Vučić sazvao vanredne izbore da bi kupio vrijeme

Srpski predsjednik Aleksandar Vučić odlukom da raspusti parlament i sazove vanredne izbore za 17. decembar pokušava da učvrsti vlast, kupi vrijeme i odloži odluke oko odnosa sa Kosovom, ocjenjuju analitičari.

“Živimo... u vremenu u kojem je neophodno da svi budemo ujedinjeni u borbi za očuvanje vitalnih nacionalnih i državnih interesa Srbije, u vremenu u kojem ćemo biti suočeni sa brojnim pritiscima zbog odnosa prema Kosovu i Metohiji i drugih regionalnih i svjetskih pitanja”, rekao je juče Vučić.

Odluka o održavanju izbora u decembru je očekivana, piše britanski “Gardijan” i dodaje da se vjeruje da je to bio jedan od razloga zašto Vučić nije pristao na novo rješenje Sjedinjenih Država i Evropske unije za sjever Kosova nakon petosatnog sastanka u Briselu prošle nedjelje u kojem su učestvovali francuski predsjednik Emanuel Makron, njemački kancelar Olaf Šolc, italijanska premijerka Đorđa Meloni i visoki predstavnik EU za inostrane poslove Žozep Borel.

Mada je Kosovo pristalo na sve djelove plana, koji je prošle subote izložen liderima Srbije i Kosova na odvojenim sastancima, Vučić je odbio da ga potpiše, podsjeća list.

Predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen, kazala je tokom posjete Beogradu u utorak da i Srbija i Kosovo moraju pojačati napore za normalizaciju odnosa, nakon nedavne eskalacije nasilja, ukoliko žele da se pridruže bloku. Srbija takođe treba da se pridruži zapadnim sankcijama protiv Rusije, iskorijeni korupciju i organizovani kriminal, reformiše ekonomiju, unaprijedi sudstvo, poslovnu klimu i učinak u oblasti ljudskih prava.

Holandski poslanik u Evropskom parlamentu i šef izborne posmatračke misije EP Teis Rojten, komentarišući turneju Fon der Lajenove u Zapadnom Balkanu i Vučićevu odluku da raspiše vanredne izbore, kazao je da Zapad mora “podvući crtu” kada je u pitanju Srbija.

“Protekle nedjelje, čak i najčvršći zagovornici propale strategije EU-SAD pomirenja sa predsjednikom Srbije Vučićem morali su doživjeti otrježnjenje”, rekao je Teis. “Ne možete nastaviti da se zbližavate sa Rusijom, da budete osnovni uzrok kontinuirane nestabilnosti u nekoliko susjednih zemalja, namjerno dozvoljavajući i podržavajući destabilizujuće akcije i aktere i istovremeno govorite o svom putu ka EU i dobijate milijarde evropske podrške. EU, SAD i Velika Britanija moraju podvući crtu”, rekao je on.

Budući da se Srbija sada priprema za izbore, Rojten je takođe izrazio zabrinutost zbog neujednačenih uslova za sve političke aktere i zbog nedostatka medijskih sloboda u Srbiji. “Kao šef misije Evropskog parlamenta za posmatranje izbora, zaključio sam sa našim kolegama da su se u posljednjim predsjedničkim izborima u aprilu 2022. godine “pojavili određeni nedostaci koji su rezultirali neregularnim uslovima i favorizovanjem postojećih vlasti”. Situacija je, kako se tvrdi, samo postala gora, posebno u pogledu kontrole medija.

“Najviše želim da se srpskom narodu omogući prekid više od decenije zastoja, da slobodno izabere novo rukovodstvo i ponovo krene putem ka Evropi”. Parlamentarac je naglasio da EU ne bi smjela da srpskom rukovodstvu pruži predah.

“Nažalost, predsjednik Vučić je raspisao vanredne predsjedničke izbore samo da bi zadržao svoju poziciju”, kazao je on za britanski list. EU ne smije da mu da oduška i mora jasno staviti do znanja da će morati da obezbijedi stabilnost za region i evropsku budućnost i prosperitet svog naroda.

I njemačka poslanica EP iz redova Zelenih, Viola fon Kramon-Taubadel, pozvala je Brisel da bude jasniji u vezi problema sa demokratijom u Srbiji. “EU bi trebalo da bude jasna u vezi nedostataka u vladavini prava, slobodi medija i demokratiji u Srbiji”, napisala je juče parlamentarka na društvenim mrežama. “Stvari nazovimo pravim imenom - potrebna nam je demokratska Srbija, a ne dalje mirenje sa Vučićem”, dodala je.

Komentatori tvrde da je Vučićeva odluka takođe usmjerena na učvršćivanje svojih redova i reformisanje vladajuće Srpske napredne stranke (SNS), čija popularnost je oslabila nakon mjeseci opozicionih protesta koji su uslijedili poslije dva masovna ubistva u maju.

Prema anketi beogradske agencije za istraživanje javnog mnjenja Stata, savez na čelu sa Srpskom naprednom strankom (SNS) osvojio bi oko 44 odsto glasova. Centristički opozicioni blok okupljen oko protesta Srbija protiv nasilja bi, prema istraživanju, osvojio oko 38 odsto. Ultranacionalističke i proruske partije bi prema očekivanjima imale oko 11 odsto glasova, pokazalo je istraživanje objavljeno prošlog mjeseca.

Istovremeno sa parlamentarnim izborima 17. decembra biće održani i lokalni izbori u 65 opština, uključujući i Beograd.

Predsjednik Srpske radikalne stranke (SRS) Vojislav Šešelj izjavio je juče da će njegova partija nastupiti sa SNS-om na beogradskim i lokalnim izborima u gradovima i opštinama u Srbiji. On je objasnio da će SRS na republičkim i pokrajinskim izborima nastupiti samostalno, a na lokalnim sa naprednjacima, jer su im na tom nivou, kako je rekao, programi podudarni.

Vučić, koji je prošle godine obezbijedio petogodišnji mandat, u maju je podnio ostavku na čelu SNS-a, ali i dalje ima ključni uticaj na stranačku politiku.

Juče, nakon potpisivanja odluke o raspuštanju parlamenta, Vučić je kazao da je važno za Srbiju da “očuva mir, stabilnost i unutrašnju koheziju i da pokaže demokratiju”.

“Ova kampanja je prilika za predstavljanje drugačijih ideja, programa, politika... ali koje nikada ne smiju prijetiti vitalnim interesima Srbije”, kazao je on.

( N. Bogetić )