Predmet protiv Samardžića: Novović čeka dokaze iz Splita

Specijalno državno tužilaštvo (SDT) Crne Gore još vodi izviđaj u krivičnom predmetu koji je u ljeto prošle godine, formiran protiv bivšeg načelnika Generalštaba Vojske Crne Gore, admirala u penziji Dragana Samardžića, saopšteno je “Vijestima” iz te institucije.

U tom predmetu istražuje se eventualna odgovornost Samardžića kao tadašnjeg pripadnika Jugoslovenske ratne mornarice (JRM) i komandanta jednog od njenih ratnih brodova, za ratne zločine počinjene 15. novembra 1991. u Splitu.

“U krivičnom predmetu formiranom povodom teksta objavljenog u mediju ‘Vijesti’, pod naslovom ‘Granatiranje Splita i uloga Dragana Samardžića’, radi utvrđivanja osnova sumnje da je učinjeno krivično djelo protiv čovječnosti i drugih dobara zaštićenih međunarodnim pravom je u toku izviđaj i prikupljaju se podaci, obavještenja i dokazi od Županijskog državnog odvjetništva u Splitu, a u okviru postupka međunarodne pravne pomoći u krivičnim stvarima”, kazao je “Vijestima” specijalni tužilac, portparol SDT-a Vukas Radonjić.

On, međutim, nije precizno odgovorio na pitanje - koje je mjere i radnje do sada SDT preuzimao u ovom izviđaju i čime je to konkretno rezultiralo, odnosno da li je SDT sakupio dovoljno dokaza za eventualno podizanje optužnice protiv bivšeg prvog čovjeka Vojske Crne Gore.

Prema tvrdnjama dobro upućenih izvora “Vijesti”, osim brojnih živih svjedoka u Crnoj Gori, Srbiji i Hrvatskoj od kojih su mnogi bili i neposredni akteri tragičnih događaja u Splitu i čak direktno tada nadređenih Samardžiću, o tome što se dešavalo postoje i materijalni dokazi u obliku službenih dokumenata - prvenstveno brodskog dnevnika RTOP 406 iz 1991. godine, a koji se čuva u Vojnom arhivu u Beogradu”

“Vijesti” su u avgustu prošle godine objavile tekst o do tada manje poznatoj ulozi admirala Samardžića kao pripadnika JRM u ratnim dejstvima u Dalmaciji u jesen 1991. godine, posebno o njegovom učešću u napadu Taktičke grupe “Kaštela” JRM na Split i okolinu 15. novembra 1991. godine.

Brodovi JRM, među kojima je bila i raketna topovnjača RTOP-406, kojom je komandovao tadašnji poručnik fregate Dragan Samardžić, u rano jutro tog dana otvorili su vatru i pogodili brojne civilne i kulturno-istorijske objekte po Splitu. Stradalo je dvoje civila, pet je povrijeđeno, a jedan pripadnik hrvatskih oružanih snaga je ranjen.

Pored ostaloga, pogođen je i trajekt “Vladimir Nazor” koji je bio vezan u splitskoj trajektnoj luci i tom prilikom smrtno su stradali upravitelj stroja tog civilnog broda Dinko Maras i vođa stroja Jure Kalpić, a ranjen je kormilar Ante Vidović.

Hrvatski forenzičari kasnijom analizom su utvrdili da je “Vladimir Nazor” pogođen granatama kalibra 57mm koje isključivo koriste raketne topovnjače JRM u svojim brzometnim topovima “bofors” sa kojima su ti brodovi naoružani.

Zvanična verzija hrvatskih istražitelja bila je da je trajekt pogođen i članovi njegove posade - civili usmrćeni i ranjeni granatama ispaljenim sa RTOP-405, a ne njene blizankinje RTOP-406 sa komandantom Draganom Samardžićem koja je tada takođe dejstvovala po cijevima u Splitu.

Nekadašnji načelnik Generalštaba VCG odbio je da odgovori na pitanja “Vijesti” tim povodom, da bi u naknadnom reagovanju na tekst naglasio da “nikada niko iz TG ‘Kaštela’ nije izdao naređenje da se gađa bilo koji civilni objekat, niti su oni namjerno gađani”.

Istakao je i da sa broda kojim je komandovao, navodno “nije upućena nijedna granata na Split”. Zbog tog granatiranja koje je tretirano kao “ratni zločin protiv civilnog stanovništva”, hrvatski sudovi su procesuirali 31 pripadnika JRM i to uglavnom u odsustvu, jer su bili nedostupni hrvatskom pravosuđu.

Oni su 1993. godine osuđeni na visoke zatvorske kazne. Hrvatske vlasti, po javno dostupnim listama osumnjičenih za ratne zločine u toj državi, nikada nijesu oficijelno istraživale, niti procesuirale Dragana Samardžića.

Portparolka Županijskog državnog odvjetništva Splita Rene Laura, “Vijestima” je u avgustu prošle godine kazala da je provjerom kroz evidenciju Županijskog državnog odvjetništva u Splitu utvrdila da Dragan Samardžić ne prolazi kroz ovu evidenciju odnosno da “protiv imenovanog nije podnesena kaznena prijava zbog kaznenog djela ratnog zločina protiv civilnog stanovništva iz članka 120. stavak 1. Osnovnog krivičnog zakona Republike Hrvatske.”

Laura je podsjetila da je Županijsko državno odvjetništvo u Splitu “podiglo optužnicu broj KT-5/92 od 7. srpnja 1992. protiv trideset jednog (31) okrivljenika zbog kaznenog djela ratnog zločina protiv civilnog stanovništva iz članka 120 stavak 1 Osnovnog krivičnog zakona Republike Hrvatske”.

“Činjenični opis ovog kaznenog djela odnosi se na napade borbenih postrojbi okupatorske srpsko-crnogorske vojske tzv. ‘Jugoslavenske narodne armije’ na širem području općina Splita, Trogira, Kaštela, Solina, Brača i Ploča u vremenu od 14. rujna 1991. do 28. siječnja 1992”, pojasnila je Laura.

Optužnica i istraga

Hrvatsko tužilaštvo protiv 31 pripadnika JRM na čelu sa viceadmiralom Milom Kandićem, 1992. godine podiglo je optužnicu kojom je ih je teretilo za ratni zločin nad civilima na području Srednje Dalmacije, sproveden od kraja ljeta 1991. do januara 1992. godine. “Izravno zapovijedajući, prenoseći ili izvršavajući zapovjedi odgovorni su za smrt petoro civila i 22 ranjenih, te golemu materijalnu štetu na civilnim, stambenim i gospodarskim objektima od 32 miliona maraka”, pisalo je u toj optužnici na kojoj se većina optuženih našla i zbog napada brodova TG “Kaštela” na Split 15. novembra 1991. i granatiranja civilnih ciljeva u tom gradu i na obližnjim ostrvima. Među optuženima, bilo je i nekoliko komandanata ratnih brodova što su učestvovali u napadu na Split i obližnja ostrva 14. i 15. novembra 1991: komandant VPBR-31, kapetan fregate Dragan Jovin, komandant VPBR-34 kapetan fregate Ilija Brčić, komandant TG “Kaštela” kapetan fregate Zoran Gilić, kao i komandant RTOP-404, poručnik bojnog broda Dragutin Horvat.

Iako su na spisku optuženih od kojih je 31 proglašen krivim i osuđen na visoke zatvorske kazne, bila i nekolicina podoficira koji su službovali na kopnu i kojima nisu bile potčinjenje nikakve borbeno jake jedinice, pa i komandant jednog malog i nenaoružanog pomoćnog broda JRM – lučkog remorkera, te čak i oficir mašinsko-tehničke strke koji je bio upravitelj stroja na VPBR-31 te kao takav nije uopšte ni mogao biti akter vatrenog dejstva tog broda po Splitu, zanimljivo je da se na spisku optuženih koje je gonilo hrvatsko Tužilaštvo nije našlo ime komandanta RTOP-406, tadašnjeg poručnika fregate Dragana Samardžića, iako je njegov brod 15. novembra 1991. dejstvovao topovima kalibra 57mm po ciljevima u Splitu.

Crnogorsko SDT kojim rukovodi glavni specijalni tužilac Vladimir Novović, ipak je 32 godine kasnije, odlučio da odmah, nakon što su “Vijesti” objavile tekst o učešću Samardžića i RTOP 406 kojom je on komandovao u granatiranju Splita, otvori istragu i pokuša utvrditi da li je bivši načelnik Generalštaba VCG tada učinio nešto što bi ga sada moglo inkriminisati pred našim pravosuđem.

Iz Ministarstva odbrane kojim je tada rukovodio u međuvremenu smijenjeni ministar Raško Konjević (SDP) nisu odgovorili na traženje “Vijesti” da ta institucija zvanično prokomentariše ulogu Samardžiča u ratnim dešavanjima u Splitu.

( Siniša Luković )