Migracija najveći kamen razdora

Lideri Evropske unije sukobili su se ponovo sa Mađarskom nakon što je njen premijer Viktor Orban rekao na samitu u Granadi da neće podržati predložene zakone u vezi sa migracijom.

I Poljska se pridružila protestu, optuživši Berlin i Brisel da nameću “diktat” državama članicama u vezi sa predloženim zakonima koji bi se primjenjivali u slučaju iznenadne izbjegličke krize poput one 2015. kada je više od milion ljudi stiglo u EU.

Orban je provokativnim rječnikom opisao dogovor kao napad na njegovu zemlju jer su ga lideri EU usvojili bez njegove ili poljske podrške. On je rekao da je za zakone, o kojima će se tek glasati, potrebna jednoglasna podrška, ali je Evropski savjet javno ustvrdio da je potrebna samo većinska podrška.

“Ako ste zakonski silovani, primorani da prihvatite nešto što vam se ne sviđa, kako možete da želite da imate kompromis i dogovor? To je nemoguće”, rekao je Orban.

Lideri 27 članica EU usvojili su završnu deklaraciju, ali je izostavljen planirani dio o migraciji, prenio je “Gardijan”. Predsjednik Evropskog savjeta Šarl Mišel je izdao odvojeno saopštenje u svoje ime koje se odnosi na migraciju.

Poljski premijer Mateuš Moravjecki, koji je suočen sa izborima ovog mjeseca, rekao je nakon samita da je predstavio svoj plan o migraciji i naglasio svoju ulogu u sprečavanju dogovora o deklaraciji.

Na samitu je trebalo da se traže načini za smanjenje broja izbjeglica i migranata koji stižu u Evropu izvan regularnih prelaza, zbog čega su posebno zabrinute Italija, Španija i Njemačka. Migracija je politički osjetljiva tema i antiimigrantska retorika i politike su u usponu u nekim članicama EU uoči izbora za Evropski parlament sljedećeg juna.

U srijedu su 22 države EU postigle sporazum o tome kako da se izbore sa neregularnom imigracijom u vrijeme izuzetno velikog broja dolazaka i napravile korak ka izmjeni pravila o azilu i migracijama u bloku.

Sada se o sporazumu mora dalje pregovarati sa Evropskim parlamentom. Iako ga Poljska i Mađarska ne mogu formalno blokirati, njihovo uporno protivljenje nameće pitanja o tome koliko se efikasno može primijeniti bilo koji konačni dogovor.

Proširenje je geostrateško ulaganje u mir

Na samitu se raspravljalo i o dugoročnoj strategiji bloka i o proširenju. Veliki broj lidera je naglasio da EU tek treba da uradi domaći zadatak o unutrašnjim reformama prije nego što primi još članica. Neki lideri su pozvali blok da brže napreduje u pogledu proširenja.

Predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen je rekla da je poces kroz koji zemlje mogu pristupiti EU zasnovan na zaslugama. Ona je dodala da u procesu pridruživanja “nema prečica” i da Evropa mora da nastavi borbu protiv krijumčara ljudi.

Veliki broj lidera je naglasio da EU tek treba da uradi domaći zadatak o unutrašnjim reformama prije nego što primi još članica

U deklaraciji usvojenoj na neformalnom samitu Evropskog savjeta se navodi:

“Proširenje je geostrateško ulaganje u mir, bezbjednost, stabilnost i prosperitet. To je pokretač za poboljšanje ekonomskih i socijalnih uslova evropskih građana, smanjenje dispariteta među zemljama i mora da pospješuje vrijednosti na kojima je Unija zasnovana. Gledajući unaprijed u izglede za dalje proširenje Unije, i EU i buduće države članice moraju biti spremne. Članice koje teže učlanjenju treba da pojačaju svoje reformske napore, posebno u oblasti vladavine prava, u skladu sa prirodom procesa pristupanja zasnovanom na zaslugama i uz pomoć EU. Paralelno, Unija treba da postavi neophodne unutrašnje temelje i reforme. Postavićemo naše dugoročne ambicije i načine da ih ostvarimo. Pozabavićemo se ključnim pitanjima u vezi sa našim prioritetima i politikama, kao i našu sposobnost da djelujemo. Ovo će učiniti EU jačom i ojačaće evropski suverenitet”.

Francuski predsjednik Emanuel Makron izjavio je juče u Granadi da želi brže proširenje EU, ali da zasada zemlje članice nisu donijele nikakvu odluku, prenio je AFP.

“Uvjereni smo da moramo da idemo mnogo brže” po tom pitanju, rekao je Makron poslije samita, dodajući da se zalaže za određivanje “ambicioznog i preciznog cilja”.

Međutim, zasada je to “prerano i nikakva odluka nije donijeta”, dodao je predsjednik Francuske.

“Postoji sve veći konsenzus da smo suočeni sa stvarnom transformacijom... naše geopolitičke vizije Evrope”, rekao je Makron.

Prema njegovim riječima, EU treba da bude inovativna.

“Nekoliko nas (u EU) je predložilo metod i novu ambiciju za proširenje”, dodao je Makron.

Lideri će održati formalni samit 26-27. oktobra u Briselu.

Riješeni da pojačaju ekonomsku sigurnost

Lideri EU su juče odlučili da ojačaju konkurentnost bloka, budu na čelu novih zelenih i digitalnih tehnologija i smanje oslanjanje na treće zemlje, posebno Kinu.

Oni su u deklaraciji na kraju samita kazali da su pandemija kovida i ruska invazija na Ukrajinu testirali otpornost bloka i da je EU potrebno da poveća svoju konkurentnost.

Lideri su se saglasili da 27-člana EU treba da ojača jedinstveno tržište, smanji spoljnu zavisnost u digitalnim i zelenim tehnologijama, sirovinama i ključnim ljekovima i da poveća ulaganja u istraživanje i vještine.

“Ojačaćemo našu industrijsku, tehnološku i komercijalnu poziciju, stavljajući poseban fokus na oblasti visoke dodate vrijednosti u kojima već imamo konkurentsku prednost ili je možemo steći”, navodi se u deklaraciji.

Deklaracija iz Granade bi u narednim mjesecima trebalo da usmjerava diskusije o predlozima Evropske komisije koji bi mogli da dovedu do strože kontrole izvoza i odliva tehnologija, posebno onih koje bi mogle da budu stavljene u vojnu upotrebu, piše Rojters.

Izvršno tijelo EU planira da sarađuje sa 27 članica EU kako bi do kraja godine procijenilo da li postoje rizici po ekonomsku bezbjednost bloka u vezi sa naprednim poluprovodnicima, vještačkom inteligencijom, kvantnom tehnologijom i biotehnologijom.

To je dio Evropske strategije ekonomske bezbjednosti koju je Komisija predstavila u junu i koja poziva na jačanje unutrašnjeg tržišta EU, podsticanje istraživanja, sklapanje saveza sa pouzdanim partnerima i korišćenje postojećih alata za trgovinsku odbranu i razmatranje novih.

Jedna upotreba tih alata je istraga da se procijeni da li električna vozila iz Kine nepravedno imaju koristi od tamošnjih subvencija. Izvor iz EU je rekao da će vjerovatno biti praćene i drugim istragama o kineskom izvozu, kao što su turbine na vjetar.

Rojters navodi da će se dio debate usredsrediti na stepen do kojeg su zemlje spremne da usklade svoje politike o nacionalnoj bezbjednosti i prenesu određena ovlašćenja na Brisel.

Drugi aspekt će biti u kojoj mjeri evropska tržišta treba da ostanu otvorena za strane kompanije. Švedska i Holandija, na primjer, žele više otvorenih tržišta, dok je Francuska više usredsređena na zaštitu domaćih proizvođača.

( A. Šofranac )