Platon sve vrijeme gleda i zna budućnost

Premijera predstave “Država, zamislite” u produkciji Dramskog studija Prazan prostor, biće izvedena u subotu, 23. septembra u njihovom prostoru u Podgorici u 20 časova, a repriza je zakazana za nedjelju u isto vrijeme i na istom mjestu.

“Predstava je rađena u formi performans-predavanja, a tekstualno polazište nalazi u čuvenom Platonovom dijalogu Država (ili O pravičnosti). U okvirima neuobičajene forme za prilike na našoj pozorišnoj sceni, ova predstava preispituje neke od osnovnih političkih i društvenih pojmova koje Platon izdvaja, razvijajući ih u današnjem lokalnom i globalnom kontekstu”, navodi se u saopštenju.

Formu performans-predavanja Prazan prostor već niz godina istražuje u odnosu na različite ciljne grupe. Autorski tim predstave “Država, zamislite” čine: režiser Ilija Gajević, dramaturškinja Milana Matejić, kostimografkinja Lina Leković, izvršna producentkinja Marija Backović, dizajnerka plakata Ivana Vujošević. U predstavi igraju Bogdana Kostić i Slaviša Grubiša.

Priče neophodne za uspostavljanje jedinstva i solidarnosti

Reditelj Gajević je izjavio da je osnovni motiv za postavljanje ovog teksta njegova literarna vrijednost, te snaga u pričanju priča koje su jednom društvu neophodne za uspostavljanje jedinstva i solidarnosti.

“Iako Platon piše u dijaloškoj formi, njegov dijalog ima malo veze sa dramskim dijalogom koji danas podrazumijevamo u pozorištu. Upravo sam zbog toga mislio da je potrebno da se poslužim drugim žanrom, koji se nalazi u graničnom području dramskog, a koji je istovremeno jako blizak mom senzibilitetu. Želio sam jednu čistu scensku situaciju i čist odnos prema publici koji može da otvori prostor da pričanje priča postane centralni događaj ove predstave. Mislim da su priče važan mehanizam koji omogućava da vidimo da su stvari i odnosi oko nas umjetni, te da su podložni promjenama. Istovremeno, priče mogu da probude fascinaciju i motivaciju za stvaranje promjene koju želimo što ih čini vrlo moćnim političkim sredstvom”, kazao je on.

Dramaturškinja Matejić kazala je da je ovo prvi put da se susreće sa tako obimnim, proznim antičkim tekstom u pozorištu.

“Raditi Platona i to Državu na kojoj se temelji čitava današnja civilizacija, poprilično je veliki zalogaj za nekog ko je na samom početku svog profesionalnog razvoja. Međutim, upravo je taj temelj mene radovao i privlačio, da ne kažem i uzbuđivao. Fascinantno je koliko se malo stvari i na koji način promijenilo u odnosu na prije 2.500 godina, kada ovo djelo nastaje. Ta univerzalnost, taj osećaj kao da Platon sve vrijeme gleda i zna budućnost, ostavlja definitivno na mene najveći utisak. Nevjerovatno mi je bilo i to što njegov jezik nije toliko arhaičan koliko bismo očekivali od jednog antičkog kapitalnog djela. I to je bila takođe olakšavajuća okolnost”, rekla je ona.

Možda mladi stvore državu u kojoj bi voljeli da žive

Dramski studio Prazan prostor prepoznat je i po pedagoškom i obrazovnom radu sa mladim ljudima, pa je jedno od prvih pitanja koje postavljaju sebi na početku svakog novog procesa to kako će tema da komunicira sa mladima. Glumac i član Praznog prostora Slaviša Grubiša svjestan je da je mladima tema države neatraktivna, odnosno atraktivna samo na nivou nacionalističkih narativa koji su u našem društvu dominantni.

“Mi se svakako tim narativima nismo služili niti se mnogo njima bavili. Jedan od naših zadataka je da mlade u publici navedemo da o samoj državi, kao nekoj vrsti zajednice pojedinaca, počnu da razmišljaju iz nekog drugog ugla, te da razmisle kakva je to država u kojoj bi voljeli da žive. Možda je onda i stvore”, objasnio je on.

Kostić smatra da su se teme koje su pronašli u Platonovoj “Državi” u procesu prirodno razvijale i proizilazile jedna iz druge, baš onako kako je to i u antičkom dijalogu slučaj.

“Obrađivali smo ih kroz lični materijal koji smo predstavljali na različite načine, kako u misaonom, tako i u pozorišnom smislu. U odnosu na to, glumački proces je tekao isto tako prirodno zato što je u pitanju intimni materijal koji se spontano nametnuo kroz sadržaj na koji sam se fokusirala. Ovo nije bio uobičajen glumački zadatak, ali je isto tako izazovan i uzbudljiv, zato što podrazumijeva drugačiji pristup, ali ne izopštava dramske elemente. Koristili smo minimalistička sredstva koja na svojevrstan način olakšavaju čitavu stvar, ali isto tako prebacuju fokus na čovjeka i njegovu dušu”, rekla je ona.

Ovom produkcijom Dramski studio Prazan prostor nastavlja da osnažuje nezavisnu pozorišnu produkciju u Crnoj Gori i otvaraju prostore autorskim timovima koji teže istraživačkim i eksperimentalnim procesima.

Iščašeni element u kostimu

Lina Leković je kostime gradila u odnosu na formu performans-predavanja.

"Kostim doprinosi tome da izvođači čim stupe na scenu odaju određeni autoritet, ali da nam istovremeno budu bliski i pristupačni. U startu sam željela neki iščašeni element u kostimu, koji će uputiti na to da izvođači koje gledamo nisu pravi profesori, da su na neki način izmješteni, te da će povremeno pokušati i da nas zavedu. Takođe, kao inspiracija su mi poslužili i određeni antički elementi, u odnosu na Platonovo doba", ispričala je.

( Jelena Kontić )