Pometnja na Kosovu zbog Makronove izjave

Francuski predsjednik Emanuel Makron poručio je juče da se očekuje “duh odgovornosti” od predsjednika Srbije Aleksandra Vučića i prištinskih vlasti u cilju smanjenja tenzija koje su posljednjih nedjelja dostigle vrhunac, i zaprijetio Kosovu obustavom liberalizacije viza.

Makronova pres služba je saopštila za albanski ABC njuz da će se o odluci Francuske o suspenziji liberalizacije viznog režima za Kosovo razgovarati sa drugim evropskim partnerima i da je posljedica “blokade Kosova”.

Makron na konferenciji za novinare u Tirani sa albanskim premijerom Edijem Ramom nije iznio više detalja o tome, ali je rekao da je pitanje viza trenutno suspendovano i da je do toga došlo jer se radi “o poštovanju date riječi koja nije održana”.

Ta izjava je na Kosovu je protumačena kao “odluka” o obustavi vizne liberalizacije, koja bi trebalo da stupi na snagu 1. januara 2024. godine.

Prištinski portal koha.net piše da je u pitanju Makronov pritisak, a ne prijetnja i da on nije nedvosmisleno rekao da želi suspendovanje vizne liberalizacije.

“Međutim, niko neće reći da tu opciju nema u vidu, pošto liberalizacija očigledno ima veliki uticaj na Kosovo i zašto ne bi bila iskorištena za pritisak”, navodi Koha.

Francuski lider je rekao da prati porast napetosti između Kosova i Srbije i zatražio da obje strane poduzmu korake za deeskalaciju situacije.

“Odgovornost Vučića je da najoštrije osudi napade od 24. septembra i doprinese ponovnom uspostavljanju mira na granici. Ono što očekujemo od vlasti Kosova i Srbije je jednostavno: ponovno organizovanje izbora u opštinama (na sjeveru Kosova) u kojima su održani u neodgovarajućim uslovima. Učešće Srba na ovim izborima i institucijama, priznanje Zajednice srpskih opština od strane kosovskih vlasti. Očekujem da Vučić pokaže odgovornost, a isto očekujem i od predsjednice i premijera Kosova”, rekao je Makron.

Ministarstvo spoljnih poslova i dijaspore Kosova saopštilo je juče da Kosovo za sada nema nikakav zvanični zahtjev za suspenziju vizne liberalizacije i istaklo da odluku o tome donosi Evropska komisija, a ne neka zemlja posebno.

“Povodom današnje izjave predsjednika Francuske Emanuela Makrona, što je čak izgleda pogrešno protumačeno, obavještavamo vas da institucije Republike Kosovo još nisu primile nijednu drugu zvaničnu odluku po pitanju vizne liberalizacije”, navelo je Ministarstvo.

Dodalo je da se odluke o viznom režimu donose na nivou EU, a ne država članica i da “nemaju informaciju da je zatražen ili pokrenut postupak za odlaganje liberalizacije viza za Kosovo”.

Makronova izjava je više prijetnja premijeru Aljbinu Kurtiju nego što postoji realna mogućnost da do toga dođe, ocijenile su nekadašnje kosovske diplomate.

Bivša ministarka spoljnih poslova Kosova Meljisa Haradinaj-Stubla je na platformi X ocijenila da je izjava predsjednika Francuske “alarmantna”.

“Francuski pokušaj brzog rješavanja problema apsurdnim uslovljavanjem Kosova već istrošenom sagom o liberalizaciji viznog režima, da se vrati na neuspjeli dijalog uz posredovanje EU, a da Srbiju ne smatra odgovornom za zločin agresije 24. septembra, nespojiv je sa spoljnom politikom i procedurama EU”, napisala je Haradinaj-Stubla.

Bivši ambasador Kosova u Briselu i visoki zvaničnik Demokratske partije Kosova (DPK) Bernard Nikaj ocijenio je da bi suspenzija vizne liberalizacije bila pogrešna.

“To bi bilo kontraproduktivno, a i nije izvodljivo u trenutnom sistemu odlučivanja u EU”, naveo je Nikaj.

EP: EU da spremi sankcije

Poslanici Evropskog parlamenta pozvali su vlasti Srbije da u punoj mjeri sarađuju u istrazi o napadu u Banjskoj 24. septembra, a EU i njene članice da na osnovu nalaza istrage pripreme ciljane sankcije protiv organizatora, finansijera i izvršilaca napada na sjeveru Kosova, prenijela je Beta.

U nacrtu rezolucije o nedavnim dešavanjima u dijalogu Srbije i Kosova, uključujući situaciju u sjevernim opštinama na Kosovu, EU i njene članice se pozivaju i da intenziviraju rad sa institucijama Kosova, Euleksom i Kforom da rasvijetle sve detalje napada u Banjskoj i identifikuju i privedu pravdi sve odgovorne.

Tekst je juče objavio parlament EU, a o rezoluciji treba da se glasa 19. oktobra.

Traže ostavku Varheljija

Grupa evroposlanika iz grupa Zeleni, Socijalisti i demokrate, Ljevica i Obnovimo u otvorenom pismu predsjednici Evropske komisije Ursuli fon der Lajen traži ostavku evropskog komesara za susjedstvo i proširenje Olivera Varheljija.

U pismu se, kako je prenijela Beta, poziva da Varhelji “podnese ostavku” ili “bude razriješen” zbog prekoračenja mandata nakon što je najavio obustavu pomoći Palestincima bez konsultacija sa vladama EU.

Navodi se da Varhelji nije ima ovlašćenje da o tome jednostrano odlučuje, niti da to zvanično objavi na svojim nalozima na društvenim mrežama, a da odluka o tome nije donijeta u odgovarajućem procesu.

Podsjeća se da to nije prvi put da Varhelji “pređe granicu” i ide protiv inter-institucionalnih pravila i dodaje da su mnogi još u februaru tražili njegovu ostavku nakon što je na plenarnoj sjednici EP za evroposlanike rekao da su “idioti”.

Nacrt pisma šefici Komisije potpisalo je 12 evroposlanika.

Eskobar i Lajčak u subotu u Beogradu i Prištini

Specijalni izaslanik Evropske unije za dijalog Beograda i Prištine Miroslav Lajčak i američki izaslanik za zapadni Balkan Gabrijel Eskobar doputovaće 21. oktobra u Beograd i Prištinu, potvrdio je portparol EU Peter Stano.

On je dodao da će svrha posjeta takozvane “Velike petroke” Prištini i Beogradu biti postizanje konkretnog napretka u primjeni Sporazuma o putu normalizacije i deeskalaciji, objavio je Radio Slobodna Evropa.

“EU, njene države članice i SAD ostaju snažne pristalice normalizacije odnosa između Kosova i Srbije i evropske budućnosti čitavog regiona. Imamo jasna očekivanja da će strane nastaviti proces normalizacije i ispuniti svoje obaveze bez odlaganja ili uslova”, rekao je novinarima briselski portparol.

Beta je prenijela da na Kosovo i u Srbiju 21. oktobra stižu i glavni savjetnici lidera Francuske, Njemačke i Italije, kako bi razgovarali sa Kurtijem i Vučićem.

( A. Šofranac )