Pošta i UPC sporazumjele se o saradnji na štetu građana: Usmeni dogovor za kršenja prava

Pošta Crne Gore i Uprava prihoda i carina godinama su nezakonito, samo na osnovu usmenog dogovora, razmjenjivale podatke korisnika čije robne pošiljke podliježu carinjenju.

Suprotan zakonu je i zahtjev kojim se od korisnika traži da dostave fotokopiju lične karte ili pasoša. U ime Uprave prihoda i carina, sa kojom nije imala ugovor u tom smislu, Pošta je od korisnika tražila da joj fotokopije ličnih dokumenata dostave imejlom.

To se, pored ostalog, navodi u zapisniku o nadzoru koji je Agencija za zaštitu ličnih podataka (AZLP) 20. jula izvršila kod Pošte i Uprave, nakon upita “Vijesti” u vezi sa načinom postupanja Pošte carinjenja, u odnosu na korisnike njenih usluga, a kojima, da bi dostavila pošiljku, pored ostalog, traži da elektronskom poštom dostave niz ličnih podataka.

“Prilikom vršenja nadzora kontroloru nije dostavljen na uvid nikakav pisani dokument kojim je regulisan navedeni odnos između Pošte Crne Gore AD Podgorica i Uprave poreza i carina, niti postoji ugovor o povjeravanju i ustupanju poslova obrade ličnih podataka (prikupljanje ličnih podataka od primaoca) Pošte za račun Uprave. Prema navodima prisutnih u nadzoru, radi se o dugogodišnjoj praksi ovakve saradnje zasnovane na usmenom dogovoru”, piše u zapisniku Agencije koji je dostavljen “Vijestima”.

“Vijesti” su ranije objavile navode građana koji kažu da kada dobijaju pošiljke, od Pošte carinjenja dobiju i pismo sa obavještenjem da se jave toj pošti, te da se od njih traži da putem imejla dostave fotografiju obavještenja koje su dobili, snimak ekrana gdje će se vidjeti naziv proizvoda, njegova cijena, poštarina, kao i ime primaoca, izvod iz banke, kao dokaz da je roba plaćena u iznosu koji je naveden, te kopiju lične karte sa obje strane ili prvu stranu pasoša.

U nadzoru, Agencija je utvrdila da su tačni ti navodi, a da pošta carinjenja, nakon što dobije sve te podatke od Pošte, to štampa i predaje službenicima carinske ispostave radi popunjavanja obrasca - obračun cainskog duga. Taj obrazac, kako navode u zapisniku, sadrži lične podatke primaoca: ime i prezime, adresu, broj lične karte i JMBG. Agenciji su u toku nadzora kazali da se “dokumentacija primaoca u papirnoj formi uništava nakon 15-ak dana nakon obavljene procedure carinjenja, uključujući i uručenje pošiljke iz razloga prestanka potrebe za posjedovanjem istih”.

Iz Uprave prihoda juče su “Vijestima” rekli da je Modul OCD uveden 2018. godine, da se koristi za carinjenje robe vrijednosti do 1.000 eura za fizička lica i da je Pošta dostavljala Upravi podatke o primaocima robe, “koji su potrebni za sprovođenje carinskog postupka sa pošiljkama”.

“Odmah nakon okončanog carinskog postupka, fotokopije ličnih karata su uništavane u skladu sa članom 18 Zakona o zaštiti podataka o ličnosti”, rekli su juče redakciji.

Iz Uprave prihoda su nakon nadzora, 7. avgusta uputili obavještenje Agenciji i, pored ostalog, kazali da su u komunikaciji sa Poštom u vezi sa potpisivanjem ugovora i da je u procesu izrade i memorandum o saradnji sa Poštom.

“Prilikom identifikacije primaoca pošiljki, ova uprava ne zahtijeva dostavljanje fotokopije ličnih isprava, o čemu su obaviještene pisanim putem sve organizacione jedinice koje se bave carinjenjem robe, kao i Pošta Crne Gore AD Podgorica. Takođe, sve fotokopije ličnih isprava primaoca pošiljki, koje je u prethodnom periodu Pošta dostavljala carinskom organu, uništene su”, navodi, pored ostalog, u tom obavještenju direktor Vladimir Bulajić.

Prema odgovoru koji su iz Uprave prihoda “Vijestima” dostavili juče, ugovor još nije potpisan.

“Ugovor o povjeravanju poslova obrade ličnih podataka između Uprave prihoda i carina i Pošte je izrađen i u toku je usaglašavanje teksta između ove dvije institucije, nakon čega će isti biti uskoro potpisan... Nakon završenog carinjenja poštanskih pošiljki, Uprava prihoda i carina i Pošta će izvršiti uništavanje podataka u skladu sa ugovorom čije potpisivanje predstoji”, rekli su juče iz Uprave.

Kazali su i da su njihovi predstavnici sa predstavnicima Pošte sastanak održali takođe juče - dva dana pošto su “Vijesti” poslale pitanja u vezi sa nadzorom AZLP:

“Radi izmjene teksta obavještenja koje Pošta dostavlja primaocima pošiljki, predstavnici ove dvije institucije su održali sastanak dana 24. 08. 2023. godine”.

Iz Uprave su juče, kao i Pošte ranije, najavili unapređenje procedura.

“Uprava prihoda je korisnik projekta ‘Podrška digitalizaciji trgovinskih procedura - uspostavljanje elektronskog sistema obrade podataka prije prispjeća robe za pošiljke u poštanskom saobraćaju’, koji se realizuje pod pokroviteljstvom Saveznog ministarstva za ekonomsku saradnju i razvoj Njemačke (GlZ), kao i Pošta Crne Gore AD Podgorica. Tokom ovog projekta uspostaviće se sistem elektronske obrade podataka prije dolaska robe za pošiljke u poštanskom saobraćaju”, rekli su “Vijestima”.

AZLP je nedavno, takođe po upitu “Vijesti”, izvršio nadzor o postupanju Pošte jer prilikom plaćanja kućnih računa/režija na uvid traže lična dokumenta. Pošta se u tom slučaju pozvala na Zakon o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma i obavezu prema Crnogorskoj komercijalnoj banci, čiji su agent u pružanju usluga platnog prometa.

AZLP je nakon nadzora uputila mišljenje da plaćanje računa ne predstavlja rizik za pranje novca i finansiranje terorizma i da Pošta Crne Gore nema nikakvu zakonsku obavezu da za transakcije koje se odnose na režije prikuplja lične podatke građana.

( Damira Kalač )