Kako AZLP štiti građane: Birački spiskovi i matični brojevi na izvolte

Agencija za zaštitu ličnih podataka (AZLP) na zahtjev Opštinske izborne komisije (OIK) Rožaje dala je mišljenje prema kojem, pored ostalog, fotokopiranje biračkih spiskova bez zaštite matičnog broja ne predstavlja kršenje zakona.

Iz AZLP i Državne izborne komisije (DIK), kao ni dvije organizacije koje prate izbore - Centra za demokratsku tranziciju (CDT) i Centra za monitoring i istraživanje (CeMI), nisu odgovorili na pitanja “Vijesti”, a iz Ministarstva unutrašnjih poslova (MUP) rekli su da nisu nadležni za davanje mišljenja u vezi sa tim.

“Vijestima” su odgovorili iz Centra za građanske slobode (CEGAS) i kazali da se “kod kopiranja tih spiskova mora strogo voditi računa o anonimizaciji JMBG”.

OIK Rožaje obratila se Agenciji za mišljenje još u februaru. Tada su naveli da su od predstavnika podnosilaca izbornih lista kandidata za predsjednika dobili zahtjev za uvid i fotokopiranje izbornog materijala, a prije svega biračkih spiskova, vezano za izbore za izbor predsjednika Crne Gore, koji su održani 19. marta.

OIK je, kako navode, odobrila uvid i fotokopiranje biračkih spiskova, ali je prilikom fotokopiranja zaštitila matične brojeve građana. Kako bi bili sigurni da su postupili pravilno, obratili su se Agenciji.

Agencija je, međutim, u mišljenju koje su dostavili sredinom aprila, navela da “uvid i fotokopiranje izvoda iz biračkih spiskova… bez anonimizacije JMB nije u suprotnosti sa Zakonom o zaštiti podataka o ličnosti”.

Komentarišući takvo mišljenje, izvršna direktorica CEGAS-a Marija Popović Kalezić kazala je za “Vijesti” da “nije prvi put da se lični podaci građana nađu u beznađu različitih tumačenja zakonskih normi”.

“Bez adekvatne zaštite i logičkog slijeda i odgovora na pitanje - kako do odgovornih u slučaju zloupotrebe? Slučaj davanja biračkog spiska na uvid predstavnicima podnosilaca izbornih lista, jeste nešto što je Zakonom zagarantovano, kao i kopija istog, sa razlikom anonimizacije u cilju zaštite ličnih podataka. U najmanju ruku čudi odluka AZLP da bez zaštite ličnih podataka građana, opštinske izborne komisije daju na uvid kopije iz biračkog spiska”, kazala je ona.

Prema njenim riječima, jasno je da na osnovu Zakona o izboru odbornika i poslanika proces davanja na uvid u birački spisak daje mogućnost neposrednog uvida, kao i kopije, ali da se kod kopiranja mora povesti stroga pažnja kod rukovalaca zbirke ličnih podataka i obrađivača ličnih podataka.

“A sve u cilju zaštite ličnih podataka i sprečavanja zloupotrebe istih. Na osnovu člana 24 Zakona o zaštiti podatak o ličnosti jasno je da ‘rukovodilac zbirke ličnih podataka i obrađivač ličnih podataka obavezni su da obezbijede tehničke, kadrovske i organizacione mjere zaštite ličnih podataka, radi zaštite od gubitka, uništenja, nedopuštenog pristupa, promjene, objavljivanja, kao i od zloupotrebe’. Smatram da pravno nije sporno davanje na uvid biračkih spiskova predstavnicima podnosioca izbornih lista, ali se kod kopiranja ovih spiskova mora strogo voditi računa o anonimizaciji JMBG”, rekla je “Vijestima” Popović Kalezić.

Kako je dodala, u ovakvim slučajevima, pitanje je “koliki broj lica ima pristup kopiji biračkog spiska, sa svim ličnim podacima, pa i matičnim brojem građana, kao i na osnovu čega se štiti tajnost i nemogućnost zloupotrebe ovih podataka”.

“Zakon o zaštiti ličnih podataka jasno i nedvosmisleno zabranjuje distribuciju ili bilo koju drugu formu objavljivanja podataka o ličnosti u koju spada jedinstveni matični broj, koji su u opštinskim izbornim komisijama, kao i drugim ustanovama, zaposleni dužni da zaštite”, rekla je Popović Kalezić.

U mišljenju koje su dali IOK Rožaje, iz Agencije za zaštitu ličnih podataka, pored ostalog, naveli su da, prema članu 77 Zakona o izboru odbornika i poslanika predstavnici podnosilaca izbornih lista i kandidati za odbornike i poslanike imaju pravo uvida u izborni materijal, “a naročito u izvode iz biračkih spiskova, zapisnike biračkog odbora, zapisnike izbornih komisija i glasačke listiće”.

“Uvid se vrši u službenim prostorijama izborne komisije, kao i kod organa kod kojih se izborni materijal nalazi. Takođe, u skladu sa stavom 4 ovog člana na zahtjev podnosioca izborne liste organi kod kojih se nalazi izborni materijal dužni su da odobre njegovo fotokopiranje o trošku podnosioca zahtjeva. Zakonom o biračkom spisku propisani su podaci o biračima koji se upisuju u birački spisak (“U birački spisak upisuje se jedinstveni redni broj sloga pod kojim je izvršen upis u birački spisak, lično ime birača, JMB, datum i mjesto rođenja, državljanstvo, pol, mjesto prebivališta i adresa...)”, navodi se u mišljenju Agencije.

Dodaju da, shodno tome, “nesumnjivo je da su namjena ličnih podataka i način njihove obrade propisani posebnim zakonom kojim je određen i rukovalac zbirke ličnih podataka, da predstavnici podnosilaca izbornih lista imaju pravo uvida u izborni materijal...”

“A naročito u izvode iz biračkih spiskova, da su na zahtjev podnosilaca izborne liste organi kod kojih se nalazi izborni materijal dužni da odobre njegovo fotokopiranje, da se u birački spisak upisuje, između ostalog, i JMB birača, te da, u konačnom, nije potrebna anonimizacija - zatamnjivanje JMBG prilikom fotokopiranja izvoda iz biračkog spiska”, piše u mišljenju koje je potpisao predsjednik Savjeta Agencije Željko Rutović.

U odgovoru “VIjestima” iz resora unutrašnjih poslova, kojem su se, nezvanično, za mišljenje obratili i iz DIK-a, rekli su da nisu nadležni da daje mišljenje na mišljenja AZLP.

“U izbornom procesu, koji podrazumijeva i obuhvata veliki broj institucija i organa, koji je svaki, u okviru svojih nadležnosti odgovoran za sprovođenje izbornog procesa, nadležnost MUP-a, shodno Zakonu o biračkom spisku, jeste vođenje biračkog spiska”, navode u odgovoru iz resora Filipa Adžića.

( Damira Kalač )