Poljoprivredni popis od oktobra sljedeće godine

Popis poljoprivrede sprovodiće se od 1. oktobra do 1. decembra naredne godine, a procijenjena vrijednost za sprovođenje Zakona o popisu za 2024. iznosi 900 hiljada eura.

To se navodi se u Nacrtu Zakona o popisu poljoprivrede koji je Ministarstvo finansija dalo na javnu raspravu, koja traje do 4. septembra. Kako piše u Izvještaju o analizi procjene uticaja (RIA), cilj donošenja ovog zakona je dobijanje sveobuhvatnih podataka o strukturi poljoprivrednih gazdinstava u skladu sa novim standardima Evropske unije, pri čemu će se donijeti set pravila za pripremu, organizovanje i sprovođenje popisa. Nedonošenjem ovog zakona ne bi se stekli uslovi za održavanje popisa.

Popisom će biti obuhvaćena gazdinstva koja imaju najmanje pet hiljada metara kvadratnih korišćenog poljoprivrednog zemljišta, tri hiljade kvadrata oranica, hiljadu kvadrata ljekovitog, aromatičnog bilja, cvijeća, voća, maslinjaka, rasadnika, 100 kvadrata plastenika, pečurki, deset košnica pčela ili jedno uslovno grlo.

Za pripremu, organizaciju i sprovođenje popisa zadužena je Uprava za statistiku koja će sarađivati s opštinama i njihovim popisnim komisijama dok se preliminarni rezultati očekuju najkasnije 150 dana od završetka popisa.

U Nacrtu Zakona navode se i novčane kazne za pravna lica, od 500 eura do 20 hiljada eura, ako ne obezbijede prostor i korišćenje opreme i drugih sredstava potrebnih za sprovođenje popisa. Dodatno, za ovaj prekršaj kazniće se odgovorni u pravnom licu ili organu lokalne samouprave i uprave, od 30 do dvije hiljade eura. U tom iznosu kazniće se i građani za nedavanje tačnih i potpunih podataka bez naknade. Osim njih, ista kazna je za one koji vrše poslove popisa, ako blagovremeno i na nepropisani način ne vrše aktivnosti, ne unose tačne i potpune podatke po izjavi nosioca gazdinstva ili punoljetnog člana ili ne čuvaju povjerljive statističke podatke kao službenu tajnu.

Prema dokumentima, u slučaju nesprovođenja popisa šteta bi najveća bila za međunarodne i nacionalne korisnike podataka, a uticalo bi i na dalje usklađivanje statistike s evropskim standardima i kreiranje agrarne politike.

Prvi popis urađen 2010. godine

Prvi popis poljoprivrede u Crnoj Gori sproveden je 2010. godine, a u skladu s evropskim standardima trebalo bi da se sprovodi na svakih 10 godina, navodi se u RIA dokumentu. Osim toga između popisa svake treće godine, trebalo bi da se sprovodi Anketa o strukturi poljoprivrednih gazdinstava kako bi se ažurirali podaci.

“Zbog nedostatka sredstava, ova anketa je u Crnoj Gori prvi put sprovedena 2016. godine. Planirano sprovođenje popisa poljoprivrede 2020. godine u skladu sa novim EU standardima za određeni set podataka nije realizovano zbog nedostatka kapaciteta”, navodi se u izvještaju.

Kako piše u dokumentu, među uzrocima problema je nepostojanje sveobuhvatnih podataka o strukturi poljoprivrednih gazdinstava nakon popisa iz 2010. godine.

Opšti popisi poljoprivrede su prema podacima Monstata sprovedeni i 1931. i 1960. godine, ali su se na bivšoj teritoriji Jugoslavije svodili uglavnom na popise stoke a rađeni su uz popise stanovništva. Posljednji na kojem je bilo pitanja o poljoprivredi sproveden je 2003. godine.

Gotovo 49 hiljada poljoprivrednih gazdinstava

Prema poljoprivrednom popisu iz 2010. u Crnoj Gori je bilo 48,87 hiljada poljoprivrednih gazdinstava, od čega je većina bilo porodičnog a svega 46 poslovnog tipa, navodi se u popisu koji je tada objavio Monstat. Prema njemu, ta gazdinstva su imala ukupno 309,240 hektara raspoloživog zemljišta, dok je prosječno porodično poljoprivredno domaćinstvo imalo 6 hektara.

“Obuhvaćeno je 32,67 hiljada domaćinstava koja uzgajaju stoku i čine 66,9 odsto od ukupnog broja poljoprivrednih gazdinstava. Ukupan broj uslovnih grla stoke je 117,75 hiljada”, navodi se u popisu.

Kada su u pitanju goveda, tada ih je uzgajano više od 80 hiljada, dok je ovaca bilo 229,03 hiljada, od čega je više od polovine služilo za mužu.

Što se tiče strukture zemljišta, većinu od 95 odsto su tada činili pašnjaci i višegodišnje livade, a ostatak okućnice, oranice i vinogradi.

Gotovo polovina gazdinstava uzgajala stoku

Gotovo polovina ukupnog broja poljoprivrednih gazdinstava se prema popisu iz 2010. godine specijalizovala za uzgoj stoke, dok se oko 25 odsto bavilo ratarstvom.

“Svega 8 odsto su gazdinstva za uzgoj svinja i živine, zatim 4,53 odsto gazdinstava ima mješovitu stočnu proizvodnju. Mješovitu biljnu i stočnu proizvodnju ima oko 5 odsto”, navodi se u dokumentu.

Ekonomski gledano, ukupna vrijednost ovih gazdinstava u Crnoj Gori tada je iznosila 125,81 milion eura.

( Mirko Kotlaš )