"Nož, žica, Podgorica" nije govor mržnje - odluka tužilaštva povodom skandiranja navijača

Najmanje 40 navijača Fudbalskog kluba “Sutjeska” odgovaraće samo prekršajno jer je tužilaštvo ocijenilo da nema elemenata za pokretanje krivičnog postupka zbog nedoličnog pjevanja i uznemirujućeg pokliča: “Nož, žica, Podgorica”.

Takvu odluku donijelo je Više državno tužilaštvo u Podgorici, koje je u odgovoru “Vijestima”, navelo da su nakon analize dokaza ocijenili da nema osnova za “preduzimanje krivičnog gonjenja protiv bilo kojeg lica, za bilo koje krivično djelo, koje se goni po službenoj dužnosti”.

Dio navijača iz Nikšića, 29. maja ove godine, pred finale Kupa između Sutjeske i Arsenala, u blizini stadiona pod Goricom je uzvikivalo tekst koji podsjeća na najstravičnije događaje u ovom dijelu Evrope nakon Drugog svjetskog rata: “Nož, žica, Podgorica”. Uznemirujući poklič, kako smatra tužilaštvo, nije govor mržnje.

Parola koja se te noći čula u Podgorici je jasna aluzija na uzvike “Nož, žica, Srebrenica”, čime se gotovo tri decenije veliča genocid u kojem su u samo nekoliko dana jula 1995. godine stradala 8.372 Bošnjaka.

Više državno tužilaštvo u Podgorici, kako je saopšteno nakon utakmice, samoinicijativno je formiralo predmet nakon skandiranja navijačke grupe “Vojvode” i dalo nalog Upravi policije za prikupljanje potrebnih obavještenja i identifikaciji osoba, koje su nedolično skandirale.

“Od strane Uprave policije identifikovano je više od 40 navijača koji su prisustvovali događaju, od kojih su prikupljena potrebna obavještenja, sačinjene službene zabilješke o konkretnim dešavanjima, izuzeti su video-snimci sa dostupnih nadzornih kamera, a po nalogu tužioca prikupljeni su i drugi dokazi radi utvrđivanja svih okolnosti vezanih za konkretan događaj. Nakon što su tužilaštvu dostavljeni svi traženi podaci i dokazi, tužilaštvo je ocijenilo da nema osnova za preduzimanje krivičnog gonjenja protiv bilo kojeg lica za bilo koje krivično djelo za koje se goni po službenoj dužnosti”, piše u odgovoru rukovoditeljke VDT-a Podgorica Lepe Medenice.

Tužioci su, na osnovu prikupljenih obavještenja i dokaza, kako navodi Medenica, zaključili da su u radnjama “više lica sadržani elementi prekršaja iz Zakona o sprečavanju nasilja i nedoličnog ponašanja na sportskim priredbama”.

“Te je dat nalog policiji za podnošenje zahtjeva za pokretanje prekršajnog postupka protiv identifikovanih lica”, navodi se u odgovoru “Vijestima”.

Nedoličan poklič oštro su tada osudile brojne nevladine i sportske organizacije, veliki dio opozicionih partija, pozivajući nadležne da procesuiraju odgovorne za “uznemirujući govor mržnje”.

Nevladina organizacija Centar za građansko obrazovanje osudila je, kako navode, nacionalistički izliv mržnje navijača, ocjenjujući da se ne radi o još jednom izolovanom incidentu, već ozbiljnom društvenom problemu koji vlasti neodgovorno ignorišu.

Zaštitnik ljudskih prava i sloboda Siniša Bjeković poručio je tada da su skandiranjem parole, koja izaziva asocijaciju neprihvatljivog nacionalizma, mržnje i netolerancije - navijači Sutjeske izazvali zaslužene osude “takvog necivilizacijskog i skandaloznog ponašanja”.

Nakon oštrih reakcija, navijači Sutjeske, koji sebe nazivaju “Vojvode”, demantovali su da njihovo skandiranje ima veze sa “genocidima i prozivanjem manjinskih naroda”.

Zbog navijačkog uzvikivanja u Podgorici i Fudbalski savez Crne Gore je osudio “skandalozne i apsolutno neprihvatljive poruke” navijačke grupe “Vojvode”, a potom i povukao mjere - pokrenut je disciplinski postupak protiv FK Sutjeska zbog nedoličnog ponašanja njihovih navijača.

Šta kaže praksa Evropskog suda za ljudska prava...

Evropski sud za ljudska prava 2019. u predmetu - Šimunić protiv Hrvatske, potvrdio je ispravnost presude hrvatskog pravosuđa, kojom je fudbaler kažnjen sa 3.300 eura, zato što je na utakmici nacionalnog tima uzvikivao “Za dom” na šta su navijači odgovorili: “Spremni”.

Riječ je o fašističkom pokliču, koji je koristio ustaški pokret tokom Drugog svjetskog rata.

Zaključak tamošnjeg suda bio je da je fudbaler Hrvatske Josip Šimunić uzvikujući “Za dom” gledaocima dobacivao poruke, čiji je sadržaj “podsticao mržnju na temelju rasne, nacionalne, regionalne ili vjerske pripadnosti”...

Zbog kazne, podnio je ustavnu tužbu u kojoj je tvrdio da mu je povrijeđeno pravo na jednakost jer su sudovi u istoj situaciji ranije oslobađali okrivljene, koji su koristili taj izraz. Ustavni sud je odbio Šimunićevu ustavnu tužbu.

Pred Evropskim sudom tvrdio je da upotreba pokliča nikada nije bila zabranjena nacionalnim pravom, ali je Evropski sud za ljudska prava jednoglasno proglasio zahtjev fudbalera - nedopuštenim.

( Biljana Nikolić )