Bez reforme nema širenja EU

Evropska unija mora radikalno promijeniti svoj proces donošenja odluka i finansiranja prije nego što do 2030. primi još država u 27-očlani blok, navodi se u dokumentu eksperata iz vlada Francuske i Njemačke.

Osam država trenutno ima zvanični status kandidata za ulazak u EU - Turska, Ukrajina, Moldavija, Albanija, Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Sjeverna Makedonije i Srbija, podsjeća Rojters i dodaje da su Gruzija i Kosovo potencijalne države kandidati.

“Iz geopolitičkih razloga, širenje EU je visoko na političkoj agendi, ali EU nije spreman da primi nove članice, niti u institucionalnom niti u smislu politika”, navodi se u izvještaju, koji je juče predstavljen ministrima bloka u Briselu.

U dokumentu, za koji se navodi da ne treba smatrati da odražava stavove Pariza i Berlina ali su ga predstavile te dvije zemlje, ističe se da EU treba da pređe na praksu donošenja svih odluka kvalifikovanom većinom, umjesto da ostane pri praksi da se odluke u određenim oblastima donose jednoglasnim dogovorom.

“Institucije i mehanizmi donošenja odluka nijesu dizajnirani za grupu od 37 država, a... teško je čak i za blok od 27 članica da efikasno upravlja krizama i donosi strateške odluke”, navodi se.

EU zahtijeva jednoglasne odluke u vezi sa spoljnom i bezbjednosnom politikom, porezima, finansijama EU, određenim oblastima pravosuđa i unutrašnjih poslova, kao i socijalnom osiguranju i zaštitom.

Uslov jednoglasnosti je na meti kritika pojedinih vlada a eksperti tvrde da ili značajno usporava ili čak blokira razvoj EU, jer sve odluke u tim oblastima moraju da budu svedene na najmanji zajednički sadržalac.

U potezu koji bi Francuska i Njemačka mogle smatrati kontroverznim, eksperti takođe predlažu da glas manjih članica EU ima veću težinu u Savjetu kako bi se izbalansirao gubitak nacionalnog veta, prenio je portal “Politiko”.

Međutim, za promjenu potrebni su amandmani EU povelja, što bi bio dug i težak proces koji sam po sebe zahtijeva jednoglasnost.

Akademik Olivije Kosta, direktor političkih studija na Koledžu Evrope i jedan od izvjestilaca dokumenta, kazao je za “Politiko” da je “istorija u posljednjih 30 godina pokazala da oni koji su bili skpetični prema mogućnosti velikih reformi EU nikad nijesu bili u pravu”.

U dokumentu se, takođe, poziva na jačanje uslova da vlade treba da poštuju vladavinu prava i EU vrijednosti da bi dobile novac EU, budući da blok godinama ima problema sa nacionalističkim i autoritarnim vladama u Poljskoj i Mađarskoj.

U dokumentu se poziva EU da promijeni svoje sporazume kako bi se omogućilo zajedničko zaduživanje EU i smanjio budžetski ciklus na pet godina, koliko traje mandat Evropske komisije i Parlamenta, sa sadašnjih sedam godina.

Navodi se da budžet EU, koji je sada oko jedan odsto godišnjeg bruto nacionalnog dohotka u EU, treba da bude povećan kako bi odgovorio na sve veći broj zadataka bloka, i da bi za to trebalo trajno opredijeliti nove izvore prihoda.

Ponovo aktuelna priča o "slojevitoj EU"

Konačno, u dokumentu se navodi da pojedinim državama u EU treba dozvoliti da ostvare bližu saradnju od drugih, formirajući četiri sloja evropskih integracija.

Najdublja integracija bi bila u unutrašnjem krugu slična eurozoni koja koristi jedinstvenu valutu i Šengenskoj zoni putovanja.

Drugi sloj bi bila sama EU, a još veći krug bi se sastojao od pridruženih članica koje bi učestvovali u jedinstvenom tržištu robe i usluga EU i pridržavali se zajedničkih principa EU.

Konačno, tu bi bila Evropska politička zajednica, forum koji je predložila Francuska i koji je pokrenut prošle godine, kao spoljašnji sloj za političku saradnju bez obaveze pridržavanja zakona EU.

( N.B. )