Prijete i usamljeni vukovi, ali i navijači
U Crnoj Gori nisu registrovane terorističke ćelije, ali se obavještajci susreću sa izazovima. Iz ANB-a saopšteno da je u državi registrovano prisustvo ekstremnog ponašanja pojedinaca i grupa koje djeluju sa pozicija vjerskog i nacionalnog ekstremizma
U Crnoj Gori nisu registrovane terorističke ćelije, ali radikalizacija i ekstremizam koji može poprimiti nasilne forme, pa i preći u terorizam, ozbiljni su izazovi sa kojima se u različitom obimu suočavaju savremena društva, pa i naše.
To su “Vijestima” saopštili iz Agencije za nacionalnu bezbjednost (ANB), kojom rukovodi Boris Milić.
U odgovoru “Vijestima”, konstatovali su da strani teroristički borci - povratnici, trenutno, ne predstavljaju prijetnju po bezbjednost Crne Gore, ali da izolovani pojedinci (“usamljeni vukovi”) predstavljaju određeni rizik i opasnost za preduzimanje akata koji se mogu podvesti pod ekstremizam i terorizam.
“U našoj zemlji je registrovano prisustvo ekstremnog ponašanja pojedinaca i grupa koje djeluju sa pozicija vjerskog i nacionalnog ekstremizma, koji se u posljednje vrijeme najčešće manifestuje u formi objava i komentara na internetskim društvenim mrežama, i besplatnim komunikacijskim aplikacijama, kojima se promovišu radikalni i ekstremni stavovi u svrhu radikalizacije i vrbovanja novih pristalica, ali i iskazuje netolerancija prema drugim vjerskim i nacionalnim grupama”.
Tako su odgovorili na pitanja “Vijesti” u vezi sa tim koliko je ekstremističkih grupa koje djeluju u Crnoj Gori registrovala Agencija, a koje se pominju u dokumentu “Procjena opasnosti od teškog i organizovanog kriminala” (SOCTA 2021). Takođe, od službe je traženo da odgovore koje su to grupe i koliko je među njima radikalnih religijskih, nacionalističkih, separatističkih, nasilno ljevičarskih, desničarskih i anarhističkih grupa...
“Takođe, u Crnoj Gori postoji više navijačkih grupa, koje trenutno nijesu na nekom značajnijem nivou organizovanosti i brojnosti, ali pojedini elementi ekstremističke retorike i simbolike, koje ispoljavaju, te neke do sada preduzete aktivnosti, u određenoj mjeri narušavaju bezbjednosni ambijent”.
Tvrde da strani teroristički borci-povratnici u ovom trenutku ne predstavljaju prijetnju po bezbjednost Crne Gore.
“Izolovani pojedinci (‘usamljeni vukovi’) predstavljaju određeni rizik i opasnost za preduzimanje akata koji se mogu podvesti pod ekstremizam i terorizam. Bezbjednosna situacija u Ukrajini, kao i njene implikacije na regionalnu, pa i bezbjednost Crne Gore, u fokusu su pažnje ANB sa različitih aspekata, uključujući i potencijalne odlaske crnogorskih državljana na ukrajinsko ratište”, navode iz Agencije za nacionalnu bezbjednost.
Iz tajne policije nijesu konkretno odgovorili koliko ima registrovanih “usamljenih vukova”, odnosno pojedinaca koji su pod nadzorom zbog opasnosti od izvođenja manjih napada.
Izvori “Vijesti” iz bezbjednosnog sektora, međutim, tvrde da tajni agenti pomno prate svaki njihov korak, kao i da su registrovani njihovi kontakti sa drugim ljudima zbog bojazni od moguće indoktrinacije.
Tvrde i da ANB posjeduje spisak crnogorskih i državljana okolnih zemalja koji borave na teritoriji Crne Gore, a čije djelovanje na bilo koji način može narušiti bezbjednosni ambijent.
Krajem februara 2023. godine, “Vijestima” je iz Uprave policije saopšteno da ta služba nije evidentirala odlaske crnogorskih državljana u zonu borbenih dejstava u Ukrajini.
Krivičnim zakonikom Crne Gore, članom 449b, zabranjeno je učestvovanje u stranim oružanim formacijama, ali i vrbovanje, regrutovanje, priprema, prevoz i obučavanje pojedinca ili grupe ljudi u namjeri učestvovanja u stranim oružanim formacijama koje djeluju izvan Crne Gore.
Nema regrutnih centara...
Vladin Biro za operativnu koordinaciju (BOK), u martu prošle godine usvojio je međuresorski dokument SOCTA 2021, a u dijelu koji se odnosi na praćenje implementacije aktivnosti koje se realizuju međuagencijskom saradnjom - i Izvještaj o radu Nacionalnog međuresorskog operativnog tima za suzbijanje nasilnog ekstremizma, terorizma, pranja novca i finansiranja terorizma.
U javno dostupnom dijelu tog akta piše da u novijoj istoriji gotovo da ne postoji nijedna zemlja koja je imuna na terorizam, a koji sada predstavlja globalni problem.
“Crna Gora se, kao i druge države u regionu i šire, već duži vremenski period susreće sa pojavom da na njenoj teritoriji egzistiraju lica sa radikalnim vjerskim i drugim uvjerenjima. Osim pojedinaca, u Crnoj Gori i dalje djeluje nekoliko selafijskih grupa, koje se nalaze na različitim nivoima radikalizacije, a činjenica koja posebno zabrinjava je prisustvo povratnika - boraca sa stranih ratišta i podržavaoca terorističkih organizacija poput ISIL/DAESH-a”.
Naglašeno je i da je registrovano povećanje broja te kategorije osoba, prvenstveno zbog spoljnjeg uticaja odnosno kontinuiranog propagandnog djelovanja radikalnih vjerskih propovjednika, grupa i pojedinaca iz regiona.
“Pored vjerskih okupljanja koja su korišćene za indoktrinaciju, veliku ulogu u ovom procesu je imala i savremena komunikaciona i informaciona tehnologija. Zasad nije registrovano postojanje regrutnih centara ili mjesta u kojima se realizuju aktivnosti u vezi sa planiranjem i izvršenjem krivičnih djela iz oblasti terorizma”, piše u dokumentu SOCTA.
Operativci i analitičari koji su radili na tom dokumentu, tvrde da se i dalje uočava međunarodna komponenta u aktivnostima pripadnika tih grupa:
“I njihova fokusiranost na pokušaje širenja radikalnih ideologija prevashodno na mlađu populaciju, kao i nastavak radikalizacije pripadnika RAE populacije”.
Nakon sjednice BOK-a održane krajem jula 2023. godine, saopšteno je da su definisani i pojedini segmenti neophodni za dalje funkcionisanje međuresornih radnih timova i rezimirane aktivnosti Nacionalnog operativnog tima za borbu za suzbijanje nasilnog ekstremizma, terorizma, pranja novca i finansiranja terorizma.
U Siriji svojevremeno poginulo šest muškaraca iz Crne Gore
Crna Gora je u izvještajima Evropske komisije opisana kao marginalno pogođena fenomenom radikalizacije i stranih boraca, a podaci pokazuju da su od oktobra 2012. do kraja 2018. godine u Siriju otputovala 23 punoljetna crnogorska državljanina -18 muškaraca i pet žena koji su odveli i troje djece.
Prema dostupnim podacima, od tog broja u Siriji je poginulo šest muškaraca, a tri muškarca, četiri žene i dvoje djece su ostali na teritoriji pod kontrolom ISIL-a, dok je jedan muškarac bio pritvoren u Turskoj.
Osam muškaraca, jedna žena i jedno dijete vratili su se u Crnu Goru.
Od novembra 2015. godine, navodno nema registrovanih odlazaka crnogorskih državljana u Siriju.
( Jelena Jovanović )