Galeb udario u motor aviona "Air Montenegro": Otpad utiče i na sigurnost putnika

Udar ptice u motor “Air Montenegrovog” aviona koji se desio u nedjelju 13. avgusta ponovo je aktuelizovao pitanje neautorizovanog pretovarnog mjesta za komunalni otpad tivatskog Komunalnog preduzeća na prostoru nekadašnjeg poljoprivrednog dobra Montepranzo, preko puta aerodroma Tivat.

Prilikom polijetanja na redovnoj liniji Tivat-Istanbul, 13. avgusta rano ujutro, avion tipa “embraer E-190” koji iznajmljuje crnogorska nacionalna aviokompanija “Air Montenegro”, udario je u galeba. Ptica je udarila u jedan od motora aviona koji ju je usisao i na njemu napravila značajnu štetu, polomivši nekoliko lopatica turbine na takozvanom kompresoru niskog pritiska koji se nalazi u prednjem dijelu motora. Zbog toga je pilot aviona prekinuo operaciju polijetanja i vratio se na aerodromsku platormu gdje su avion pregledali i kasnije tokom dana popravili mehaničari.

Sve to je, međutim, tog dana uzorkovalo ogromne probleme “Air Montenegru” jer je u sudaru sa pticom oštećeni “E-190” bio više sati van upotrebe što je potpuno poremetilo za taj dan planirani red letjenja crnogorske aviokompanije te njoj i njenim putnicima pričinilo velike probleme i niz dodatnih troškova.

Srećna okolnost u svemu je što je do udara ptice u motor aviona došlo prije nego što je “E-190” koji je polijetao sa piste 32 tivatskog aerodroma, postigao tzv. V1 brzinu nakon koje pilot više ne može ući u proceduru tzv. odbijanja polijetanja (rejected take-off) i računati da će se avion sigurno zaustaviti prije kraja piste.

Do udara ptice u avion je došlo na prvom jutarnjem letu tog dana sa tivatskog aerodroma, oko 6.30 časova i to manje od 10 minuta nako što je posebna Služba za divlji svijet (Wildlife Patrol) tivatskog aerdroma obišla stazu za polijetanje i slijetanje i kontrolnom tornju javila da na pisti nema ptica ili drugih divljih životinja koje bi mogle uticati na sigurnost operacija vazduhoplova.

Međutim, kako “Vijesti” nezvanično saznaju, samo nekoliko minuta nakon te dojave, kada se vozilo Wildlife Patrol službe sklonilo sa staze za polijetanje i slijetanje jer je “Air Montenegrov” “E-90” već čekao na dozvolu za polijetanje, iznad piste su se pojavili galebovi. Ptice su prelijetale sa improvizovane prekrcajne stanice (malog smetlišta) tivatskog Komunalnog preduzeća sa sjeveroistočne strane aerodoma gdje su se hranile ostacima hrane koja se nalazi među komunalnim otpadom, preko piste aerodroma u smjeru jugopazapada kao moru gdje su staništa tih ptica.

Budući da je “E-190” već bio dobio dozvolu za polijetanje, avion je u tom momentu već ubrzavao niz pistu i tom je prilikom u jedan od svoja dva motora “pokupio” povećeg galeba koji je oštetio lopatice turbine na kompresoru niskog pritiska. Budući da se sve to desilo prije dostizanja V1 brzine što je za E-190 oko 220 kilometara na čas, pilot je prekinuo polijetanje i uspješno zaustavio avion na pisti.

“Ovaj događaj još jednom pokazuje koliki problem sigurnom izvođenju vazdušnih operacija na aerodromu Tivat predstavljaju ptice, odnosno ono što se dešava na prostoru bivšeg poljoprivrednog dobra koje se proteže sa gornje strane aerodroma, maltene čitavom dužinom njegove piste. Na ovom prostoru nalaze se dvije pretovarne stanice za primarnu selekciju sakupljenog mješovitog komunalnog otpada i njegov prekrcaj iz manjih kamiona koju su otpad sakupili po gradu u veće kamione, odnosno u kontejnere kojima se on kasnije transportuje do sanitarne deponije Možura kod Ulcinja gdje se na kraju i odlaže. I dok je pretovarna stanica Komunalnog preduzeća Kotor koja se nalazi u mjestu Lovanja koliko toliko uređena i što je za nas najbitnije, natkrivena je pa na nju ptice ne dolaze, pretovarna stanica Komunalnog preduzeća Tivat koja se nalazi odmah preko puta terminalne i upravne zgrade aerodroma potpuno je neuređena i neuslovna i predstavlja nam gorući problem”, rečeno je “Vijestima” iz Aerodroma Crne Gore.

Kao i svaka druga komercijalna vazdušna luka u svijetu, tako i aerodrom Tivat ima pooseban Program za upravljenje rizicima od divljih životinja, sa precizno definisanom procjenom rizika od divljih životinja na sigurnost izvođenja vazdušnih operacija, pri čemu su ptice najčešća i najveća prijetnja, postupcima i metodama za suzbijanje prisustva divljih životinja, obavezama i odgovorostima rukoviodilaca i nadležnih aerodomskih službi, obukama za upravljanje opasnostima od uticaja od divjih životinja, kao i mjerama za nadzor, odnosno kontrolu primjene ovog programa.

Sa svoje strane, Aerodrom Tivat je primijenio i sproveo skoro sve od prije nekoliko godina definisanih korektivnih mjera iz Akcionog plana za upravljanje opasnostima od divljih životinja. među kojima su i rastjerivanje ptica zvučnim signalima, odnosno upotrebom za životinje neškodljivog lasera.

S obzirom na brojnost, veličinu pojedinačnih jedinki odnosno jata, staništa koja se nalaze u blizini aerodroma, sposobnost prilagođavanja izazovima u okolini, kao i način njihove ishrane, jer te ptice često jedu ostatke hrane i razni drugi jestiivi otpad sa deponija smeća, galebovi su primarni izazov za sigurnost odvijanja vazdušnih operacija na aerodromu Tivat. To se potvrdilo i najnovijim slučajem oštećenja “Air Montenegrovog” aviona u sudaru sa galebom na pisti prije osam dana.

“Sa svoje strane, mi činimo i već smo preduzeli sve što možemo. Međutim, ne možemo uticati na ponašanje drugih subjekata koji se nalaze u okolini, posebno onih koji upravljaju legalnim ili pak, nelegalnim odlagalištima otpada, reciklažnim stanicama ili privremenim odlagalištima i pretovarnim stanicama za komunalni otpad u blizini aerodroma, na samo 250 do 300 metara vazdušne linije od staze za polijetanje slijetanje. I dok smo sa Kotoranima i njihovim Komunalnim preduzećem postigli značajan napredak i smanjili rizike prvenstveno natkrovljavanjem njihove pretovarne stanice, stanje sa mjestom i načinom na koji to radi Komunalno preduzće Tivat je zabrinjavajuće i neprihvatljivo, te se tu nešto pod hitno mora preduzeti, makar time što će se taj prostor natkriti i tako učiniti manje privlačnim i dostupnim za galebove koji tamo odlaze da nađu hranu”, kazao je sagovornik “Viijesti” iz Aerodoroma, dobro upućen u problematiku, a koji je insistirao na anonimnosti.

Opština nemoćna, Montepranzo postoji maltene samo na papiru

U ACG-u kao operateru tivatske vazdušne luke, spremni su čak i da učestvuju u snošenju većeg dijela troškova izgradnje nadstrešnice i uređenja pretovarne stanice tivatskog Komunalnog preduzeća, ali to zasada nije naišlo na adekvatan odgovor nadležnih u Opštini.

Naime, problem je što Opština i Komunalno Tivat nisu vlasnici zemljišta na kojem se sada nalazi tehnička baza Komunalnog i stanica za pimarnu selekciju, odnosno pretovar otpada jer to zemljište pripada kompaniji Montepranzo koja već godinama ima brojne probleme i praktično egzistira samo na papiru. Stoga je prvo neophodno završiti imovinsko-pravne odnose, pa tek onda pristupiti izgradnji i uređenju propisnog reciklažnog dvorišta i pretovarne stanice za komunalni otpad.

( Siniša Luković )