EU da preispita strategiju za Balkan

Najnoviji sukob na sjeveru Kosova i upozorenje Vašingtona prošle nedjelje o nagomilavanju trupa Srbije “bez presedana” blizu kosovske granice izazvali su strahove od nestabilnosti u regionu.

Iako je vojni vrh Srbije u ponedjeljak saopštio da je smanjen broj vojnika na granici, u zapadnim prijestonicama i dalje postoji zabrinutost.

“Duboko sam zabrinuta povodom nedavnog napada u Banjskoj i potencijalnog prelivanja njegovih posljedica”, izjavila je Viola fon Kramon, njemačka poslanica Evropskog parlamenta (EP).

Fon Kramon, koja je izvjestiteljka EP za Kosovo, izjavila je za “Gardijan” da “svjedočimo pogoršanju i na kraju zastoju dijaloga između Srbije i Kosova”.

Moramo da damo prioritet vladavini prava i demokratiji i da se više angažujemo sa progresivnim glasovima iz cijelog regiona

Doskorašnji potpredsjednik Srpske liste Milan Radoičić nedavno je priznao da je učestvovao u sukobu 24. septembra, u kojem je ubijen albanski policajac i troje Srba.

“Moramo da znamo u kojoj mjeri i uz čiju pomoć je on (Radoičić) sproveo napad, s obzirom na količinu municije i oklopno vozilo”, rekla je Fon Kramon.

Ona je istakla da je potrebno preispitati pristup Brisela.

“EU sada mora da preispita svoju ukupnu strategiju prema pregovorima Srbije i Kosova i regionu zapadnog Balkana uopšte”, rekla je Fon Kramon.

“Sadašnji pristup, koji se fokusira na ekonomsku i političku stabilnost, doveo je do napada u Banjskoj. Umjesto toga, moramo da damo prioritet osnovnim principima - vladavini prava i demokratiji, i da se više angažujemo sa progresivnim glasovima iz cijelog regiona”, kazala je izvjestiteljka za Kosovo.

“Konačno, potrebno je odmah pojačati i KFOR i EUFOR jer ništa ne odvraća bolje od prisustva snažnih NATO trupa na terenu”, dodala je.

Najnovija eskalacija nasilja na Kosovu jasno je stavila do znanja da je pristup EU prema Srbiji propao i da je potrebna promjena strategije, ocijenili su juče Kirsten Šenefeld i Rene Šle iz Fondacije “Fridrih Ebert” (FES) uz zaključak da je Njemačka predodređena da preuzme odlučujuće vođstvo u procesu traganja za novim pristupima.

“Mislim da obje strane imaju ogromnu odgovornost da osiguraju da se što prije vratimo dijalogu”, rekao je slovački član EP Vladimir Bilčik uoči jučerašnje rasprave o Srbiji i Kosovu u parlamentu EU.

Bilčik, izvjestilac EP za Srbiju, rekao je da “moramo pažljivo sagledati situaciju i u Beogradu i u Prištini”.

“Nažalost, dolaskom Aljbina Kurtija (premijer Kosova) na vlast, pregovori su zastali i ne idu u pravcu pronalaska rješenja, i ovo govorim kao neko ko je vrlo otvoren u kritici na račun Srbije”, dodao je Bilčik.

On je ocijenio da je napad u Banjskoj “apsolutno odvratan i neprihvatljiv - i ovo je zaista izuzetno opasna situacija koja ukazuje da bi stvari zaista mogle da izmaknu kontroli. I važno je da dođe do deeskalacije, da se sprovede puna istraga”.

“U pitanju je velika šargarepa - a ta šargarepa je članstvo u EU”, rekao je Bilčik. “I ako dijalog ne krene dalje, imaćemo više sukoba, više nacionalizma, više povlačenja iz svijeta.”

Vlasti u Prištini su optužile Beograd da je obezbijedio finansijsku i praktičnu podršku operaciji u Banjskoj, što vlasti Srbije negiraju. Kosovo i zapadne države su takođe optužili Srbiju za vojno nagomilavanje u takozvanoj Kopnenoj zoni bezbjednosti, pojasu širine pet kilometara unutar Srbije duž granice sa Kosovom.

Radoičić negirao sva krivična djela

Milan Radoičić (45) je juče saslušan u Višem javnom tužilaštvu (VJT) u Beogradu zbog sumnje da je sa, za sada, više nepoznatih lica, izvršio krivična djela udruživanje radi vršenja krivičnih djela, nedozvoljena proizvodnja, držanje, nošenje i promet vatrenog oružja i eksplozivnih materija i teška djela protiv opšte sigurnosti, prenio je portal N1.

Osumnjičeni je na saslušanju negirao izvršenje krivičnih djela koja mu se stavljaju na teret, saopštilo je VJT. Nakon saslušanja, tužilaštvo je predložilo sudiji za prethodni postupak Višeg suda u Beogradu da osumnjičenom odredi pritvor zbog opasnosti od bjekstva.

Prema naredbi o sprovođenju istrage, Milan R. se tereti da je od januara 2023. godine do 24. septembra oružje, municiju i eksplozivna sredstva velike razorne moći nabavljao iz Tuzle, Federacija BiH, koje mu je isporučivano na teritoriji Beograda, a koje je potom prenosio i skladištio na neutvrđenim lokcijama na teritoriji Kosova, gdje ih je skrivao u napuštenim objektima i šumama, pa je kao kolovođa grupe sa više NN lica, zajedničkim djelovanjem i opšte opasnom radnjom 24. septembra izazvao opasnost za život ljudi u mjestu Banjska, navedeno je u saopštenju VJT.

Radoičiću se na teret stavljaju krivična djela u vezi sa oružjem i teškim djelom protiv opšte sigurnosti, odnosno napadom eksplozivom od čijih posljedica je poginuo kosovski policajac

Radoičićev advokat Goran Petronijević izjavio je da je njegov klijent na saslušanju u tužilaštvu “apsolutno potvrdio činjenično stanje” u vezi sa sukobom u Banjskoj, ali da je “negirao da je počinio krivična djela”.

Ministarstvo unutrašnjih poslova Srbije saopštilo je ranije juče da je privelo Radoičića, te da je Uprava kriminalističke policije juče pretresla njegov stan i druge prostorije, nakon čega mu je određeno policijsko zadržavanje do 48 časova.

Petronijević je novinarima rekao da su pripadnici policije sproveli Radoičića u tužilaštvo nakon pretresa njegovog stana u Beogradu, da je predloženo određivanje pritvora i da se sada očekuje da Radoičića sasluša sudija za prethodni postupak, prenijela je Beta. On je kazao da u Radoičićevom u stanu “nije nađeno što bi bilo od značaja” i da je tokom pretresa oduzeto oružje za koje Radoičić ima dozvolu.

Advokat je rekao da se Radoičiću na teret stavljaju krivična djela “u vezi sa oružjem i teškim djelom protiv opšte sigurnosti, odnosno eksplozijom koja se dogodila”, prenijela je Beta.

Petronijević je kazao da su naoružani i uniformisani Srbi, za koje je Radoičić ranije priznao da ih je predvodio, “stavili eksplozinu napravu” na kamione kojima su napravili barikadu na putu u Banjskoj da bi zaustavili neku mašinu, ako pokuša da skloni barikadu.

Od posljedica napadom eksplozivom 24. septembra, poginuo je policijski narednik Afrim Bunjaku, a drugi policajac je ranjen.

Na pitanje da li je Radoičić oružje za naoružavanje te grupe kosovskih Srba dobijao u Beogradu, gdje je ono stizalo iz Tuzle, Petronijević je odgovorio da “ono što je tužilaštvo reklo, to je dio njegove (Radoičićeve) izjave”.

Radoičić se prije nekoliko dana odazvao pozivu državnih organa Srbije. On je preuzeo na sebe cjelokupnu odgovornost za dešavanja u selu Banjska i priznao da je učestvovao i stajao iza logistike sukoba. Dodao je da je razlog njegovog vraćanja na Kosovo bio da “ohrabri narod u otporu režimu Aljbina Kurtija”.

On je u izjavi istakao da u tome nije imao nikakvu pomoć vlasti iz Beograda, niti ih je o svojim namjerama obavijestio jer su se već ranije razišli u određenim stavovima.

Radoičić je bio potpredsjednik Srpske liste na Kosovu, stranke koja je blisko povezana sa Srpskom naprednom strankom predsjednika Srbije Aleksandra Vučića. Poznato je da posjeduje veliku imovinu i u Srbiji i na Kosovu, a istraživački mediji ga povezuju sa sumnjivim poslovima.

Nakon sukoba, Vučić je govorio o Radoičiću kao o pravom patrioti koji želi da odbrani Kosovo od terora kosovskih vlasti.

Evropska unija i američki zvaničnici su zatražili od Srbije da svi učesnici napada budu privedeni pravdi. Radoičić je pod sankcijama SAD zbog navodnih finansijskih kriminalnih aktivnosti.

( A. Šofranac )