dosadašnja praksa je pokazala da sva ministarstva baštine ista prava i odgovornosti (ili nedostatak odgovornosti) a imaju potpuno različitu cijenu na partijskoj tržnici resora. Dobro bi bilo za pomirenje da se njihova važnost izjednači. Nema ni principa ni logike koji će objasniti: Zašto je važnije za jednu državu ministarstvo ekonomije od ministarstva zdravlja, ministarstvo policije od ministarsva obrazovanja, ministarstvo spoljnih poslova od ministarstva sporta, ministarstvo ekonomije od ministarstva ljudskih prava. Možda je odgovor u tome što su do sada mnoga bila figurativna a neka su obezbjeđivala dodatne izvore moći (bogaćenja) pa je za njih veće interesovanje lidera. Pomirenje bi sigurno bilo apsolutno ako bi se zainteresovani za ministarstva upristojili i dogovorili o broju ministarstava važnih za državu a ne važnih za članove njihovih partija i da je bezuslovna odgovornost mandatara da odredi ministra.

Usuđujem se da tvrdim (ipak lične karakteristike) da je sve ovo neshvatljivo liderima partija koji se dogovaraju o novoj vladi i kažu da rade na pomirenju zato što nemaju moralne predispozicije da im opšti interesi budu iznad ličnih a principi i pomirenje su samo sredstva da zadrže ili ostvare privilegije. Mi ostali moramo znati da sve dok političke partije (njihovi lideri jer se članovi partija ne pitaju nego slušaju) biraju resore i broje svoje i tuđe ljude u vladi u državi u kojoj su zajedno osvojili vlast na izborima, pomirenje i principi su ikebana na pregovaračkom stolu.

( Ljupka Kovačević )