Opasan presedan može postati pravilo: Glasanje u Šavniku nije okončano, nije promijenjena vlast a istekao joj mandat

Skoro godinu nakon lokalnih izbora u 14 opština, glasanje u najsiromašnijoj - Šavniku, nije okončano i nije promijenjena vlast iako joj je istekao mandat.

Pred pravosudnim organima je procesuirano više desetina osoba zbog protivljenja članova biračkih odbora iz opozicione koalicije “Za budućnost Šavnika” da glasaju birači koju se se tek pred izbore doselili u opštinu - odnosno kako tvrde “izborni turisti”.

Nakon devet pokušaja glasanja na dva biračka mjesta, od toga se odustalo.

Šavnikom i dalje rukovodi predsjednik opštine iz Demokratske partije socijalista (DPS), a odluke donosi lokalni parlament u kome ta partija takođe ima većinu.

Time se probija zakonsko ograničenje da se lokalna vlast bira na četiri godine, a pošto ona, prema tumačenju Vlade funkcioniše, nema osnova za uvođenje prinudne uprave.

“Ovakva situacija može se ponoviti u bilo kojoj opštini gdje se održavaju lokalni izbori te je dovoljno da u bilo kojoj nadležnoj opštinskoj izbornoj komisiji ne postoji dovoljna većina za donošenje odluke “, rekao je Mugoša

S obzirom na zakonske barijere, sagovornici “Vijesti” ukazuju da bi ovaj problem trebalo rješavati kroz izmjenu izbornog zakonodavstva, a u prethodnom periodu u rješavanju problema jedino ažurno je ostalo državno tužilaštvo.

Državna tužiteljka i portparolka ODT u Pljevljima, Nataša Bajčeta je kazala da su pred Osnovnim državnim tužilaštvom u Pljevljima završeni izviđaji u svim predmetima povodom održavanja lokalnih izbora u Šavniku.

Uslovne kazne za napad na službeno lice

Predsjednik Osnovnog suda u Žabljaku Mihailo Anđelić kazao je za “Vijesti” da je jedna presuda pravosnažna, kojom su dva izvršioca oglašena krivim zbog krivičnog djela povreda prava glasanja. Oni su osuđeni na novčane kazne od po 600 eura.

Tom sudu je osnovni državni tužilac iz Pljevalja podnio 24 optužna predloga protiv 33 osobe zbog krivičnih djela protiv izbornih prava, a u vezi sa lokalnim izborimae u Opštini Šavnik koji su počeli 23. oktobra 2022. godine.

Anđelić je kazao da je u drugom predmetu, prvostepeni postupak završen i da su tri okrivljena uslovno kažnjena. Odnosno da su, kako je rekao, oglašena krivim kao saizvršioci, jer su izvršili krivično djelo napad na službeno lice u vršenju službene dužnosti. Oni su osuđeni na kazne zatvora u trajanju od po tri mjeseca i istovremeno je određeno da se ove kazne neće izvršiti ako osuđeni u roku od dvije godine ne učine novo krivično djelo.

“Postupak je trenutno po žalbi pred Višim sudom u Bijelom Polju”, rekao je Anđelić.

On je istakao da je preko 70 odsto zakazanih predmeta u završnoj fazi postupka. Navodi da postoje određene opstrukcije odbrane okrivljenih gdje u završnoj fazi postupka traže izuzeće kompletnog sastava ODT-a Pljevlja i sudećeg sudije, te problemi u vezi sa nepoznatim adresama pojedinih oštećenih koje treba neposredno saslušati u postupku.

“I konačno, problem zbog nedostavljenja dijela izbornog materijala od Opštinske izborne komisije Šavnik, a koji se odnosi na dokaze koji upućuju na uništenje ili oštećenje glasačkih listića”, kazao je Anđelić.

Predsjednik Državne izborne komisije (DIK) Nikola Mugoša je kazao “Vijestima” da su se nakon kratke ljetnje pauze kada DIK u avgustu po prvi put nije dobio prigovor kojim se traži ponavljanje izbora u Šavniku, stvari vratio u pređašnje stanje i da sada ponovo sedmično dobijaju prigovor kojim se traži ponavljanje izbora na dva biračka mjesta.

“DIK taj prigovor usvoji, donese rješenje kojim se nalaže ponavljanje izbora nakon čega na sjednici OIK nema potrebne većine za donošenje odluke. Na taj način OIK u kontinuitetu ne postupa po odluci DIK-a, dok saglasno važećem zakonu DIK nema mogućnost da preuzme njenu nadležnost jer se radi o lokalnim izborima. Ono što je posebno zabrinjavajuće je što će idućeg mjeseca biti godina od kada traje ova situacija”, rekao je Mugoša.

Pravna praznina kao alarm za izbornu reformu

On je rekao da, iako nije nadležnost DIK-a da sprovodi lokalne izbore u Šavniku, kao predsjednik krovne izborne institucije smatra neophodnim da skrene pažnju javnosti da su na ovaj način ugrožena biračka prava biračima u Šavniku, kao i uostalom pravo na lokalnu samoupravu budući da mandat odbornicima traje četiri godine.

“Pravna praznina kojom je OIK Šavnik omogućeno ovakvo postupanje još jedan je od alarma koliko nam je neophodna izborna reforma. Ono sto slučaj Šavnika čini posebno opasnim je što se radi o presedanu koji nažalost može postati pravilo. Naime, ovakva situacija može se ponoviti u bilo kojoj opštini gdje se održavaju lokalni izbori te je dovoljno da u bilo kojoj nadležnoj opštinskoj izbornoj komisiji ne postoji dovoljna većina za donošenje odluke o ponavljanju izbora ili za donošenje bilo koje odluke o sprovođenju izbornog procesa. Čini se i da ova situacija govori u prilog profesionalizaciji izborne administracije”, istakao je Mugoša.

On je naglasio da se DIK u odnosu na ovo pitanje obraćao i instituciji Ombudsmana interesujući se da li je ova institucija pokretala postupak u vezi sa nemogućnošću ostvarivanja biračkog prava građana Šavnika. Tada im je odgovoreno da Zaštitinik nije pokrenuo postupak u odnosu na ovo pitanje, “iz razloga što nije bio u saznanju ko je bio spriječen u ostvarivanju biračkog prava, kao i iz razloga što bilo ko od ograna nije podnio pritužbu koja se odnosi na predmetnu stvar”.

Iz institucije Ombdusmana su na pitanje da li su pokrenuli postupak u vezi sa nemogućnošću ostvarivanja biračkog prava građana Šavnika, odgovorili da nisu imali pritužbi ovim povodom, te da se stav Zaštitnika Siniše Bjekovića nije mijenjao u odnosu na ranije date izjave.

Bjeković je ranije izjavio da svima koji su biračko pravo stekli u skladu sa zakonom treba omogućiti da na ponovljenom glasanju u Šavniku slobodno izraze političku volju.

Vršilac dužnosti (v. d.) predsjednika Demokratske partije socijalista (DPS) Danijel Živković, prethodne sedmice je, odgovarajući na pitanje kako misli da se mogu okončati izbori u Šavniku, rekao da se taj slučaj ne može razriješiti ako ne bude odgovora institucija.

“Mislite li da neko ko prekršajno odgovara (zbog lomljenja biračkih kutija) sjutra neće ponoviti isto djelo? Postoji jasno propisano u Krivičnom zakoniku koje je to djelo. Da su institucije, konkretno tužilaštvo, odreagovale adekvatno poslije prvog slučaja narušavanja izbornog procesa u Šavniku, garantujem vam da nikome ne bi palo na pamet da počini bilo koje krivično djelo. Platite kaznu od 500 ili 700 eura, ili vam neko drugi plati, i mislite da neko opet neće doći u poziciju da prekine izbore? E to je nerad institucija. Može da dođe kakva god vlada, ali izbori u Šavniku se neće završiti ako institucije ne budu radile svoj posao”, poručio je šef DPS-a.

Izbori u Šavniku počeli su 23. oktobra, kad i u 13 opština, ali nijesu okončani, jer članovi biračkih odbora iz koalicije “Za budućnost Šavnika” dijelu novoupisanih birača, za koje tvrde da su prepisani da bi podržali vladajući DPS, nijesu dozvoljavali da glasaju.

Na dva birališta, u zgradi Skupštine opštine i selu Kruševice, gdje pravo glasa ima 541 birač, glasalo se u devet navrata, posljednji put 18. decembra, nakon čega tamošnja Opštinska izborna komisija ne može da se dogovori o tome da ih ponovi.

Državna izborna komisija (DIK) je sedmicama nalagala OIK-u da donese odluku o ponavljanju izbora, ali u lokalnom organu za to nema većine, pošto su članovi iz reda opozicije uzdržani. Zasad nema naznaka da će izbori na dva birališta u Šavniku biti ponovljeni.

Prema dosadašnjim rezultatima izbora, opozicione koalicije imaju 121 glas više u odnosu na vladajući savez DPS-a i Socijaldemokrata (SD).

MJU: Možemo samo da pratimo konstituisanje lokalne vlasti

Iz kabineta ministra javne uprave Maraša Dukaja “Vijestima” su saopštili da MJU ukazuje da je okvir nadležnosti ovog Ministarstva jasno utvrđen Zakonom o lokalnoj samoupravi, shodno kojem oni prate prate primjenu Zakona o lokalnoj samoupravi u smislu konstituisanja organa lokalne samouprave, tek nakon objavljivanja konačnih rezultata izbora.

“Sve do proglašenja konačnih rezultata izbora u opštini Šavnik, Ministarstvo prati primjenu Zakona o lokalnoj samoupravi u cilju obezbjeđenja redovnog funkcionisanja opštine, odnosno redovnog održavanja sjednica skupština opština. Svako drugo postupanje od strane Ministarstva javne uprave u kontekstu izbornog procesa smatralo bi se prekoračenjem nadležnosti utvrđene Ustavom i zakonom”, saopšteno je iz MJU.

( Željka Vučinić )